دلایل حقانيت قرآن

سؤال

دلایل حقانیت قرآن چیست؟

حقانیت و اعجاز قرآن از مواردی مانند تحدی قرآن، که هیچ بشری توانایی آوردن مثل آن را ندارد، به دست می‌آید. از موارد دیگری مانند هماهنگی آیات، عدم تغییر و تبدل در مفاهیم آیات، اخبار غیبی، معجزات علمی و عدم تحریف نیز برای حقانیت قرآن استفاده شده است.

تحدی قرآن

یکی از دلایل حقانیت و اعجاز قرآن، مسئله تحدی و مبارز طلبیدن قرآن است. در بعضی آیات مسئله تحدّی این‌گونه بیان شده: ﴿قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الإنْسُ وَالْجِنُّ عَلَی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا؛ بگو: (اگر انسان‌ها و پریان [جن و انس‏] اتفاق کنند که همانند این قرآن را بیاورند، همانند آن را نخواهند آورد؛ هر چند یکدیگر را [در این کار] کمک کنند.(اسرا:۸۸)

در بعضی از آیات مسئله تحدی را آسان‌تر می‌گیرد و می‌فرماید: ﴿اگر راست می‌گویید، شما هم ده سوره ساختگی همانند این قرآن بیاورید(هود:۱۳) در جایی دیگر کمتر از آن را بیان می‌کند، و تخفیف می‌دهد، و می‌فرماید: ﴿و اگر درباره آنچه بر بنده خود نازل کرده‌ایم شک و تردید دارید، یک سوره همانند آن بیاورید(بقره:۲۳)

با این که یگانه مهارت عرب آن دوره، زبان و بیان آنان بوده، به خوبی تشخیص دادند که این سخن نمی‌تواند ساخته بشر باشد، که این‌گونه آنان را از هم‌آوردی ناتوان سازد.[۱]

هماهنگی آیات

قرآن درباره هماهنگی و عدم اختلاف در آیات قرآن می‌فرماید: ﴿أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافًا کَثِیرًا؛ آیا در قرآن تدبر نمی‌کنید و اگر از جانب غیر خدا بود، در آن اختلاف بسیار می‌یافتید(نساء:۸۲).

قرآن در مکان و زمان‌های گوناگون و در طی سال‌ها نازل شده است، با این حال هیچ اختلافی در آن وجود ندارد. در حالی که دگرگونی اطلاعات علمی یک انسان در سنین مختلف و تغییر روحیه و تکامل فکری، بدون استثناء در همه انسان‌ها مشهود است و در آثار فکری نوابغ بزرگ نیز این اختلافات و تناقض محسوس است.

اخبار غیبی قرآن

در بسیاری از آیات، خداوند اخباری از غیب و آینده داده است، که نشان دهنده حقانیت قرآن و ارسال آن توسط خداوند می‌باشد. در مورد سپاه روم می‌فرماید: ﴿الم۝۱غُلِبَتِ الرُّومُ۝۲فِی أَدْنَی الأرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ۝۳؛ رومیان مغلوب شدند! [و این شکست‏] در سرزمین نزدیکی رخ داد؛ امّا آنان پس از [این‏] مغلوبیّت بزودی غلبه خواهند کرد.(روم:۱–۳). خبر بازگشت پیامبر(ص) به مکه و فتح آن «آن کس که قرآن را بر تو فرض کرد، تو را به جایگاهت [= زادگاهت‏] بازمی‌گرداند»[۲] و خبر از توطئه دشمنان بر علیه پیامبر(ص) و حفظ جان پیامبر(ص) در جریان لیلة المبیت از جمله اخبار غیبی قرآن می‌باشد.[۳]

معجزات علمی قرآن

قرآن کریم، از علوم و دانش‌هایی صحبت کرده است که در زمان نزول قرآن نبوده است. مدت‌ها نظریه هیئت بطلیموس بر افکار بشر حاکم بود که زمین را ساکن و مرکز فرض می‌کردند، تا این که دیدگاه‌های جدید علمی و منطبق بر واقع در مورد گردش ستارگان ابراز شده، امروز علم هیئت هیچ ستاره‌ای را ثابت نمی‌داند و به این حقیقت پی برده‌اند که تمام ستارگان مانند خورشید و… در گردش هستند و حرکت فلکی و دوری دارند؛ قرآن از این حقایق سال‌ها پیش از دانش بشری خبر داده است، قرآن در مورد حرکت دوری آفتاب و ماه و زمین چنین اظهارنظر می‌کند: ﴿لا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَهَا أَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَلا اللَّیْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ؛ نه خورشید به ماه می‌رسد، و نه شب بر روز سبقت می‌گیرد، همه در مدار خاص شناورند.(یس:۴۰)

عدم تحریف قرآن

خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ؛ به درستی که ما قرآن را فرستادیم و حافظ آن خواهیم بود(حجر:۹)

خداوندمتعال، قرآن را با اوصافی مثل عزیز،[۴] محکم،[۵] نور،[۶] نذیر،[۷] ذکر،[۸] هادی[۹] و… توصیف می‌کند که نشان از جایگاه قرآن و عدم تحریف در محتوای آن است.


مطالعه بیشتر

  • محمد حسین طباطبائی، المیزان، مترجم سید محمد باقر موسوی همدانی، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ج۱۲، ص۱۵۲.
  • محمد هادی معرفت، علوم قرآنی، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی المتهیه، چاپ اول، سال ۱۳۷۸، ص۳۴۲.
  • ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، چاپ ۱۳، ۱۳۷۳ه‍. ش، ج۱۲، ص۲۷۳.


منابع

  1. طباطبائی، سید محمد حسین، سیری در قرآن، مترجم سید مهدی آیت اللهی، انتشارات جهان آرا، چاپ اول، ۱۳۷۹، ص۱۳۸؛ معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهیه، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ص۳۵۲.
  2. قصص/ ۸۵
  3. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، مترجم سید محمد باقر موسوی همدانی، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ج۱، ص۱۰۱.
  4. فصلت / ۴۱.
  5. هود / ۱، نمل / ۶، فصلت / ۴۲.
  6. شوری / ۵۲.
  7. فرقان / ۱.
  8. اعراف / ۶۳ و ۶۹، یوسف / ۱۰۴، انبیا/ ۵۰، یس / ۶۹، ص/ ۴۹ و ۸۷، قلم / ۵۲، تکویر /۲۷.
  9. بقره / ۲، ۹۷،۱۸۵، یونس. ۵۷ و …