نمایش مبدأ برای حدیث ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است

{{شروع متن}}
{{سوال}}در کتاب‌های شیعه روایتی از رسول خدا(ص) چنین نقل شده است: «اِنَّ اَبا بَكْرٍ مِنّی بِمَنْزِلَةِ السَّمْعِ وَ اِنَّ عُمَرَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ الْبَصَرِ». چرا شیعیان با وجود این روایت که به فضیلت خلفا دلالت می‌کند، آنها را سرزنش می‌کنند؟{{پایان سوال}}

{{پاسخ}}
{{جعبه اطلاعات حدیث
 | عنوان = حدیث ابوبکر به منزله گوش پیامبر
 | تصویر =
 | توضیح تصویر =
 | اندازه تصویر =
 | نام‌های دیگر =
 | موضوع  = نکوهش [[خلفای‌سه‌گانه]] به دلیل [[غصب خلافت]]
 | به نقل از  = [[امام هادی(ع)]] از پدرانش از [[امام حسین(ع)]]
 | روایات مشابه =
 | راوی اصلی = [[عبدالعظیم حسنی]]
 | دیگر راویان = ابوقاسم علی بن احمد دَقّاق ، محمد بن ابی‌عبدالله کوفی، سهل بن زیاد آدمی
 | اعتبار سند = [[حدیث صحیح|صحیح]]
 | منابع شیعه = [[عیون اخبار الرضا(ع) (کتاب)|عیون اخبار الرضا(ع)]]
 | منابع سنی =
 | توضیحات =تقطیع روایت باعث برداشت اشتباه شده است. محتوای روایت کامل، نکوهش [[خلفای‌سه‌گانه]] است؛ نه ستایش آنها.
}}
'''ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است'''، بخشی از  حدیثی است که در آن [[پیامبر(ص)]]، [[خلفای سه‌گانه]] ([[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عثمان]]) را به دلیل [[غصب خلافت]] از [[امام علی(ع)]] نکوهش کرده است. در این حدیث، پیامبر خلفای سه‌گانه را به منزله گوش، چشم و قلب خود شمرده که باید از [[ولایت امام علی(ع)|جانشینی امام علی(ع)]] حمایت کنند؛ ولی خلافت را از او غصب خواهند کرد و به همین دلیل، [[قیامت|روز قیامت]] مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.

تقطیع این حدیث و ذکر تنها بخش نخست آن باعث شده مخاطب تصور کند محتوای آن ستایش خلفای سه‌گانه است؛ با اینکه از ادامه روایت فهمیده می‌شود پیامبر(ص) آنها را نکوهش کرده است.  این روایت در کتاب‌های حدیثی [[عیون اخبار الرضا(ع) (کتاب)|عیون اخبار الرضا(ع)]] و [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]] نقل شده و از نظر سندی [[حدیث صحیح|صحیح]] شمرده شده است.

== متن و ترجمه ==
امام هادی(ع) از پدارنش، از امام حسین روایت کرده که پیامبر(ص) فرمود:
{{عربی بزرگ|إِنَّ أَبَا بَكْرٍ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ السَّمْعِ وَ إِنَّ عُمَرَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ الْبَصَرِ وَ إِنَّ عُثْمَانَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ الْفُؤَادِ قَالَ فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ دَخَلْتُ إِلَيْهِ وَ عِنْدَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) وَ أَبُو بَكْرٍ وَ عُمَرُ وَ عُثْمَانُ فَقُلْتُ لَهُ يَا أَبَتِ سَمِعْتُكَ تَقُولُ فِي أَصْحَابِكَ هَؤُلَاءِ قَوْلًا فَمَا هُوَ فَقَالَ(ص) نَعَمْ ثُمَّ أَشَارَ إِلَيْهِمْ فَقَالَ هُمُ السَّمْعُ وَ الْبَصَرُ وَ الْفُؤَادُ وَ سَيُسْأَلُوَن عَنْ وَصِيِّي هَذَا وَ أَشَارَ إِلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(ع) ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ: {{قرآن|إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلًا|ترجمه=| سوره= اسراء|آیه =۳۶}} ثُمَّ قَالَ(ع) وَ عِزَّةِ رَبِّي إِنَّ جَمِيعَ أُمَّتِي لَمَوْقُوفُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ مَسْئُولُونَ عَنْ وَلَايَتِهِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: {{قرآن|وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ|ترجمه=|سوره= صافات|آیه= ۲۴}}<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۳۱۳، به تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.</ref>}}

ابوبکر نسبت به من مانند گوش و عمر مانند چشم و عثمان مانند قلب من است. [امام حسین] می‌فرماید: فردا نزد پیامبر(ص) رفتم. کنار او، امیرالمؤمنین(ع)، ابوبکر، عمر و عثمان نیز حضور داشتند. به پیامبر(ص) گفتم: پدرم! شنیده‌ام شما درباره اصحابت چنین فرموده‌ای، جریان چیست؟ پیامبر فرمود: آری. سپس به آنان اشاره کرد و فرمود: آنان گوش، چشم و دل من هستند و به زودی مورد بازخواست خدا درباره جانشین من، این شخص -اشاره کردند به علی بن ابی‌طالب(ع)- قرار می‌گیرند. بعد از آن فرمود: خدای بلندمرتبه می‌فرماید: {{قرآن|بدون تردید گوش و چشم و قلب تمامی آنها، مورد سؤال واقع می‌شوند.}} قسم به عزت پروردگارم! بی‌گمان تمامی امت من در روز قیامت بازمی‌ایستند و از آنان درباره ولایت علی سؤال می‌شود و این همان معنای کلام خداوند بلندمتربه است: {{قرآن|آنها را نگهدارید که باید بازپرسی شوند.}}

== سند حدیث ==
حدیث  ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است، با یک [[سلسله حدیث|سلسله‌سند]] در کتاب‌ [[عیون اخبار الرضا(ع) (کتاب)|عیون اخبار الرضا(ع)]] از امام حسین(ع)<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۳۱۳، به تحقیق و تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ق.</ref> و در کتاب [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]] از امام حسن مجتبی(ع)<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص۳۸۷، تصحیح و تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۳ق.</ref> ذکر شده است. راویان این روایت [[شیعه]] و مورد اعتماد هستند.<ref>نگاه کنید به نرم افزار اسناد شیخ صدوق</ref>

==محتوای حدیث==
بر اساس این حدیث، ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است، پیامبر(ص) [[خلفای سه‌گانه]] را ([[ابوبکر]]، [[عمر]] و [[عثمان]]) به دلیل [[غصب خلافت]] از [[امام علی(ع)]] نکوهش کرده است. در این روایت، پیامبر خلفای سه‌گانه را به منزله گوش، چشم و قلب خود شمرده که باید از جانشینی امام علی(ع) حمایت کنند؛ ولی خلافت را از او غصب خواهند کرد و به همین دلیل، روز قیامت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.

=== تقطیع حدیث ===
برخی این حدیث را تقطیع کرده و تنها بخش نخست آن را ذکر کرده‌اند. تقطیع حدیث به این معنا است که برای نمونه، یک پژوهشگر بخشی از حدیثی را که مربوط به پژوهش او است ذکر کرده و دیگر بخش‌های عبارت را حذف می‌کند. اگر تقطیع به صورتی باشد که مخاطب در فهم درست آن بخش از روایت به اشتباه بیافتد، پژوهشگر دچار تقطیع نادرست شده است.<ref>طباطبایی، سید محمدکاظم، منطق فهم حدیث، ص۳۸۵ و ۳۸۶، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.</ref>

در حدیث ابوبکر به منزله گوش و عمر به منزله چشم پیامبر است، اگر فقط همین بخش از روایت ذکر شود و دیگر قسمت‌های آن حذف شود، فهمی نادرست از روایت برداشت می‌شود. در این صورت، مخاطب تصور می‌کند پیامبر(ص) خلفای سه‌گانه را ستوده است؛ با اینکه مقصود این بخش از حدیث از ادامه آن معلوم می‌شود که آنها را به دلیل غصب خلافت نکوهش کرده است.

{{پایان پاسخ}}

== منابع ==
{{پانویس}}
{{شاخه
 | شاخه اصلی =حدیث
 | شاخه فرعی۱ =فقه الحدیث
 | شاخه فرعی۲ =
 | شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
 | شناسه =شد
 | تیترها =شد
 | ویرایش =شد
 | لینک‌دهی =شد
 | ناوبری =
 | نمایه =
 | تغییر مسیر =
 | ارجاعات =
 | بازبینی =
 | تکمیل =
 | اولویت =ج
 | کیفیت =ج
}}
{{پایان متن}}

[[رده:منبع‌شناسی]]
[[رده:خلافت امام علی(ع)]]
[[رده:اهل سنت]]