تدبر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

Article-dot.png
Article-dot.png
از ویکی پاسخ
(بارگزاری اولیه)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}تدبّر در آیات قرآن چگونه است؟{{پایان سوال}}
تفكّر و تدبّر در آيات چگونه است و يعني چه؟ در صورتي كه بعضي ها به طور كلّي، معلوماتي نسبت به آيات ندارند تا در آن تفكّر و تدبّر نمايند؟
{{پاسخ}}تدبر در قرآن به معنای اندیشیدن ورای ظاهر آیات است. در چند آیه دعوت و سفارش به تدبر در قرآن شده است. در آیه‌ای هدف از نزول قرآن را تدبر در آیات معرفی کرده است.
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
براي روشن شدن جواب، بيان چند نكته لازم و ضروري است:


==۱. تعريف تفكّر:==
کسانی که در آیات قرآن تدبر نمی‌کنند مورد نکوهش قرار گرفته‌اند. و به کور و کر تشبیه شده‌اند و درباره آنها گفته می‌شود که دلشان قفل زده شده است که در آیات خدا تدبر نمی‌کنند.


فكر در لغت يعني انديشه، تأمل، اعمال نظر و تدبّر، براي به دست آوردن واقعيّات، عبرت ها و غيره.<ref>قرشي، سيدعلي اكبر، قاموس قرآن،ج۵، تهران: دارالكتب الاسلاميه، هشتم،۱۳۶۱،، ص۱۹۹.</ref> در تعريف اصطلاحي فكر آمده است: « فكر يا انديشه، اجراي عمليّات عقلي در معلومات موجود براي دستيابي به مطلوب است.»<ref>مظفر، محمدرضا، المنطق، ترجمه ي علي شيرواني، قم: دارالعلم، دوازدهم، ۱۳۸۲، ص۳۹.</ref>
== معنای تدبر ==
تدّبر از ماده «دَبْر» و به معنی پشت هر چیزی است و «تدبیر» و «تدّبر» نیز به معنی ژرف‌اندیشی و عاقبت‌نگری است.<ref>مجله حصون،  نعمت اللّه حصارکی، شماره ۲۵.


==۲. تفكّر و تدبّر مورد نظر قرآن كريم:==
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86</ref> تدبّر به معنای اندیشیدن در عاقبت کارها، عواقب امور و نتایج عملکردها است و نتیجه‌اش کشف حقایق و مسائلی است که بدون آن اندیشیدن به دست آوردنش میسّر نمی‌باشد. به عبارت دیگر، «تدبّر» به معنای اندیشه عمیق و پیاپی و مستمر در ورای ظاهر گفتارها، نوشته‌ها و اعمال انسان، برای روشن شدن چهره واقعی و ظاهر شدن باطن امور می‌باشد.<ref>تدبّر در قرآن از دیدگاه اهل بیت(ع)، علی کرجی، فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۳.</ref>


در اين باره آيات الهي به دو دسته تقسيم مي شود: الف) دسته اي از آيات، انسان ها را تشويق مي كنند تا در درون قرآن کریم و در مورد خود قرآن کریم تفكّر و تدبّر نمايند. ب) دسته ي ديگري از آيات، انسان ها را تشويق مي نمايند تا در بيرون قرآن کریم، پيرامون جهان هستي، پيرامون اصل خلقت، پيرامون فلسفه ي خلقت، پيرامون زندگي و پيرامون دين و دنيا و پيرامون روز حساب و معاد، تفكّر و تدبّر نمايد.  
تفاوت تدبر با تفكر، اين است كه تفكر مربوط به بررسى علل و خصوصيات يك موجود است، اما «تدبر» مربوط به بررسى عواقب و نتائج آن است‏.<ref>تفسير نمونه، مکارم شیرازی، ج۴ ص: ۲۸


۱. آيات زيادي انسان را در مورد تفكبر پيرامون خود قرآن كريم و در درون قرآن کریم تشويق مي كند كه مي فرمايد: «پس آيا در قرآن کریم تدبّر نمي كنند و اگر (بر فرض محال، قرآن) از نزد غير خدا بود همواره در آن اختلاف بسياري مي يافتند.»<ref>نساء: ۴/۸۲.</ref>  
</ref>


۲. در جاي ديگر مي فرمايد: «آيا آن ها در آيات قرآن کریم تدبّر نمي كنند و (جامع و درست) نمي انديشند؟ يا (مگر) بر دلهاي شان قفل نهاده شده است؟!»<ref>محمّد: ۴۷/۲۴.</ref>  
== تفکر در آیات و باطن قرآن ==
در خود آیات قرآن، به تدبر در قرآن تصریح و سفارش شده است. تدبر در قرآن؛ یعنی تلاوت آیات قرآن و عبور از الفاظ آن و رسیدن به عمق معنا، پیام ها، درس ها، انذارها، تبشیرها و رهنمودهای آن.<ref>تدبّر در قرآن از دیدگاه اهل بیت(ع)، علی کرجی، فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۳.</ref> و انديشيدن در مقاصدى كه آيات قرآن براى تفهيم آن‌ها نازل شده است. به‌عبارت ديگر، گذر از ظاهر لفظ و رسيدن به حقايقى كه قرآن بدان‌ها اشاره دارد را تدبر در قرآن می‌گویند.


آن چه در اين راستا قابل بيان است اين است كه، تفكّر در درون قرآن كريم و نسبت به خود قرآن كريم، دو صورت دارد:
توجه به تدبر در قرآن از جمله مواردى است كه قرآن مجيد به آن توجه خاص داشته و در آياتى مطرح نموده است. در چهار آیه، تدبر در قرآن آمده است: «آیه ۸۲ سوره نساء. آیه ۲۹ سوره ص. آیه ۲۴ سوره محمد. آیه ۶۸ سوره مومنون.» در آيه‌اى، هدف از نزول قرآن را تدبّر و پندگيرى از آن دانسته است: {{قرآن|كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ|ترجمه=كتابى مبارك است كه آن را بر تو نازل كرده‌ايم، تا در آياتش بينديشند و خردمندان از آن پند گيرند.|سوره=ص|آیه=۲۹}} و در آيه ديگر،<ref>سوره محمد آیه ۲۴</ref> كسانى را كه در قرآن تدبّر نمى‌كنند، سخت مورد نكوهش قرار داده است و آنان را به کور و کر تشبیه کرده و گفته است بر دلهای آنان قفل زده شده است.<ref>قرآن در قرآن،  فرقانی حیدری، ج۱، ص۷۷</ref>


۱. تفكّر و تدبّر در ظاهر قرآن كريم: در اين صورت همه ي انسان ها مي توانند در آن تفكّر نمايند و از ظاهر قرآن كريم به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم بهره ببرند و بهره مند شوند. چون از اين جهت قرآن شريف هم چون بوستاني است كه هر كه به اندازه ي توانمندي هاي فكري و قدرت تدبّر خود مي تواند از آن بهره مند شود.<ref>موسوي خميني، روح الله، تفسير سوره ي حمد، تهران: مؤسسه ي تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره)، ششم، ۱۳۸۱، ص۱۷.</ref> با اندك توجهي به علوم عربي، روان خواني و توجّه به ترجمه و معاني قرآن كريم، مي توان از نور الهي و مائده ي آسماني استفاده نمود.  
=== شرط تدبر ===
تفکّر و تدبّر در باطن قرآن کریم و دست یافتن به لایه‌های درونی آن، کار عموم نیست. تفکّر و تدبّر در این عرصه و فضای معنوی قرآن کریم، کار کارشناسان و متخصصان و [[راسخان در علم]] است.<ref>آل عمران: ۳/۷.</ref> در این صورت فردی که می‌خواهد در قرآن تفکّر و تدبّر نماید باید از علوم پایه از جمله فراگیری علم لغت، ادبیات عرب، علم قرائت، فراگیری اصول فقه، فراگیری اسباب نزول و شأن نزول، ناسخ و منسوخ، فراگیری علم فقه، مجمل و مبین، فراگیری آیات محکم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقیّد، مفهوم و منطوق، حقیقت و مجاز، فراگیری تشبیه‌ها و استعاره‌های قرآنی، تسلط بر روایات و …، از جمله علوم پایه و پیرامونی هستند که فرد را در تفکّر و تدبّر درست در قرآن کریم یاری می‌دهند.<ref>سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه مهدی حائری قزوینی، تهران، امیرکبیر، چاپ سوم، ۱۳۸۰، ص۵۷۰–۵۷۱.</ref>


۲. تفكّر و تدبّر در باطن و لايه هاي قرآن: تفكّر و تدبّر در باطن قرآن كريم و دست يافتن به لايه هاي دروني آن، كار عموم نيست. تفكّر و تدبّر در اين عرصه و فضاي معنوي قرآن كريم، كار كارشناسان و متخصصان و راسخان در علم است.<ref>آل عمران: ۳/۷.</ref> در چنين صورتي تفكّر و تدبّر در معاني قرآن كريم و كشف لايه هاي آن، علوم پايه، پيراموني و ابزارهاي خاص خود را طلب مي كند. در اين صورت راهكار درست تفكّر و تدبّر در قرآن كريم آن است كه فردي كه مي خواهد در قرآن كريم تفكّر و تدبّر نمايد از علوم پايه، پيراموني و ابزارهاي خاص آن كمك بگيرد. از جمله علوم پايه و پيراموني كه جهت تفكّر و تدبّر در لايه هاي قرآن كريم و بطون آن به كار مي آيد، فراگيري معاني لغت، فراگيري ادبيات عرب مانند: علم صرف و نحو، معاني و بيان و بديع، فراگيري علم قرائت، فراگيري اصول دين، فراگيري اصول فقه، فراگيري اسباب نزول و شأن نزول، فراگيري ناسخ و منسوخ، فراگيري فقه، فراگيري مجمل و مبين.<ref>سيوطي، جلال الدين عبدالرحمن، الاتقان في علوم القرآن، ترجمه مهدي حائري قزويني، تهران، اميركبير، چاپ سوم، ۱۳۸۰، ص۵۷۰-۵۷۱.</ref> فراگيري آيات محكم و متشابه، فراگيري عام و خاص، مطلق و مقيّد، مفهوم و منطوق، فراگيري حقيقت و مجاز، فراگيري تشبيه ها و استعاره هاي قرآني، تسلط بر روايات و غيره، از جمله علوم پايه و پيراموني هستند كه فرد را در تفكّر و تدبّر درست در قرآن كريم ياري مي دهند.<ref>همان.</ref>  
با فراگیری این علوم و جهت روشن شدن معانی قرآن کریم، اوّل باید از خود قرآن و در مرحله ثانی از سنت معصومین و سپس از عقل برهانی و قلب سلیم بهره گرفت تا بتوان به معانی پنهان قرآن کریم و لایه‌های درونی آن دست یافت.<ref>جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج۱، ص۵۷.</ref>


با فراگيري اين علوم پايه و پيراموني و با اين ديدگاه بايد وارد قرآن كريم شد و جهت روشن شدن معاني قرآن كريم، اوّل بايد از خود قرآن كريم كمك گرفت و در مرحله ي ثاني از سنّت معصومين و سپس از عقل برهاني و قلب سليم و سالم بهره گرفت تا بتوان به معاني پنهان قرآن كريم و لايه هاي دروني آن دست يافت.<ref>جوادي آملي، عبدالله، تفسير تسنيم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج۱، ص۵۷.</ref>


۳. اما آياتي از قرآن كريم كه انسان ها را به تفكّر و تدبّر در بيرون قرآن كريم، جهان طبيعت و جهان هستي، خودشناسي و خداشناسي و... دعوت مي نمايد: در اين راستا قرآن كريم، در عرصه هاي گوناگون انسان را دعوت و تشويق به تفكّر و تدبّر پيرامون جهان هستي مي نمايند. كه از جمله ي آن عبارتند از: الف: تفكّر و تدبّر، پيرامون خودشناسي و به دنبال آن خداشناسي: مي فرمايد: «آيا شما آن را (در درون جنيني) آفرينش (پي در پي) مي دهيد يا ما آفريدگاريم؟.»<ref>‌واقعه: ۵۶/۵۹.</ref> ب: تفكّر و تدبّر، پيرامون طبيعت و درس خداشناسي از آن: مي فرمايد: «آيا در مورد آتشي كه مي افروزيد فكر كرده ايد ـ آيا شما درخت را آفريده ايد يا ما آفريده ايم؟! آيا آبي كه مي نوشيد انديشيده ايد؟! آيا شما آن را از ابر نازل كرده ايد يا ما آن را نازل مي كنيم؟! ... »<ref>واقعه: ۵۶/ ۷۱-۷۲ و ۶۸ و ۶۹.</ref>


۴. تفكّر و تدبّر پيرامون زمين و آسمان: مي فرمايد: « و حكومت آسمان ها و زمين از آن خداست؛ و خدا بر همه چيز تواناست. به طور مسلم، در آفرينش آسمان ها و زمين، و آمد و رفت شب و روز، نشانه هاي (روشني) براي خردمندان است. خردمندان كه خدا را در حال ايستاده و نشسته، و آنگاه كه بر پهلو خوابيده اند، ياد مي كنند؛ و در اسرار آفرينش آسمان ها و زمين مي انديشند؛ (مي گويند) بار الها! اين ها را بيهوده نيافريده اي منزّهي تو! ما را از عذاب آتش نگاه دار.»<ref>آل عمران: ۳/۱۸۹-۱۹۱.</ref> در اين راستا آيات زيادي وجود دارد كه بررسي همه ي آن در اين مختصر ممكن نيست.
بنابراين تفكّر و تدبّر از منظر قرآن كريم، پيرامون قرآن كريم و راهكارهاي آن هم داراي مراتب و مراحلي است و داراي صورت هاي گوناگوني مي باشد. گاهي دعوت قرآن كريم، به تفكّر و تدبّر مربوط به خود قرآن كريم و درون قرآن كريم مي باشد كه در اين صورت، قرآن كريم از ظاهر و باطن و لايه هاي خاص برخوردار است. ظاهر قرآن كريم براي عرف و عموم قابل دسترس است و عموم مردم مي توانند با مختصر اطّلاعاتي مانند فراگير علم روان خواني و توجّه به ترجمه و معاني آن در حد توان فكري از آن بهره ببرند و در آن تفكّر و تدبّر نمايد. ولي تفكّر و تدبّر در لايه هاي دروني قرآن كريم و توجّه به بطون آن، تفكّر و تدبّر دقيق تر و عميق تري را طلب مي كند كه در اين صورت بايد از علوم پايه، پيراموني و ابزارهاي خاص آن كه پيشتر به آن ها اشاره شد، كمك گرفت. اين مرتبه از فراگيري علوم قرآني و تفكّر تدبّر در متن آن، كار هر كس نيست و فقط كارشناسان و متخصّصان و يا در مرحله ي تأويل، راسخان در علم هستند كه مي توانند در آن غور نمايند.
با اين نگرش، چينش قرآن كريم بسيار زيبا است و در نگاه اهل فنّ و اهل معرفت و دقّت، همه ي قرآن كريم، اعجاز آميز است و همه ي قرآن كريم تفكّر و تدبّر برانگيز.
اين مرتبه و مرحله از دقّت در قرآن كريم، منافات با عمومي بودن ظاهر قرآن كريم براي همه ي بشريت ندارد، چون خود قرآن كريم مي فرمايد: « راستي ما قرآن را به زبان تو آسان نموديم تا متذكّر و يادآور شوند.»<ref>دخان: ۴۴/۵۸.</ref> در جاي ديگر مي فرمايد: « ما قرآن را براي تذكّر آسان ساختيم، آيا كسي است كه متذكر شود؟.»<ref>قمر: ۵۴/۱۷.</ref>
آيات زياد ديگري وجود دارد كه دلالت مي كنند بر اين كه قرآن كريم يك كتاب قابل فهم براي عرف و عموم است.<ref>خويي، سيدابوالقاسم، بيان در علوم و مسائل كلي قرآن، ترجمه محمد صادق نجمي و هاشم زاده هريسي،خوي: دانشگاه آزاد اسلامي، پنجم، ۱۳۷۵، ص۳۱۸.</ref> پس فهم ظاهر قرآن كريم، براي عرف و عموم است و همه مي توانند در حد توان فكري و صفاي باطن از قرآن كريم، بهره ببرند و به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم از آن بهره مند شوند، بلي در عمل ممكن است به خاطر بعضي از مسائل دروني و بيروني، عدّه اي توفيق پيدا نكنند در ظاهر قرآن كريم هم تفكّر و تدبّر نمايند و از آن بهره مند شوند. چون قرآن كريم، كتابي است كه: « و جز پاكان نمي توانند به آن دست زنند (= يا دست يابند)<ref>واقعه: ۵۶/۷۹.</ref> و اين منافات با اصل دعوت قرآن كريم به تفكّر و تدبّر در درون و متن آن ندارد.»
اما دعوت به تفكّر و تدبّر در بيرون قرآن كريم: اين مرحله از تفكّر و تدبّر، هم مشكل چنداني ندارد و همه ي انسان ها مي توانند پيرامون جهان هستي، كيهان شناسي، خودشناسي، خداشناسي و... تفكّر و تدبّرنمايند و در حد توانمندي هاي فكري خود درس خودشناسي، خداشناسي بياموزند و به عظمت خالق هستي پي ببرند و اين كار هم نياز به دقّت، مطالعه، بصيرت، معرفت و باورمندي دارد كه همه مي توانند آن را فرا بگيرند.
آن چه بطور خلاصه قابل بيان است اين است كه: تفكّر و تدبّر از منظر قرآن كريم يا تشويق به تفكّر و تدبّر به درون قرآن كريم، خود قرآن كريم است كه در اين صورت خود قرآن كريم يك ظاهري دارد و يك باطني و درظاهر قرآن كريم همه مي توانند تفكّر و تدبّر نمايند ولي تفكّر و تدبّر در باطن قرآن كريم، نياز به علوم پايه، پيراموني و ابزارهاي خاص خود را دارد كه فقط اهل فنّ و متخصّصان و يا راسخان در علم مي تواند به آن دست يابند. و يا اين كه قرآن كريم به تفكّر و تدبّر به بيرون قرآن كريم دعوت و تشويق مي نمايند. كه در اين صورت هم، همه ي انسان ها مي توانند پيرامون جهان هستي و ... تفكّر و تدبّر نمايند و از آن درس خودشناسي و خداشناسي بياموزند.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
==معرفي منابع جهت مطالعه ي بيشتر:==
۱. كتاب قرآن در قرآن، تفسير موضوعي، ج۱، اثر استاد جوادي آملي.
۲. اشارات علمي اعجازآميز قرآن، اثر محمدعلي رضايي اصفهاني.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = فهم و تفسیر
| شاخه فرعی۱ = تفسیر
|شاخه فرعی۲ = فهم پذیری قرآن
| شاخه فرعی۲ = فهم پذیری قرآن
|شاخه فرعی۳ =  
| شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
| بازبینی نویسنده =  
  | تکمیل =  
  | بازبینی =
  | اولویت =  
  | تکمیل =
  | کیفیت =  
  | اولویت = ج
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۵

سؤال
تدبّر در آیات قرآن چگونه است؟

تدبر در قرآن به معنای اندیشیدن ورای ظاهر آیات است. در چند آیه دعوت و سفارش به تدبر در قرآن شده است. در آیه‌ای هدف از نزول قرآن را تدبر در آیات معرفی کرده است.

کسانی که در آیات قرآن تدبر نمی‌کنند مورد نکوهش قرار گرفته‌اند. و به کور و کر تشبیه شده‌اند و درباره آنها گفته می‌شود که دلشان قفل زده شده است که در آیات خدا تدبر نمی‌کنند.

معنای تدبر

تدّبر از ماده «دَبْر» و به معنی پشت هر چیزی است و «تدبیر» و «تدّبر» نیز به معنی ژرف‌اندیشی و عاقبت‌نگری است.[۱] تدبّر به معنای اندیشیدن در عاقبت کارها، عواقب امور و نتایج عملکردها است و نتیجه‌اش کشف حقایق و مسائلی است که بدون آن اندیشیدن به دست آوردنش میسّر نمی‌باشد. به عبارت دیگر، «تدبّر» به معنای اندیشه عمیق و پیاپی و مستمر در ورای ظاهر گفتارها، نوشته‌ها و اعمال انسان، برای روشن شدن چهره واقعی و ظاهر شدن باطن امور می‌باشد.[۲]

تفاوت تدبر با تفكر، اين است كه تفكر مربوط به بررسى علل و خصوصيات يك موجود است، اما «تدبر» مربوط به بررسى عواقب و نتائج آن است‏.[۳]

تفکر در آیات و باطن قرآن

در خود آیات قرآن، به تدبر در قرآن تصریح و سفارش شده است. تدبر در قرآن؛ یعنی تلاوت آیات قرآن و عبور از الفاظ آن و رسیدن به عمق معنا، پیام ها، درس ها، انذارها، تبشیرها و رهنمودهای آن.[۴] و انديشيدن در مقاصدى كه آيات قرآن براى تفهيم آن‌ها نازل شده است. به‌عبارت ديگر، گذر از ظاهر لفظ و رسيدن به حقايقى كه قرآن بدان‌ها اشاره دارد را تدبر در قرآن می‌گویند.

توجه به تدبر در قرآن از جمله مواردى است كه قرآن مجيد به آن توجه خاص داشته و در آياتى مطرح نموده است. در چهار آیه، تدبر در قرآن آمده است: «آیه ۸۲ سوره نساء. آیه ۲۹ سوره ص. آیه ۲۴ سوره محمد. آیه ۶۸ سوره مومنون.» در آيه‌اى، هدف از نزول قرآن را تدبّر و پندگيرى از آن دانسته است: ﴿كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ؛ كتابى مبارك است كه آن را بر تو نازل كرده‌ايم، تا در آياتش بينديشند و خردمندان از آن پند گيرند.﴾(ص:۲۹) و در آيه ديگر،[۵] كسانى را كه در قرآن تدبّر نمى‌كنند، سخت مورد نكوهش قرار داده است و آنان را به کور و کر تشبیه کرده و گفته است بر دلهای آنان قفل زده شده است.[۶]

شرط تدبر

تفکّر و تدبّر در باطن قرآن کریم و دست یافتن به لایه‌های درونی آن، کار عموم نیست. تفکّر و تدبّر در این عرصه و فضای معنوی قرآن کریم، کار کارشناسان و متخصصان و راسخان در علم است.[۷] در این صورت فردی که می‌خواهد در قرآن تفکّر و تدبّر نماید باید از علوم پایه از جمله فراگیری علم لغت، ادبیات عرب، علم قرائت، فراگیری اصول فقه، فراگیری اسباب نزول و شأن نزول، ناسخ و منسوخ، فراگیری علم فقه، مجمل و مبین، فراگیری آیات محکم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقیّد، مفهوم و منطوق، حقیقت و مجاز، فراگیری تشبیه‌ها و استعاره‌های قرآنی، تسلط بر روایات و …، از جمله علوم پایه و پیرامونی هستند که فرد را در تفکّر و تدبّر درست در قرآن کریم یاری می‌دهند.[۸]

با فراگیری این علوم و جهت روشن شدن معانی قرآن کریم، اوّل باید از خود قرآن و در مرحله ثانی از سنت معصومین و سپس از عقل برهانی و قلب سلیم بهره گرفت تا بتوان به معانی پنهان قرآن کریم و لایه‌های درونی آن دست یافت.[۹]




منابع

  1. ↑ مجله حصون، نعمت اللّه حصارکی، شماره ۲۵. https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86
  2. ↑ تدبّر در قرآن از دیدگاه اهل بیت(ع)، علی کرجی، فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۳.
  3. ↑ تفسير نمونه، مکارم شیرازی، ج۴ ص: ۲۸
  4. ↑ تدبّر در قرآن از دیدگاه اهل بیت(ع)، علی کرجی، فرهنگ کوثر ۱۳۸۴ شماره ۶۳.
  5. ↑ سوره محمد آیه ۲۴
  6. ↑ قرآن در قرآن، فرقانی حیدری، ج۱، ص۷۷
  7. ↑ آل عمران: ۳/۷.
  8. ↑ سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه مهدی حائری قزوینی، تهران، امیرکبیر، چاپ سوم، ۱۳۸۰، ص۵۷۰–۵۷۱.
  9. ↑ جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج۱، ص۵۷.
مقاله‌های مرتبط
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=تدبر_در_قرآن&oldid=39373»