خصائص النبی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
خصائص‌النبی، اصطلاحی است که به احکام خاصی که بر پیامبر(ص) و درباره او مقرر شده اشاره دارد.
'''خصائص‌ النبی''' اصطلاحی است که به احکام خاصی که بر پیامبر(ص) و درباره او مقرر شده اشاره دارد. جواز ازدواج پیامبر(ص) به عقد دائم با بیش از چهار زن، جایز بودن عقد نکاح در حال احرام، عدم رعایت حق قَسم، حرمت دریافت صدقه واجب، وجوب ادا کردن نماز وَتر و تهجد و قربانی کردن در روز عید قربان، و حرمت ازدواج زنان پیامبر(ص) پس از او با دیگران از احکام اختصاصی پیامبر است که بر او مقرر شده است.


== تعریف و جایگاه ==
== تعریف ==
مراد از خصائص‌النبی احکام اختصاصی پیامبر و نیز احکامی است که درباره آن حضرت تشریع شده است.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>
مراد از خصائص‌النبی احکام اختصاصی پیامبر و نیز احکامی است که درباره آن حضرت تشریع شده است.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>


خصائص النبی به معنای اعم در اصطلاح متون دینی نیز، به ویژگیهای منحصر به فرد شخص حضرت محمد(ص) و نیز آیین اوست که او را از دیگران، اعم از مسلمانان و پیامبران دیگر، متمایز می‌سازد، اشاره دارد. این ویژگیها، اعم از اوصاف ذاتی و تکوینی او (چه ویژگیهای ظاهری و چه باطنی) است که طیف وسیعی از اوصاف و شمایل و اخلاق و کردار آن حضرت، وقایع و رویدادهای زمان ایشان، کرامات و معجزات نبوی، تشریعات خاص مربوط به او و حتی ویژگیهای امت و آیین او را دربر می‌گیرد.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>
خصائص النبی به معنای اعم در اصطلاح متون دینی نیز، به ویژگی‌های منحصر به فرد شخص حضرت محمد(ص) و نیز آیین اوست که او را از دیگران، متمایز می‌سازد، اشاره دارد. این ویژگی‌ها، اعم از اوصاف ذاتی و تکوینی او است که طیف وسیعی از اوصاف و شمایل و اخلاق و کردار او را دربر می‌گیرد.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>


== مصادیق خصائص النبی ==
== مصادیق خصائص النبی ==
بسیاری از مباحات اختصاصی پیامبر به موضوع نکاح مربوط است. از جمله این موارد،
* جواز ازدواج پیامبر(ص) به عقد دائم با بیش از چهار زن است. بسیاری از فقها، با استناد به آیه ۵۰ سوره احزاب و احادیث، ازدواج پیامبر(ص) را با بیش از نُه زن، که در هنگام رحلت پیامبر در عقد او بودند، جایز شمرده‌اند.
* جواز ازدواج آن حضرت به عقد دائم با بیش از چهار زن است. با وجود اتفاق‌نظر فقها درباره اصل حکم و نیز وقوع خارجی آن، درباره حکمت تشریع این حکم، آرای گوناگونی مطرح شده است. از جمله وجود اطمینان به رعایت عدالت توسط پیامبر حتی در بیش از چهار همسر، جلب نظر قبایل عرب به اسلام، دستیابی مردم به احکام شرعی به‌ویژه در عرصه روابط خانوادگی و زناشویی، فراهم شدن زمینه شناخت اخلاق باطنی و شیوه معاشرت پیامبر برای مردم. بسیاری از فقها، با استناد به آیه ۵۰ سوره احزاب و احادیث، ازدواج آن حضرت را با بیش از نُه زن، که در هنگام رحلت پیامبر در عقد او بودند (رجوع کنید به ابن‌هشام، قسم ۲، ص ۶۴۷؛ ابن‌بابویه، ج ۲، ص ۴۱۹)، جایز شمرده‌اند.
* درباره جایز بودن یا نبودن ازدواج بدون مهریه با زنی که خود را به پیامبر بخشیده بوده است، اختلاف‌نظر وجود دارد.
* البته درباره جایز بودن یا نبودن ازدواج بدون مهریه با زنی که خود را به پیامبر بخشیده بوده است، اختلاف‌نظر وجود دارد.
* به نظر مشهور میان فقهای اهل سنّت، ازدواج پیامبر(ص) بدون موافقت ولیّ و شهادت شهود، به استناد ازدواج پیامبر اکرم با زینب بنت جَحش، جایز بوده است.
* همچنین به نظر مشهور میان فقهای اهل سنّت، ازدواج پیامبر اکرم بدون موافقت ولیّ و شهادت شهود، به استناد ازدواج پیامبر اکرم با زینب بنت جَحش، جایز بوده است.
* جایز بودن عقد نکاح در حال احرام، دیگر خصیصه نبوی است که شماری از فقهای شیعه و اهل سنّت بدان قائل‌اند. مستند آنان حدیثی منقول از ابن‌عباس است که بر پایه آن پیامبر در زمان احرام با میمونه ازدواج کرد.
* جایز بودن عقد نکاح در حال احرام، دیگر خصیصه نبوی است که شماری از فقهای شیعه و اهل سنّت بدان قائل‌اند. مستند آنان حدیثی منقول از ابن‌عباس است که بر پایه آن پیامبر در زمان احرام با میمونه ازدواج کرد.
* برخی از فقها، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت حقّ قَسم را بر پیامبر اکرم واجب ندانسته‌اند.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۱۴۴.</ref>
* برخی از فقها، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت حق قَسم را بر پیامبر اکرم واجب ندانسته‌اند.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۱۴۴.</ref>
* شماری از دیگر مباحات اختصاصی پیامبر اکرم، که به باب نکاح مربوط نیست، عبارت‌اند از: گرفتن روزه وصال (یعنی آنکه روزه یک روز را بدون افطار به روزه روز بعد متصل کند یا اینکه روزه تا سحر ادامه یابد).
* گرفتن روزه وصال (یعنی آنکه روزه یک روز را بدون افطار به روزه روز بعد متصل کند یا اینکه روزه تا سحر ادامه یابد).
* جنگ کردن به صورت محدود در منطقه حرم مکی هنگام فتح مکه.
* جنگ کردن به صورت محدود در منطقه حرم مکی هنگام فتح مکه.
* ورود به مکه بدون احرام و کاربرد مواد معطر در حال احرام بنابر نظر برخی از فقها به استناد سیره حضرت.
* ورود به مکه بدون احرام و کاربرد مواد معطر در حال احرام بنابر نظر برخی از فقها.
* شماری از احکام اختصاصی پیامبر اکرم در دایره محرمات قرار دارند، مانند حرمت ازدواج دائم با کنیزان و اهل کتاب
* حرمت ازدواج دائم با کنیزان و اهل کتاب.
* حکم دیگر، حرمت تبدیل یا افزایش تعداد همسران پس از نزول آیه ۵۲ سوره احزاب است. پس از مخیّر شدن زنان رسول خدا، به جدایی از آن حضرت یا تداوم رابطه زوجیت
* حرمت تبدیل یا افزایش تعداد همسران پس از نزول آیه ۵۲ سوره احزاب. پس از مخیّر شدن زنان رسول خدا، به جدایی از آن حضرت یا تداوم رابطه زوجیت.
* از دیگر محرّمات اختصاصی برای پیامبر اکرم، حرمت دریافت صدقه واجب بود. بیشتر فقها گرفتن صدقه مستحبی را هم حرام شمرده‌اند.
* حرمت دریافت صدقه واجب. بیشتر فقها گرفتن صدقه مستحبی را هم حرام شمرده‌اند.
* از دیگر محرّمات مزبور، حرمت غَمز یعنی اشاره کردن با چشم در امور مباح.
* حرمت غَمز یعنی اشاره کردن با چشم در امور مباح.
* شماری از خصایص نبوی، که در زمره واجبات قرار داشته، عبارت بودند از: مسواک زدن پیش از هر نماز، ادا کردن نماز وَتر، تهجد (شب زنده‌داری همراه با خواندن نماز شب) و قربانی کردن در روز عید قربان که به استناد احادیث نبوی، بر آن حضرت واجب بود.
* وجوب مسواک زدن پیش از هر نماز،  
* از جمله مصادیق بخش چهارم از خصایص‌النبی (کرامات)، احکام ویژه‌ای است که برعهده زنان پیامبر یا درباره آنان مقرر شده بود. به تصریح قرآن (رجوع کنید به احزاب: ۳۲)، اگر آنان تقوا را رعایت کردند، بر زنان عادی شرف و فضیلت داشتند. آنان مکلف بودند که در برابر مردان با لحن فریبنده سخن نگویند، بلکه سخن شایسته بر بان جاری کنند. پاداش و کیفر آنها نیز براساس آیات ۳۰ و ۳۱ سوره احزاب مضاعف است. دیگر حکم خاص درباره زنان پیامبر، حرمت ازدواج (احزاب: ۵۳) آنان پس از پیامبر با دیگران بود، زیرا آنان مادر مؤمنان (ازواجُه اُمَّهاتُهُم) خوانده شده‌اند (احزاب: ۶). حکم مهر دیگر، سخن گفتن مسلمانان با زنان پیامبر از پشت پرده و نیز حرمت نگاه کردن به آنان به استناد آیه ۵۳ سوره احزاب بود.
* وجوب ادا کردن نماز وَتر، تهجد (شب زنده‌داری همراه با خواندن نماز شب) و قربانی کردن در روز عید قربان.
* شماری دیگر از این قبیل احکام (کرامات)، احکامی است که برای حفظ حرمت پیامبر اکرم و رعایت خضوع و ادب در برابر او، برعهده مسلمانان قرار گرفته و مستند به آیات و احادیث است، مانند بالاتر نبردن صدای خود از صدای پیامبر (رجوع کنید به حجرات: ۲–۳) تا خارج شدن پیامبر از خانه صبر کردن و سپس صحبت کردن با او (رجوع کنید به حجرات: ۴–۵)، خارج نشدن از مجلس پیامبر پیش از اجازه گرفتن از او و سلام دادن به او هنگام ادای نماز.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>
* حرمت ازدواج زنان پیامبر(ص) پس از او با دیگران.
* بالاتر نبردن صدا از صدای پیامبر و خارج نشدن از مجلس پیامبر پیش از اجازه گرفتن از او و سلام دادن به او هنگام ادای نماز.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>


== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
* جلال‌الدین سیوطی، کفایةالطالب اللَبیب فی خصائص‌الحبیب معروف به الخصائص‌الکبری،
* سیوطی، جلال‌الدین، '''کفایةالطالب اللَبیب فی خصائص‌الحبیب''' معروف به الخصائص‌الکبری،
* نقیب، محمد، بررسی تطبیقی خصائص النبی صلی الله علیه و آله از نگاه فریقین، تهران، سازمان حج و زیارت، بیتا.
* نقیب، محمد، '''بررسی تطبیقی خصائص النبی صلی الله علیه و آله از نگاه فریقین'''، تهران، سازمان حج و زیارت، بیتا.
* مصطفی زارعی‌بلوط‌بنگان، خصائص النبی (ص)، سبط اکبر، ۱۴۰۰ش.
* زارعی‌بلوط‌بنگان مصطفی، '''خصائص النبی(ص)'''، سبط اکبر، ۱۴۰۰ش.
* ابن ملقن، خصائص النبي، بیروت، دار الکتب العلمية، ‌۲۰۰۸م
* ابن ملقن، '''خصائص النبی'''، بیروت، دار الکتب العلمية، ‌۲۰۰۸م


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ ‏۲۶ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۵۷

سؤال

خصائص النبی چیست؟

خصائص‌ النبی اصطلاحی است که به احکام خاصی که بر پیامبر(ص) و درباره او مقرر شده اشاره دارد. جواز ازدواج پیامبر(ص) به عقد دائم با بیش از چهار زن، جایز بودن عقد نکاح در حال احرام، عدم رعایت حق قَسم، حرمت دریافت صدقه واجب، وجوب ادا کردن نماز وَتر و تهجد و قربانی کردن در روز عید قربان، و حرمت ازدواج زنان پیامبر(ص) پس از او با دیگران از احکام اختصاصی پیامبر است که بر او مقرر شده است.

تعریف

مراد از خصائص‌النبی احکام اختصاصی پیامبر و نیز احکامی است که درباره آن حضرت تشریع شده است.[۱]

خصائص النبی به معنای اعم در اصطلاح متون دینی نیز، به ویژگی‌های منحصر به فرد شخص حضرت محمد(ص) و نیز آیین اوست که او را از دیگران، متمایز می‌سازد، اشاره دارد. این ویژگی‌ها، اعم از اوصاف ذاتی و تکوینی او است که طیف وسیعی از اوصاف و شمایل و اخلاق و کردار او را دربر می‌گیرد.[۲]

مصادیق خصائص النبی

  • جواز ازدواج پیامبر(ص) به عقد دائم با بیش از چهار زن است. بسیاری از فقها، با استناد به آیه ۵۰ سوره احزاب و احادیث، ازدواج پیامبر(ص) را با بیش از نُه زن، که در هنگام رحلت پیامبر در عقد او بودند، جایز شمرده‌اند.
  • درباره جایز بودن یا نبودن ازدواج بدون مهریه با زنی که خود را به پیامبر بخشیده بوده است، اختلاف‌نظر وجود دارد.
  • به نظر مشهور میان فقهای اهل سنّت، ازدواج پیامبر(ص) بدون موافقت ولیّ و شهادت شهود، به استناد ازدواج پیامبر اکرم با زینب بنت جَحش، جایز بوده است.
  • جایز بودن عقد نکاح در حال احرام، دیگر خصیصه نبوی است که شماری از فقهای شیعه و اهل سنّت بدان قائل‌اند. مستند آنان حدیثی منقول از ابن‌عباس است که بر پایه آن پیامبر در زمان احرام با میمونه ازدواج کرد.
  • برخی از فقها، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت حق قَسم را بر پیامبر اکرم واجب ندانسته‌اند.[۳]
  • گرفتن روزه وصال (یعنی آنکه روزه یک روز را بدون افطار به روزه روز بعد متصل کند یا اینکه روزه تا سحر ادامه یابد).
  • جنگ کردن به صورت محدود در منطقه حرم مکی هنگام فتح مکه.
  • ورود به مکه بدون احرام و کاربرد مواد معطر در حال احرام بنابر نظر برخی از فقها.
  • حرمت ازدواج دائم با کنیزان و اهل کتاب.
  • حرمت تبدیل یا افزایش تعداد همسران پس از نزول آیه ۵۲ سوره احزاب. پس از مخیّر شدن زنان رسول خدا، به جدایی از آن حضرت یا تداوم رابطه زوجیت.
  • حرمت دریافت صدقه واجب. بیشتر فقها گرفتن صدقه مستحبی را هم حرام شمرده‌اند.
  • حرمت غَمز یعنی اشاره کردن با چشم در امور مباح.
  • وجوب مسواک زدن پیش از هر نماز،
  • وجوب ادا کردن نماز وَتر، تهجد (شب زنده‌داری همراه با خواندن نماز شب) و قربانی کردن در روز عید قربان.
  • حرمت ازدواج زنان پیامبر(ص) پس از او با دیگران.
  • بالاتر نبردن صدا از صدای پیامبر و خارج نشدن از مجلس پیامبر پیش از اجازه گرفتن از او و سلام دادن به او هنگام ادای نماز.[۴]

مطالعه بیشتر

  • سیوطی، جلال‌الدین، کفایةالطالب اللَبیب فی خصائص‌الحبیب معروف به الخصائص‌الکبری،
  • نقیب، محمد، بررسی تطبیقی خصائص النبی صلی الله علیه و آله از نگاه فریقین، تهران، سازمان حج و زیارت، بیتا.
  • زارعی‌بلوط‌بنگان مصطفی، خصائص النبی(ص)، سبط اکبر، ۱۴۰۰ش.
  • ابن ملقن، خصائص النبی، بیروت، دار الکتب العلمية، ‌۲۰۰۸م

منابع

  1. حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
  2. حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.
  3. مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۱۴۴.
  4. حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.