تدبر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
Mnazarzadeh (بحث | مشارکتها) (تکمیل و بارگزاری) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}}تدبّر در آیات قرآن چگونه است؟{{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}}تدبر در قرآن به معنای اندیشیدن ورای ظاهر آیات است. در چند آیه دعوت و سفارش به تدبر در قرآن شده است. در آیه‌ای هدف از نزول قرآن را تدبر در آیات معرفی کرده است. | |||
{{پایان سوال}} | |||
{{پاسخ}} | |||
کسانی که در آیات قرآن تدبر نمی‌کنند مورد نکوهش قرار گرفته‌اند. و به کور و کر تشبیه شده‌اند و درباره آنها گفته می‌شود که دلشان قفل زده شده است که در آیات خدا تدبر نمی‌کنند. | |||
== | == معنای تدبر == | ||
تدّبر از ماده «دَبْر» و به معنی پشت هر چیزی است و «تدبیر» و «تدّبر» نیز به معنی ژرف‌اندیشی و عاقبت‌نگری است.<ref>مجله حصون، نعمت اللّه حصارکی، شماره ۲۵. | |||
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86</ref> تدبّر به معنای اندیشیدن در عاقبت کارها، عواقب امور و نتایج عملکردها است و نتیجه‌اش کشف حقایق و مسائلی است که بدون آن اندیشیدن به دست آوردنش میسّر نمی‌باشد. به عبارت دیگر، «تدبّر» به معنای اندیشه عمیق و پیاپی و مستمر در ورای ظاهر گفتارها، نوشته‌ها و اعمال انسان، برای روشن شدن چهره واقعی و ظاهر شدن باطن امور می‌باشد.<ref>تدبّر در قرآن از دیدگاه اهل بیت(ع)، علی کرجی، فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۳.</ref> | |||
تفاوت تدبر با تفكر، اين است كه تفكر مربوط به بررسى علل و خصوصيات يك موجود است، اما «تدبر» مربوط به بررسى عواقب و نتائج آن است.<ref>تفسير نمونه، مکارم شیرازی، ج۴ ص: ۲۸ | |||
</ref> | |||
== تفکر در آیات و باطن قرآن == | |||
در خود آیات قرآن، به تدبر در قرآن تصریح و سفارش شده است. تدبر در قرآن؛ یعنی تلاوت آیات قرآن و عبور از الفاظ آن و رسیدن به عمق معنا، پیام ها، درس ها، انذارها، تبشیرها و رهنمودهای آن.<ref>تدبّر در قرآن از دیدگاه اهل بیت(ع)، علی کرجی، فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۳.</ref> و انديشيدن در مقاصدى كه آيات قرآن براى تفهيم آنها نازل شده است. به‌عبارت ديگر، گذر از ظاهر لفظ و رسيدن به حقايقى كه قرآن بدان‌ها اشاره دارد را تدبر در قرآن می‌گویند. | |||
توجه به تدبر در قرآن از جمله مواردى است كه قرآن مجيد به آن توجه خاص داشته و در آياتى مطرح نموده است. در چهار آیه، تدبر در قرآن آمده است: «آیه ۸۲ سوره نساء. آیه ۲۹ سوره ص. آیه ۲۴ سوره محمد. آیه ۶۸ سوره مومنون.» در آيه‌اى، هدف از نزول قرآن را تدبّر و پندگيرى از آن دانسته است: {{قرآن|كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ|ترجمه=كتابى مبارك است كه آن را بر تو نازل كرده‌ايم، تا در آياتش بينديشند و خردمندان از آن پند گيرند.|سوره=ص|آیه=۲۹}} و در آيه ديگر،<ref>سوره محمد آیه ۲۴</ref> كسانى را كه در قرآن تدبّر نمى‌كنند، سخت مورد نكوهش قرار داده است و آنان را به کور و کر تشبیه کرده و گفته است بر دلهای آنان قفل زده شده است.<ref>قرآن در قرآن، فرقانی حیدری، ج۱، ص۷۷</ref> | |||
=== شرط تدبر === | |||
تفکّر و تدبّر در باطن قرآن کریم و دست یافتن به لایه‌های درونی آن، کار عموم نیست. تفکّر و تدبّر در این عرصه و فضای معنوی قرآن کریم، کار کارشناسان و متخصصان و [[راسخان در علم]] است.<ref>آل عمران: ۳/۷.</ref> در این صورت فردی که می‌خواهد در قرآن تفکّر و تدبّر نماید باید از علوم پایه از جمله فراگیری علم لغت، ادبیات عرب، علم قرائت، فراگیری اصول فقه، فراگیری اسباب نزول و شأن نزول، ناسخ و منسوخ، فراگیری علم فقه، مجمل و مبین، فراگیری آیات محکم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقیّد، مفهوم و منطوق، حقیقت و مجاز، فراگیری تشبیه‌ها و استعاره‌های قرآنی، تسلط بر روایات و …، از جمله علوم پایه و پیرامونی هستند که فرد را در تفکّر و تدبّر درست در قرآن کریم یاری می‌دهند.<ref>سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه مهدی حائری قزوینی، تهران، امیرکبیر، چاپ سوم، ۱۳۸۰، ص۵۷۰–۵۷۱.</ref> | |||
با فراگیری این علوم و جهت روشن شدن معانی قرآن کریم، اوّل باید از خود قرآن و در مرحله ثانی از سنت معصومین و سپس از عقل برهانی و قلب سلیم بهره گرفت تا بتوان به معانی پنهان قرآن کریم و لایه‌های درونی آن دست یافت.<ref>جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج۱، ص۵۷.</ref> | |||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | ||
|شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ = تفسیر | ||
|شاخه فرعی۲ = فهم پذیری قرآن | | شاخه فرعی۲ = فهم پذیری قرآن | ||
|شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| خط ۵۳: | خط ۴۲: | ||
| ویرایش = شد | | ویرایش = شد | ||
| لینک‌دهی = شد | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = شد | | تغییر مسیر = شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی نویسنده = | ||
| تکمیل = | | بازبینی = | ||
| اولویت = | | تکمیل = | ||
| اولویت = ج | |||
| کیفیت = ج | | کیفیت = ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۵
تدبر در قرآن به معنای اندیشیدن ورای ظاهر آیات است. در چند آیه دعوت و سفارش به تدبر در قرآن شده است. در آیه‌ای هدف از نزول قرآن را تدبر در آیات معرفی کرده است.
کسانی که در آیات قرآن تدبر نمی‌کنند مورد نکوهش قرار گرفته‌اند. و به کور و کر تشبیه شده‌اند و درباره آنها گفته می‌شود که دلشان قفل زده شده است که در آیات خدا تدبر نمی‌کنند.
معنای تدبر
تدّبر از ماده «دَبْر» و به معنی پشت هر چیزی است و «تدبیر» و «تدّبر» نیز به معنی ژرف‌اندیشی و عاقبت‌نگری است.[۱] تدبّر به معنای اندیشیدن در عاقبت کارها، عواقب امور و نتایج عملکردها است و نتیجه‌اش کشف حقایق و مسائلی است که بدون آن اندیشیدن به دست آوردنش میسّر نمی‌باشد. به عبارت دیگر، «تدبّر» به معنای اندیشه عمیق و پیاپی و مستمر در ورای ظاهر گفتارها، نوشته‌ها و اعمال انسان، برای روشن شدن چهره واقعی و ظاهر شدن باطن امور می‌باشد.[۲]
تفاوت تدبر با تفكر، اين است كه تفكر مربوط به بررسى علل و خصوصيات يك موجود است، اما «تدبر» مربوط به بررسى عواقب و نتائج آن است.[۳]
تفکر در آیات و باطن قرآن
در خود آیات قرآن، به تدبر در قرآن تصریح و سفارش شده است. تدبر در قرآن؛ یعنی تلاوت آیات قرآن و عبور از الفاظ آن و رسیدن به عمق معنا، پیام ها، درس ها، انذارها، تبشیرها و رهنمودهای آن.[۴] و انديشيدن در مقاصدى كه آيات قرآن براى تفهيم آنها نازل شده است. به‌عبارت ديگر، گذر از ظاهر لفظ و رسيدن به حقايقى كه قرآن بدان‌ها اشاره دارد را تدبر در قرآن می‌گویند.
توجه به تدبر در قرآن از جمله مواردى است كه قرآن مجيد به آن توجه خاص داشته و در آياتى مطرح نموده است. در چهار آیه، تدبر در قرآن آمده است: «آیه ۸۲ سوره نساء. آیه ۲۹ سوره ص. آیه ۲۴ سوره محمد. آیه ۶۸ سوره مومنون.» در آيه‌اى، هدف از نزول قرآن را تدبّر و پندگيرى از آن دانسته است: ﴿كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ؛ كتابى مبارك است كه آن را بر تو نازل كرده‌ايم، تا در آياتش بينديشند و خردمندان از آن پند گيرند.﴾(ص:۲۹) و در آيه ديگر،[۵] كسانى را كه در قرآن تدبّر نمى‌كنند، سخت مورد نكوهش قرار داده است و آنان را به کور و کر تشبیه کرده و گفته است بر دلهای آنان قفل زده شده است.[۶]
شرط تدبر
تفکّر و تدبّر در باطن قرآن کریم و دست یافتن به لایه‌های درونی آن، کار عموم نیست. تفکّر و تدبّر در این عرصه و فضای معنوی قرآن کریم، کار کارشناسان و متخصصان و راسخان در علم است.[۷] در این صورت فردی که می‌خواهد در قرآن تفکّر و تدبّر نماید باید از علوم پایه از جمله فراگیری علم لغت، ادبیات عرب، علم قرائت، فراگیری اصول فقه، فراگیری اسباب نزول و شأن نزول، ناسخ و منسوخ، فراگیری علم فقه، مجمل و مبین، فراگیری آیات محکم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقیّد، مفهوم و منطوق، حقیقت و مجاز، فراگیری تشبیه‌ها و استعاره‌های قرآنی، تسلط بر روایات و …، از جمله علوم پایه و پیرامونی هستند که فرد را در تفکّر و تدبّر درست در قرآن کریم یاری می‌دهند.[۸]
با فراگیری این علوم و جهت روشن شدن معانی قرآن کریم، اوّل باید از خود قرآن و در مرحله ثانی از سنت معصومین و سپس از عقل برهانی و قلب سلیم بهره گرفت تا بتوان به معانی پنهان قرآن کریم و لایه‌های درونی آن دست یافت.[۹]
منابع
- ↑ مجله حصون، نعمت اللّه حصارکی، شماره ۲۵. https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86
- ↑ تدبّر در قرآن از دیدگاه اهل بیت(ع)، علی کرجی، فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۳.
- ↑ تفسير نمونه، مکارم شیرازی، ج۴ ص: ۲۸
- ↑ تدبّر در قرآن از دیدگاه اهل بیت(ع)، علی کرجی، فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۳.
- ↑ سوره محمد آیه ۲۴
- ↑ قرآن در قرآن، فرقانی حیدری، ج۱، ص۷۷
- ↑ آل عمران: ۳/۷.
- ↑ سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه مهدی حائری قزوینی، تهران، امیرکبیر، چاپ سوم، ۱۳۸۰، ص۵۷۰–۵۷۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج۱، ص۵۷.