نماز غفیله: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۶

سؤال

آیا نماز غفیله سند معتبری دارد؟

نماز غُفَيْلَة دو رکعت نمازی است که ما بین نماز مغرب و عشا خوانده می‌شود. در روایات تأکید شده تا جایی که مقدور است، خواندن این نماز ترک نشود. فقها با استناد به روایات معتبر، بر مستحب بودن این نماز فتوا داده‌اند.

نحوه خواندن نماز غفیله

امام صادق(ع) فرمود:

«

بین دو عشاء (بین نماز مغرب و عشاء) خوانده می‌شود. در رکعت اول بعد از حمد آيه ۸۷ و ۸۸ سوره انبياء^[۱] و در رکعت دوم پس از حمد آیه ۵۹ سوره انعام^[۲] خوانده می‌شود. در قنوت این ذکر گفته شود:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَفَاتِحِ الْغَیْبِ الَّتِی لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا أَنْتَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا (به جای کذا و کذا حاجت خود را بخواهد)

سپس بگوید: اللَّهُمَّ أَنْتَ وَلِیُّ نِعْمَتِی وَ الْقَادِرُ عَلَی طَلِبَتِی تَعْلَمُ حَاجَتِی فَأَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ لَمَّا قَضَیْتَهَا لِی

سپس حاجت‌ها خود را بطلبد که خدا خواهد داد.^[۳]

»

سند نماز غفیله

سند نماز غفیله در کتاب معانی الاخبار،^[۴] معتبر است و همه راویان آن ثقه هستند.^[۵] سند دوم این نماز در کتاب علل الشرائع،^[۶] نیز با استناد به توثیق محمد بن خالد برقی توسط شیخ طوسی، معتبر است.^[۷]
نماز غفیله را شیخ صدوق در کتاب الامالی ^[۸] و کتاب ثواب الاعمال؛ ^[۹] شیخ طوسی در کتاب تهذیب الاحکام؛ ^[۱۰] سید بن طاووس در کتاب فلاح السائل و نجاح المسائل^[۱۱]و کفعمی در کتاب المصباح^[۱۲] نقل کرده‌اند. با توجه به معتبر بودن سند شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار و کتاب علل الشرائع، سندهای دیگر این حدیث را هم می‌توان به عنوان موید این حدیث پذیرفت و معتبر و صحیح بودن نماز غفیله را ثابت کرد.

منابع

↑ ﴿وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادى فِي الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ۝۸۷فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنينَ۝۸۸﴾
↑ ﴿وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ یَعْلَمُ ما فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَه إِلاَّ یَعْلَمُها وَ لا حَبَّه فی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلاَّ فی کِتابٍ مُبینٍ﴾
↑ کفعمی، ابراهیم، المصباح (جنه الأمان الواقیه)، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.
↑ ابن بابویه، محمد، معانی الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، باب معنی ساعه الغفله، ص۲۶۵، حدیث۱.
↑ نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۸۴و ص۳۰۱. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۷۸ و ص۱۲۵. تفرشی، مصطفی، نقد الرجال، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷.
↑ ابن بابویه، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج‏۲، ص۳۴۳، باب۴۵ باب العله آلتی من أجلها یستحب التنفل فی ساعه الغفله، حدیث۱.
↑ طوسی، محمد بن الحسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ ش، ص۳۶۳.
↑ ابن بابویه، محمد، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۴، حدیث۱۰.
↑ ابن بابویه، محمد، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضض للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، باب ثواب التنفل فی ساعه الغفله، ص۴۴.
↑ طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۲۴۳، حدیث۹۶۳.
↑ ابن طاووس، علی، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ص۲۴۵، ذکر ما یختار ذکره من الصلوات بین العشاءین بالروایات أیضا.
↑ کفعمی، ابراهیم، المصباح (جنه الأمان الواقیه)، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.

[1] ﴿وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادى فِي الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمينَ۝۸۷فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنينَ۝۸۸﴾

[2] ﴿وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ یَعْلَمُ ما فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَه إِلاَّ یَعْلَمُها وَ لا حَبَّه فی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلاَّ فی کِتابٍ مُبینٍ﴾

[3] کفعمی، ابراهیم، المصباح (جنه الأمان الواقیه)، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.

[4] ابن بابویه، محمد، معانی الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، باب معنی ساعه الغفله، ص۲۶۵، حدیث۱.

[5] نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۸۴و ص۳۰۱. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۷۸ و ص۱۲۵. تفرشی، مصطفی، نقد الرجال، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷.

[6] ابن بابویه، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج‏۲، ص۳۴۳، باب۴۵ باب العله آلتی من أجلها یستحب التنفل فی ساعه الغفله، حدیث۱.

[7] طوسی، محمد بن الحسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ ش، ص۳۶۳.

[8] ابن بابویه، محمد، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۴، حدیث۱۰.

[9] ابن بابویه، محمد، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضض للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، باب ثواب التنفل فی ساعه الغفله، ص۴۴.

[10] طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۲۴۳، حدیث۹۶۳.

[11] ابن طاووس، علی، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ص۲۴۵، ذکر ما یختار ذکره من الصلوات بین العشاءین بالروایات أیضا.

[12] کفعمی، ابراهیم، المصباح (جنه الأمان الواقیه)، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 == سند نماز غفیله ==
-* سند نماز غفیله در [[کتاب معانی الاخبار]]،<ref>ابن بابویه، محمد، معانی الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، باب معنی ساعه الغفله، ص۲۶۵، حدیث۱.</ref> معتبر است و همه راویان آن ثقه هستند.<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۸۴و ص301. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۷۸ و ص125. تفرشی، مصطفی، نقد الرجال، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷.</ref>
+* سند نماز غفیله در [[کتاب معانی الاخبار]]،<ref>ابن بابویه، محمد، معانی الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، باب معنی ساعه الغفله، ص۲۶۵، حدیث۱.</ref> معتبر است و همه راویان آن ثقه هستند.<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۱۸۴و ص۳۰۱. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۷۸ و ص۱۲۵. تفرشی، مصطفی، نقد الرجال، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۷.</ref> سند دوم این نماز در [[کتاب علل الشرائع]]،<ref>ابن بابویه، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج‏۲، ص۳۴۳، باب۴۵ باب العله آلتی من أجلها یستحب التنفل فی ساعه الغفله، حدیث۱.</ref> نیز با استناد به توثیق محمد بن خالد برقی توسط شیخ طوسی، معتبر است.<ref>طوسی، محمد بن الحسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ ش، ص۳۶۳.</ref>
-* در سند [[کتاب علل الشرائع]]،<ref>ابن بابویه، محمد، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش، ج‏۲، ص۳۴۳، باب۴۵ باب العله آلتی من أجلها یستحب التنفل فی ساعه الغفله، حدیث۱.</ref> محمد بن خالد برقی یکی از راویان این نماز است. برخی وی را به صراحت ثقه دانسته‌اند.<ref>طوسی، محمد بن الحسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ ش، ص۳۶۳.</ref> برخی وی را در حدیث ضعیف می‌دانند.<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۳۳۵.</ref> وی از افراد ضعیف زیاد حدیث نقل می‌کرد.<ref>حلی، حسن بن علیّ بن داود، الرجال، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۴۲ ش، ص۳۰۹.</ref> با این نگاه خود محمد بن خالد ثقه است و چون بقیه راویان هم ثقه هستند، سند این روایت معتبر است.
+* نماز غفیله را شیخ صدوق در [[کتاب الامالی]] <ref>ابن بابویه، محمد، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۴، حدیث۱۰.</ref> و [[کتاب ثواب الاعمال]]؛ <ref>ابن بابویه، محمد، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضض للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، باب ثواب التنفل فی ساعه الغفله، ص۴۴.</ref> شیخ طوسی در [[اعتبار کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی|کتاب تهذیب الاحکام]]؛ <ref>طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۲۴۳، حدیث۹۶۳.</ref> سید بن طاووس در کتاب فلاح السائل و نجاح المسائل<ref>ابن طاووس، علی، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ص۲۴۵، ذکر ما یختار ذکره من الصلوات بین العشاءین بالروایات أیضا.</ref>و کفعمی در [[مصباح المتهجد|کتاب المصباح]]<ref>کفعمی، ابراهیم، المصباح (جنه الأمان الواقیه)، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.</ref> نقل کرده‌اند. با توجه به معتبر بودن سند شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار و کتاب علل الشرائع، سندهای دیگر این حدیث را هم می‌توان به عنوان موید این حدیث پذیرفت و معتبر و صحیح بودن نماز غفیله را ثابت کرد.
-* وهب بن وهب القاضی یکی از راویان این نماز در سند [[کتاب الامالی]] شیخ صدوق،<ref>ابن بابویه، محمد، الأمالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۴، حدیث۱۰.</ref> [[کتاب ثواب الاعمال]] شیخ صدوق<ref>ابن بابویه، محمد، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضض للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، باب ثواب التنفل فی ساعه الغفله، ص۴۴.</ref> و [[اعتبار کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی|کتاب تهذیب الاحکام]] شیخ طوسی<ref>طوسی، محمد، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۲۴۳، حدیث۹۶۳.</ref> است. وی کذاب بوده و ثقه نیست و کتابش هم مورد اعتماد نمی‌باشد.<ref>کشی، محمد، اختیار معرفه الرجال، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۵۹۷. نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۴۳۰. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۲۶۲. اعرجی کاظمی، محسن، عده الرجال، قم، اسماعیلیان، چاپ اول، ۱۴۱۵ق، ج۲، ۶۴.</ref>
-* در سید بن طاووس در کتاب فلاح السائل و نجاح المسائل؛<ref>ابن طاووس، علی، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ص۲۴۵، ذکر ما یختار ذکره من الصلوات بین العشاءین بالروایات أیضا.</ref> هر چند علی بن محمد بن یوسف،<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۲۶۸. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۱۰۱. تفرشی، مصطفی، نقد الرجال، قم، مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ص۳۰۲.</ref> احمد بن محمد بن محمد بن سلیمان،<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۸۴.</ref> علی بن الحکم<ref>طوسی، محمد، فهرست کتب الشیعه و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، قم، مکتبه المحقق الطباطبائی، چاپ اول، ۱۴۲۰ق، ص۲۶۳. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۹۳.</ref> و هشام بن سالم<ref>نجاشی، احمد، رجال النجاشی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۴۳۴.</ref> از روایان این نماز ثقه هستند. اما نام محمد بن حسین الْأَشْتَرُ در کتب رجال نیامده است.<ref>نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مؤلف، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۴۹.</ref> عَبَّاد بن یعقوب: از اهل سنت بود و در کتب رجال سخنی بر مدح یا ذم وی وجود ندارند.<ref>حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۲۴۳.</ref>
-* کفعمی در [[مصباح المتهجد|کتاب المصباح]]، برای این روایت سلسله سندی ذکر نکرده است.<ref>کفعمی، ابراهیم، المصباح (جنه الأمان الواقیه)، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق، ص۳۹۸. طباطبایی یزدی، محمد کاظم، العروه الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۷.</ref>
-با توجه به معتبر بودن سند شیخ صدوق در کتاب معانی الاخبار و کتاب علل الشرائع، سندهای دیگر این حدیث را هم می‌توان به عنوان موید این حدیث پذیرفت و معتبر و صحیح بودن نماز غفیله را ثابت کرد.
 == منابع ==