تفاوت پاداش و مجازات افراد فقیر و ثروتمند

سؤال

آیا پاداش و مجازات افراد فقیر و ثروتمند یا معلول و سالم، یکی است؟ و اگر هست پس عدالت خدا کجاست؟

خداوند از هر موجودی به اندازه استعداد، شرائط و ظرفیت او انتظار دارد. هر انسانی را به اندازه امکانات، نعمت‌ها و استعدادی که به او داده است، از وی انتظار خدمت و اطاعت دارد و در آخرت نیز به همان اندازه از وی بازخواست کرده و سؤال می‌کند. ﴿لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا؛ خداوند هيچ كس را جز به آنچه بدو داده است تكليف نمی‌کند﴾(طلاق:۷)

کسانی که از امکانات و دارایی بیشتری برخوردارند، با کسانی که از چنین امکانات و ثروتی برخوردار نیستند در تکلیف یکسان نیستند. افرادی که جسم سالمی دارند، بهتر و زودتر می‌توانند اعمال عبادی را انجام دهند. از سوی دیگر اگر کسی با امکانات و توانایی کمتری اعمال حسنه بیشتری یا مساوی با توانگران انجام دهد پاداش بیشتری خواهد داشت.

از افرادی که به میزان بیشتری از نعمت‌های الهی برخوردار بوده اند، انتظار بیشتری وجود دارد و اگر چنین نباشد باید مورد سؤال و بازخواست قرار گیرند. یکی از نعمت‌ها، اعضا و جوارح سالم است که در قیامت از آن سؤال می‌شود. قرآن می‌فرماید: ﴿إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کلُّ أُولئِک کانَ عَنْهُ مَسْؤُلا؛ در پيشگاه خداوند، گوش و چشم و دل همه مسئول هستند﴾(اسراء:۳۶) گوش و چشم و قلب نعمت‌هایی هستند که خداوند ارزانی داشته تا انسان به وسیله آنها، حق را از باطل تمیز داده و خود را به واقع برساند.

ظرفیت‌ها، استعدادها، و دارایی‌های انسان اسباب و وسایل مادی است که باید انسان را در راه تکامل و تقرب به خداوند کمک کند. آنچه به خداوند مربوط است این است که عدالت را در آخرت، اعمال نماید و هرفردی را با توجه به امکانات بدنی و مالی که داده، محاکمه کند و بیشترین پاداش را به کسانی دهد که بهترین استفاده را نسبت به هدف خلقت از امکانات خود کرده باشد و بیشترین مجازات را به فردی دهد که بدترین استفاده را از بهترین امکانات کرده باشند.