تفاوت عدل و فضل خداوند: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{در دست ویرایش|کاربر=Rezapour }}
{{سوال}}
{{سوال}}
آيا عدل خداوند ناشي از فضل اوست يا اين دو با هم متفاوتند؟
عدل و فضل خداوند چه شباهت و تفاوتی با یکدیگر دارند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{اصول دین و فروع دین}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
براي اينکه بدانيم آيا عدل خداوند از فضل اوست، لازم است تعريفي از هر يک از عدل و فضل الهي داشته باشيم. واژه عدل در معاني مختلفي به کار مي رود برخي از معاني مهم عدل عبارتند از: رعايت تساوي و اجتناب از تبعيض، رعايت حقوق ديگران، قرار گرفتن افراد و اشياء در جايگاه شايسته خود اين معناي اخير از عدل در معناي جامع تري به کار مي رود اين تعريف را مي توان در کلامي از امام علي(ع) يافت آنجا که فرمود:
'''عدل خداوند''' صفتی است که برای همه افراد بر اساس استحقاق اجرا خواهد شد اما [[فضل خداوند]] در معنای خاص خود، مربوط به گروهی از انسان‌ها است.


«العدل يضع الامور مواضعها».}}<ref>نهج البلاغه، حکمت، ۴۳۷.</ref> عدالت هر چيزي را در جايگاه مناسب آن قرار مي دهد معناي اين سخن آن است که در جهان تکوين و تشريع، هر چيزي موقعيت و جايگاه مناسب و در خور خود را دارد و عدل آن است که اين تناسب رعايت گردد و هر چيزي در جاي مناسب خود قرار گيرد. اين معنا جامع ترين معاني عدل است و معاني پيشين را هم در بر مي گيرد. بنا بر آنچه گذشت، معناي اجمالي عدالت الهي آن است که خداوند با هر موجودي آن چنان که شايسته آن است، رفتار کند و آن را در موضعي که در خور آن باشد، بنشاند و چيزي را که مستحق آن است به او عطا کند.<ref>سعيدي مهر، محمد، آموزش کلام اسلامي، کتابفروشي طه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۱۵.</ref>
عدالت الهی به این معنا است که خداوند با هر موجودی چنان‌که شایسته آن است، رفتار می‌کند. عدل خداوند برای همه یکسان است؛ زیرا خداوند به بندگان [[ظلم]] نمی‌کند و هیچ موجودی از عدل خداوند در [[روز قیامت]] بیرون نخواهد بود. فضل خدا به معنای اعطا براساس [[لطف]] و نه شایستگی بندگان است.


بر اساس اين معنا از عدل، بزرگان مي گويند: خداوند هم داراي عدل تکويني است، هم عدل تشريعي و هم عدل جزايي. عدل تکويني به اين معناست که خداوند در جهان خلقت به هر موجودي به اندازه شايستگي و قابليت او نعمت داده است و به تعبير خدا اندازه ظرفيت و شايستگي هر شي به او وجود و کمال اضافه کرده است. عدل تشريعي به اين معناست که تکاليفي که خدا به وسيله پيامبران بر مردم نازل کرده است، بر پايه عدل و دادگري است و نيز عدل جزايي به اين معناست که خدا در روز قيامت ميان افراد به عدل داوري مي کند و حق کسي را تباه نمي کند يعني ميان افراد نيکوکار و بدکار به يکسان داوري نمي کند و پاداش هر کس را متناسب با اعمال او مي دهد.<ref>سبحاني جعفر و محمدرضايي، محمد، انديشه اسلامي۱، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۵ش، ص۱۱۵ و ۱۱۶.</ref>
دو صفت عدل و فضل خدا مستقل بوده و [[خداوند]] با هر یک از این صفات به گونه‌ای مستقل از دیگری نسبت به بندگان رفتار خواهد نمود.


اما فضل به معني برتري و مزيّت و زيادي است. و فضل خدا، اعطاي خداوند است بر اساس کرم او نه آنچه شايستگي بندگان است.<ref>سجادي، سيد جعفر، فرهنگ معارف اسلامي، دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۱۴۲۰.</ref> بر اين اساس خواجه طوسي مي فرمايد: ثواب از فضل خداست و عقاب از عدل او.<ref>طوسي، خواجه نصير الدين، آغاز و انجام، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامي، ۱۳۷۴ش، ص۷۲.</ref> زيرا بهشت استحقاق کسي نيست بلکه خداوند آن را بر حسب فضل خود عطا مي کند، آيات قرآن هم اين معنا را ثابت مي کند نکته اي که ذکر آن حائز اهميت است آن است که فضل خدا بر دو مرتبه است.
==معنای عدالت==
واژه عدل و عدالت دارای معانی مختلفی است که معروف‌ترین و جامع‌ترین آن قرار گرفتن افراد و اشیاء در جایگاه شایسته خود است. این تعریف را می‌توان در کلام [[امام علی(ع)]] نیز یافت: {{متن عربی|الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُور مَوَاضِعَهَا|ترجمه=عدل این است که امور را در جاى خود قرار می‌دهد}}.<ref>نهج البلاغه، حکمت، ۴۳۷.</ref>


يک بخش فضل و رحمت او، همگاني و عام است و همه بندگان و همه عالم را شامل مي شود و بخش ديگر فضلي است که تنها به مؤمنان اختصاص دارد به اين دو معنا در قرآن چنين اشاره شده است.
براساس این معنای عدالت، در جهان [[تکوین]] و [[تشریع]]، اصل عدالت این اقتضاء را دارد که هر چیزی در جای مناسب خود قرار گیرد. عدالت الهی نیز چنین معنا می‌شود که خداوند با هر موجودی آن چنان‌که شایسته آن است، رفتار کند و آن را در موضعی که در خور آن باشد، بنشاند و چیزی را که مستحق آن است به او عطا کند.<ref>سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، کتابفروشی طه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۱۵.</ref>


در مورد مرتبه اول مي فرمايد: {{قرآن|إِنَّ اللّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَي النَّاسِ<ref>بقره / ۲۴۳.</ref>. همانا خداوند نسبت به مردم تفضّل دارد در مورد کلي تر باز مي فرمايد: {{قرآن|وَلَکنَّ اللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَي الْعَالَمِينَ}}<ref>بقره / ۲۵۱.</ref>. خداوند نسبت به همه عالم صاحب فضل است.
==معنای فضل==
فضل خدا، عطاکردن براساس لطف است و نه آنچه شایستگی بندگان است.<ref>سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۱۴۲۰.</ref> [[خواجه نصیرالدین طوسی]]، [[ثواب]] را از فضل خداوند و مجازات را از عدل او دانسته است.<ref>طوسی، خواجه نصیر الدین، آغاز و انجام، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۴ش، ص۷۲.</ref>


و در مورد مرتبه دوم مي فرمايد: {{قرآن|وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَي الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>آل عمران / ۱۵۲.</ref>. خداوند نسبت به مؤمنين صاحب فضل است. بنابراين خداوند هم داراي فضل است و هم صاحب عدل است فرقي که ميان اين دو صفت در مورد خداوند مي توان بيان کرد آن است که فضل مي شود مربوط به گروه خاصي از انسان ها باشد (همچنان که در مورد مؤمنين ذکر شد) زيرا خداوند در قرآن مي فرمايد: {{قرآن|ذَلِک فَضْلُ اللّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء}}<ref>مائده / ۵۴.</ref>. آن فضل خداست که به هر کسي بخواهد عطا مي کند اما صفت عدل،صفتي است که براي همه افراد يکسان اجرا خواهد شد.
فضل خدا بر دو مرتبه است:


زيرا خداوند ذرّه اي به بندگان ظلم نمي کند و هيچ کس خصوصا در حسابرسي اعمال، از زير سلطه عدل خداوند در روز قيامت بيرون نخواهد بود.
*معنای عام: فضل خداوند در مرتبه اول، همگانی و عام است. این فضل شامل همه انسان‌ها و حتی موجودات می‌شود: {{قرآن||ترجمه=همانا خداوند نسبت به مردم فضل بسیار دارد.|سوره=بقره|آیه=۲۴۳}} و {{قرآن|وَلَکنَّ اللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعَالَمِینَ|ترجمه=خداوند نسبت به جهانیان، لطف و فضل دارد.|سوره=بقره|آیه=۲۵۱}}.
*معنای خاص: این نوع فضل خداوند تنها به [[ایمان|مؤمنان]] اختصاص دارد: {{قرآن|وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ|ترجمه=خداوند نسبت به مؤمنین صاحب فضل است|سوره=آل‌عمران|آیه=۱۵۲}}.


نتيجه: با ذکر اين توضيحات اين نتيجه براي پاسخ به سئوال حاصل مي شود که دو صفت عدل و فضل خدا مستقل بوده و خداوند با هر يک از اين صفات به گونه اي مستقل از ديگري نسبت به بندگان رفتار خواهد نمود. هم چنين از بيانات سابق معلوم شد هيچ کدام از اين صفات از ديگري ناشي نمي شود نه عدل خدا از فضل اوست و نه فضل او از عدل زيرا همان طور که گفته شد خداوند با هر يک از اين صفات نسبت به بندگان به گونه اي متفاوت برخورد خواهد نمود.
==تفاوت‌ها==
{{پایان پاسخ}}
خداوند هم دارای فضل است و هم صاحب عدل. فضل گاه مربوط به گروه خاصی از انسان‌ها می‌شود: {{قرآن|ذَلِک فَضْلُ اللّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاء|ترجمه=آن فضل خداست که به هر کسی بخواهد عطا می‌کند|سوره=مائده|آیه=۵۴}}. اما صفت عدل، صفتی است که برای همه افراد بر اساس استحقاق اجرا خواهد شد؛ زیرا خداوند به بندگان ظلم نمی‌کند و هیچ‌کس خصوصاً در حسابرسی اعمال، از عدل خداوند در روز قیامت بیرون نخواهد بود.
{{مطالعه بیشتر}}
==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==


۱ـ معارف اسلامي، جمعي از نويسندگان، ج۱، ص۱۱۷، دفتر نشرمعارف ۱۳۸۰.
دو صفت عدل و فضل خدا مستقل بوده و خداوند با هر یک از این صفات به گونه‌ای مستقل از دیگری نسبت به بندگان رفتار خواهد نمود. همچنین هیچ‌کدام از این صفات از دیگری ناشی نمی‌شود.


۲ـ عقايد استدلالي، علي رباني گلپايگاني، ج۱، ص۱۸۹، مرکز مديريت حوزه علميه خواهران، ۱۳۸۱ش، مبحث عدل الهي.
==جستارهای وابسته==
{{پایان مطالعه بیشتر}}
 
*[[انواع عدالت خداوند]]


==منابع==
==منابع==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
| شاخه اصلی = کلام
| شاخه اصلی = کلام
|شاخه فرعی۱ = عدل الهی
| شاخه فرعی۱ = عدل الهی
|شاخه فرعی۲ = عدل
| شاخه فرعی۲ = عدل
|شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
| شناسه =  
| شناسه =شد
| تیترها =  
| تیترها =شد
| ویرایش =  
| ویرایش =شد
| لینک‌دهی =  
| لینک‌دهی =شد
| ناوبری =  
| ناوبری =
| نمایه =  
| نمایه =شد
| تغییر مسیر =  
| تغییر مسیر =
| ارجاعات =  
| ارجاعات =
| بازبینی =  
| بازبینی نویسنده = شد
| تکمیل =  
| بازبینی =
| اولویت =  
| تکمیل =
| کیفیت =  
| اولویت =ج
| کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:اسماء و صفات الهی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۴۳

سؤال

عدل و فضل خداوند چه شباهت و تفاوتی با یکدیگر دارند؟

کاشی کاری نام الله.jpg

عدل خداوند صفتی است که برای همه افراد بر اساس استحقاق اجرا خواهد شد اما فضل خداوند در معنای خاص خود، مربوط به گروهی از انسان‌ها است.

عدالت الهی به این معنا است که خداوند با هر موجودی چنان‌که شایسته آن است، رفتار می‌کند. عدل خداوند برای همه یکسان است؛ زیرا خداوند به بندگان ظلم نمی‌کند و هیچ موجودی از عدل خداوند در روز قیامت بیرون نخواهد بود. فضل خدا به معنای اعطا براساس لطف و نه شایستگی بندگان است.

دو صفت عدل و فضل خدا مستقل بوده و خداوند با هر یک از این صفات به گونه‌ای مستقل از دیگری نسبت به بندگان رفتار خواهد نمود.

معنای عدالت

واژه عدل و عدالت دارای معانی مختلفی است که معروف‌ترین و جامع‌ترین آن قرار گرفتن افراد و اشیاء در جایگاه شایسته خود است. این تعریف را می‌توان در کلام امام علی(ع) نیز یافت: «الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُور مَوَاضِعَهَا؛ عدل این است که امور را در جاى خود قرار می‌دهد».[۱]

براساس این معنای عدالت، در جهان تکوین و تشریع، اصل عدالت این اقتضاء را دارد که هر چیزی در جای مناسب خود قرار گیرد. عدالت الهی نیز چنین معنا می‌شود که خداوند با هر موجودی آن چنان‌که شایسته آن است، رفتار کند و آن را در موضعی که در خور آن باشد، بنشاند و چیزی را که مستحق آن است به او عطا کند.[۲]

معنای فضل

فضل خدا، عطاکردن براساس لطف است و نه آنچه شایستگی بندگان است.[۳] خواجه نصیرالدین طوسی، ثواب را از فضل خداوند و مجازات را از عدل او دانسته است.[۴]

فضل خدا بر دو مرتبه است:

  • معنای عام: فضل خداوند در مرتبه اول، همگانی و عام است. این فضل شامل همه انسان‌ها و حتی موجودات می‌شود: ﴿همانا خداوند نسبت به مردم فضل بسیار دارد.(بقره:۲۴۳) و ﴿وَلَکنَّ اللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعَالَمِینَ؛ خداوند نسبت به جهانیان، لطف و فضل دارد.(بقره:۲۵۱).
  • معنای خاص: این نوع فضل خداوند تنها به مؤمنان اختصاص دارد: ﴿وَاللّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ؛ خداوند نسبت به مؤمنین صاحب فضل است(آل‌عمران:۱۵۲).

تفاوت‌ها

خداوند هم دارای فضل است و هم صاحب عدل. فضل گاه مربوط به گروه خاصی از انسان‌ها می‌شود: ﴿ذَلِک فَضْلُ اللّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاء؛ آن فضل خداست که به هر کسی بخواهد عطا می‌کند(مائده:۵۴). اما صفت عدل، صفتی است که برای همه افراد بر اساس استحقاق اجرا خواهد شد؛ زیرا خداوند به بندگان ظلم نمی‌کند و هیچ‌کس خصوصاً در حسابرسی اعمال، از عدل خداوند در روز قیامت بیرون نخواهد بود.

دو صفت عدل و فضل خدا مستقل بوده و خداوند با هر یک از این صفات به گونه‌ای مستقل از دیگری نسبت به بندگان رفتار خواهد نمود. همچنین هیچ‌کدام از این صفات از دیگری ناشی نمی‌شود.

جستارهای وابسته

منابع

  1. نهج البلاغه، حکمت، ۴۳۷.
  2. سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، کتابفروشی طه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۱۵.
  3. سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۱۴۲۰.
  4. طوسی، خواجه نصیر الدین، آغاز و انجام، انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۴ش، ص۷۲.