تفاوت ولایت فقیه با ولایت امام معصوم

از ویکی پاسخ
سؤال

اگرولی فقیه دارای تمام اختیارات امام معصوم و پیامبر اکرم(ع) است، چه تفاوتی میان ولی‌فقیه و ولایت ائمه وجود دارد؟

درگاه‌ها
حکومت دینی.png


گرفتن ولایت از معصوم

عالمان شیعه، با استنباط از روایات[۱]، ولایت فقیه را در طول ولایت امامان معصوم(ع) قرار داده و معتقدند ولی‌فقیه، ولایت خود را از ناحیه امام معصوم(ع) گرفته و نائب و منصوب از ناحیه امام است.

بر این اساس، ولایت فقیه و ولایت امام معصوم(ع) در یک ردیف قرار نداده و آن‌ها را هم عرض نمی‌دانند بلکه ولایت فقیهِ جامع‌الشرایط از ولایت را نشأت گرفته از امام معصوم(ع) دانسته‌اند.

تفاوت در ولایت تکوینی و ولایت تشریعی

ولایت به دو قسم تکوینی و تشریعی تقسیم می‌شود:

  • ولایت تکوینی به معنای تصرف در نظام خلقت و قانون‌مندی‌های مربوط به طبیعت است که اساساً مربوط به خداوند بوده و خالق هستی در نظام خلقت و قوانین، حاکم بر آن است. براساس برخی اقوال، خداوند این ولایت را به پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع) نیز عطا نموده است.[۲]
  • ولایت تشریعی به معنای ولایت در محدوده تشریع بوده و تابع قانون الهی است. این ولایت را از امور اعتباری و قراردادی قرار داد‌ه‌اند.[۳]

قدرت ولی‌فقیه تنها در محدوده ولایت تشریعی بوده و ولایت تکوینی را در بر نمی‌گیرد اما ولایت امام معصوم(ع) شامل ولایت تشریعی و تکوینی هر دو می‌شود.

امام خمینی:
«آنچه برای پیامبر اکرم و امام از جهت ولایت و حکومت ثابت شده، برای فقیه نیز ثابت است اما اگر برای ایشان ولایتی غیر از این جهت ثابت باشد، برای فقیه ثابت نیست. اگر معصوم(ع) در اموری مانند طلاق زن یا فروش اموال یا گرفتن اموال از فردی و لو بدون مصلحت، ولایت دارد، چنین ولایتی برای فقیه ثابت نیست.»[۴]

تفاوت در گستره ولایت

از دیگر تفاوت‌های ولایت فقیه با ولایت امام معصوم(ع)، تفاوت در گستره ولایت است. ولایت‌فقیه تنها امور اجتماعی را در بر می‌گیرد و شامل امور شخصی و فردی افراد نمی‌شود، در حالی که ولایت امام معصوم(ع) هم امور شخصی و فردی افراد و هم امور اجتماعی را شامل می‌شود.

بنابر این، منظور از اینکه ولی فقیه تمامی اختیارات پیامبر اکرم و امامان معصوم(ع) را دارا است، تمام اختیارات در امر حکومت و اداره امور جامعه دانسته شده و نه اختیارات به‌صورت مطلق و در تمام امور.

عالمان شیعه معتقدند، ولی‌فقیه در زمینه ولایت اعتباری و اداره امور حکومت و کشور، تفاوتی با ائمه ندارد؛ زیرا وقتی اداره امور جامعه اسلامی را به فقیه سپرده می‌شود، باید اختیارات لازم را در اختیار او قرار داد.


منابع

  1. حر عاملی، وسائل الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۱۸، ص۱۰۱.
  2. مصباح یزدی، محمدتقی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ص۷۹.
  3. جوادي آملي، عبدالله، ولايت فقيه، ولايت فقاهت و عدالت، قم، مرکز نشر اسرا، ۱۳۸۵ش، ص۱۲۴.
  4. موسوی خمینی، سید روح الله، البیع، قم، اسماعیلیان، ج۲، ص۴۸۹.