نماز غفیله

سؤال

آیا نماز غفيله سند معتبری دارد؟

نماز غفیله مستند به چند روایت از رسول خدا(ص) و ائمه هدی(ع) می‌باشد. با توجه به معتبر بودن سند برخی از این روایات، می‌توان گفت فتوای علما بر مستحب بودن این نماز مستند به روایات معتبر است.

نماز غفیله در روایات اسلامی

نماز غفيله دو رکعت نمازي است که ما بين نماز مغرب و عشا خوانده مي‌شود. در روايات تأکيد شده تا جايي که مقدور است، خواندن این نماز ترک نشود. نماز غفیله با سند معتبر نقل شده است.

متن روایت

امام صادق(ع) فرمود:

«

بین دو عشاء (بین نماز مغرب و عشاء) بخوان در رکعت اول بعد از حمد آيه ۸۷ و ۸۸ سوره انبياء^[۱] و در رکعت دوم پس از حمد آيه ۵۹ سوره انعام^[۲] خوانده مي‌شود و در قنوت این ذکر را بگوید:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ‏ بِمَفَاتِحِ‏ الْغَيْبِ‏ الَّتِي لَا يَعْلَمُهَا إِلَّا أَنْتَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِي كَذَا وَ كَذَا وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ أَنْتَ وَلِيُّ نِعْمَتِي وَ الْقَادِرُ عَلَى طَلِبَتِي تَعْلَمُ حَاجَتِي فَأَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ لَمَّا قَضَيْتَهَا لِي

سپس حاجت‌ها خود را بطلبد که خدا خواهد داد.^[۳]

»

سند روایت

سند کتاب معانی الاخبار،^[۴] معتبر است و همه راویان آن یعنی پدر شیخ صدوق، سعد بن عبد الله، احمد بن محمد بن خالد، سلیمان بن سماعه^[۵] و عاصم کوزی^[۶] ثقه هستند.
در سند کتاب علل الشرائع،^[۷] محمد بن خالد برقی مورد اختلاف است. برخی وی را ثقه دانسته‌اند.^[۸] برخی وی را در حدیث ضعیف می‌دانند. ^[۹] وی از افراد ضعیف زیاد حدیث نقل می‌کرد.^[۱۰] با این نگاه خود محمد بن خالد ثقه است و چون بقیه راویان هم ثقه هستند، سند این روایت معتبر است.
وهب بن وهب القاضی یکی از راویان در سند کتاب الامالی شیخ صدوق،^[۱۱] کتاب ثواب الاعمال شیخ صدوق^[۱۲] و کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی^[۱۳] است. وی کذاب بوده و ثقه نیست و کتابش هم مورد اعتماد نمی‌باشد.^[۱۴]
در سید بن طاووس در کتاب فلاح السائل و نجاح المسائل؛ ^[۱۵] هر چند علی بن محمد بن یوسف،^[۱۶] احمد بن محمد بن محمد بن سلیمان،^[۱۷] علی بن الحکم^[۱۸] و هشام بن سالم^[۱۹] از روایان این نماز ثقه هستند. اما نام محمد بن حسین الْأَشْتَرُ در کتب رجال نیامده است.^[۲۰] عَبَّاد بن یعقوب: از اهل سنت بود و در کتب رجال سخنی بر مدح یا ذم وی وجود ندارند.^[۲۱]
کفعمی در کتاب المصباح، برای این روایت سلسله سندی ذکر نکرده است.^[۲۲]

با توجه به معتبر بودن سند شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار و کتاب علل الشرائع، سندهای دیگر این حدیث را هم می‌توان به عنوان موید این حدیث پذیرفت و معتبر و صحیح بودن نماز غفیله را ثابت کرد.

منابع

↑ ﴿وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادى‏ فِي الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ۝۸۷فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنينَ۝۸۸﴾
↑ ﴿وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَه إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّه في‏ ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في‏ كِتابٍ مُبينٍ﴾
↑ كفعمى، ابراهيم، المصباح(جنه الأمان الواقيه)، قم، دار الرضی(زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبايي يزدي، محمد کاظم، العروه الوثقي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.
↑ ابن بابويه، محمد، معاني الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، باب معنى ساعه الغفله، ص۲۶۵، حدیث۱.
↑ نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۸۴. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۷۸.
↑ نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۳۰۱. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۵. تفرشى، مصطفى، نقد الرجال، قم، موسسه آل البيت(ع) لإحياء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷
↑ ابن بابويه، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج‏۲، ص۳۴۳، باب۴۵ باب العله التي من أجلها يستحب التنفل في ساعه الغفله، حدیث۱.
↑ طوسى، محمد بن الحسن، رجال الطوسي، قم، موسسه النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ ش، ص۳۶۳.
↑ نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۳۳۵.
↑ حلي، حسن بن عليّ بن داود، الرجال، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ ش، ص۳۰۹.
↑ ابن بابويه، محمد، الأمالي، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۴، حدیث۱۰.
↑ ابن بابويه، محمد، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضض للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، باب ثواب التنفل في ساعه الغفله، ص۴۴.
↑ طوسى، محمد، تهذيب الأحكام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۲۴۳، حدیث۹۶۳.
↑ كشى، محمد، اختيار معرفه الرجال، قم، موسسه آل البيت(ع) لإحياء التراث، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۵۹۷. نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۴۳۰. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۲۶۲. اعرجى كاظمى، محسن، عده الرجال، قم، اسماعيليان، چاپ اول، ۱۴۱۵ق، ج۲، ۶۴.
↑ ابن طاووس، على، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ص۲۴۵، ذكر ما يختار ذكره من الصلوات بين العشاءين بالروايات أيضا.
↑ نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۲۶۸. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۱۰۱. تفرشى، مصطفى، نقد الرجال، قم، موسسه آل البيت(ع) لإحياء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ص۳۰۲.
↑ نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۸۴.
↑ طوسى، محمد، فهرست كتب الشيعه و أصولهم و أسماء المصنفين و أصحاب الأصول، قم، مكتبه المحقق الطباطبائي، چاپ اول، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۳. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۹۳.
↑ نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۴۳۴.
↑ نمازى شاهرودى، على، مستدركات علم رجال الحديث، تهران، فرزند مولف، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴۹.
↑ حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۲۴۳.
↑ كفعمى، ابراهيم، المصباح(جنه الأمان الواقيه)، قم، دار الرضی(زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبايي يزدي، محمد کاظم، العروه الوثقي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.

[1] ﴿وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادى‏ فِي الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ۝۸۷فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنينَ۝۸۸﴾

[2] ﴿وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَه إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّه في‏ ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في‏ كِتابٍ مُبينٍ﴾

[3] كفعمى، ابراهيم، المصباح(جنه الأمان الواقيه)، قم، دار الرضی(زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبايي يزدي، محمد کاظم، العروه الوثقي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.

[4] ابن بابويه، محمد، معاني الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، باب معنى ساعه الغفله، ص۲۶۵، حدیث۱.

[5] نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۸۴. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۷۸.

[6] نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۳۰۱. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۱۲۵. تفرشى، مصطفى، نقد الرجال، قم، موسسه آل البيت(ع) لإحياء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷

[7] ابن بابويه، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج‏۲، ص۳۴۳، باب۴۵ باب العله التي من أجلها يستحب التنفل في ساعه الغفله، حدیث۱.

[8] طوسى، محمد بن الحسن، رجال الطوسي، قم، موسسه النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ ش، ص۳۶۳.

[9] نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۳۳۵.

[10] حلي، حسن بن عليّ بن داود، الرجال، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ ش، ص۳۰۹.

[11] ابن بابويه، محمد، الأمالي، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۴، حدیث۱۰.

[12] ابن بابويه، محمد، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضض للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، باب ثواب التنفل في ساعه الغفله، ص۴۴.

[13] طوسى، محمد، تهذيب الأحكام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۲۴۳، حدیث۹۶۳.

[14] كشى، محمد، اختيار معرفه الرجال، قم، موسسه آل البيت(ع) لإحياء التراث، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۵۹۷. نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۴۳۰. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۲۶۲. اعرجى كاظمى، محسن، عده الرجال، قم، اسماعيليان، چاپ اول، ۱۴۱۵ق، ج۲، ۶۴.

[15] ابن طاووس، على، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ص۲۴۵، ذكر ما يختار ذكره من الصلوات بين العشاءين بالروايات أيضا.

[16] نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۲۶۸. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۱۰۱. تفرشى، مصطفى، نقد الرجال، قم، موسسه آل البيت(ع) لإحياء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ص۳۰۲.

[17] نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۸۴.

[18] طوسى، محمد، فهرست كتب الشيعه و أصولهم و أسماء المصنفين و أصحاب الأصول، قم، مكتبه المحقق الطباطبائي، چاپ اول، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۳. حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۹۳.

[19] نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۴۳۴.

[20] نمازى شاهرودى، على، مستدركات علم رجال الحديث، تهران، فرزند مولف، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴۹.

[21] حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۲۴۳.

[22] كفعمى، ابراهيم، المصباح(جنه الأمان الواقيه)، قم، دار الرضی(زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبايي يزدي، محمد کاظم، العروه الوثقي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]