احترام صحابه از نگاه شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۲۳

سؤال

آیا از نظر شیعه همه صحابه قابل احترام هستند؟

شیعیان صحابه‌ای را که بر ایمان خود استوار بوده و از دستورات پیامبر اسلام (ص) پیروی کرده‌اند قابل احترام می‌دانند. خداوند در قرآن تقوا را معیار ارزش انسان دانسته است.

شیعیان برخی صحابه‌ را به علت منافق و مرتد بودن قابل احترام نمی‌دانند. قرآن در سوره توبه همچنین احادیث نبوی برخی از صحابه را منافق شمرده است و در حدیث نبوی از مرتد بودن گروهی از صحابه خبر داده شده است.

تقوای الهی معیار ارزش انسان

شیعه با معیاری که درآیه ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُم؛ گرامى‌‏ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست﴾(حجرات:3) مطرح شده به ارزیابی صحابه می‌پردازند:

آنهایی را که به آرمانهای مقدس رسول اکرم و آموزه‌های دین وفادار بوده و عملاً تقوای الهی را حفظ کرده اند، خوب ارزیابی کرده و مستحق احترام می‌دانند.

اما آنانی را که علارغم همراهی ظاهری شان با رسول اکرم(ص)، در عمل به دستورات و آرمان‌های آن حضرت و تقوای الهی پای بند نبوده اند، بد ارزیابی کرده و شایسته احترام نمی‌دانند.

خبر دادن قرآن از منافق بودن برخی صحابه

قرآن کریم خطاب به مؤمنین مدینه در آیه 101 سوره توبه می‌گوید در میان كسانى كه در اطراف آنان هستند گروهى از منافقان وجود دارند و در خود مدینه و از اهل این شهر نیز گروهى هستند كه نفاق را تا سرحد سركشى و طغیان رسانده و سخت به آن پای‌بندند، سپس می‌فرماید که پیامبر آنها را نمى‌‏شناسد ولى خداوند آنان را مى‏‌شناسد.

دلایل حدیثی بر منافق بودن برخی صحابه

بنا بر نقل صحیح مسلم^[۱] رسول اکرم(ص) فرموده است در میان اصحاب او دوازده نفر منافق هستند که هشت نفر آنان به بهشت نمی‌روند تا این که شتری از سوراخ سوزن رد شود».

همچنین بنابر نقل عبدالله بن مسعود^[۲] پیامبر اسلام (ص) خطاب به اصحاب خود فرموده است که در میان شما عده‌ای منافق هستند؛ هر کس را که نام بردم باید بایستد؛ سپس فرمودند فلانی بایست؛ فلانی بایست؛ فلانی بایست تا اینکه سی و شش نفر را نام بردند»‌. اما اینکه راوی اسم آن‌ها را ذکر نکرده شاید به خاطر ملاحظاتی بوده و یا شاید او آنان را به نام ذکر کرده و افرادی بعد از او اسم آنها را حذف کرده باشند.

دلیل حدیثی بر ارتداد گروهی از صحابه

در صحیح بخاری مجموعه‌ای از احادیث نبوی تحت عنوان حدیث حوض جمع آوری گردیده که در همه آنها نقل شده در روز قیامت گروهی از اصحاب در کنار حوض بر آن حضرت وارد می‌شوند، ولی آنها را از حوض می‌رانند و به سوی جهنم می‌برند. در این هنگام پیامبر اسلام(ص) می‌گوید خدایا آنان یاران من هستند! خطاب می‌آید: تو نمی‌دانی بعد از تو چه بدعت‌هایی گذاردند؟ آنان مرتد شدند و به حال پیشین بازگشتند.»^[۳]

منابع

↑ مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دارالفکر، بیروت، بی تا، ج۸، ص۱۲۲.
↑ بوصیری، احمد بن ابی بکر بن اسماعیل ، اتحاف الخیره المهره بزوائد المسانید العشره، ریاض، دار الوطن، چ۱، ۱۴۲۰، ج۸، ص۸۷.
↑ رک: بخاری، محمد ابن اسماعیل، الجامع الصحیح المختصر، ج5، ص2407، بیروت، دار ابن كثیر،الیمامة ، چ3،1407 ق/ 1987م تحقیق: د. مصطفى دیب البغا .

[1] مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دارالفکر، بیروت، بی تا، ج۸، ص۱۲۲.

[2] بوصیری، احمد بن ابی بکر بن اسماعیل ، اتحاف الخیره المهره بزوائد المسانید العشره، ریاض، دار الوطن، چ۱، ۱۴۲۰، ج۸، ص۸۷.

[3] رک: بخاری، محمد ابن اسماعیل، الجامع الصحیح المختصر، ج5، ص2407، بیروت، دار ابن كثیر،الیمامة ، چ3،1407 ق/ 1987م تحقیق: د. مصطفى دیب البغا .

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 آیا از نظر شیعه همه صحابه قابل احترام هستند؟
 {{پایان سوال}}
-{{پاسخ}}شیعیان صحابه‌ای را که بر ایمان خود استوار بوده و از دستورات پیامبر اسلام (ص) پیروی کرده‌اند قابل احترام می‌دانند.
+{{پاسخ}}شیعیان صحابه‌ای را که بر ایمان خود استوار بوده و از دستورات پیامبر اسلام (ص) پیروی کرده‌اند قابل احترام می‌دانند. خداوند در قرآن تقوا را معیار ارزش انسان دانسته است.
-صحابه‌ای که به دستورات اسلام پای‌بند نبوده اند شایسته احترام نمی‌دانند. این قضاوت مطابق با مقتضای آیات قرآن و احادیث نبوی است. قرآن کریم از وجود صحابه منافق خبر داده و احادیث نبوی نیز از صحابه منافق و مرتد سخن گفته است.
+شیعیان برخی صحابه‌ را به علت منافق و مرتد بودن قابل احترام نمی‌دانند. قرآن در سوره توبه همچنین احادیث نبوی برخی از صحابه را منافق شمرده است و  در حدیث نبوی از مرتد بودن گروهی از صحابه خبر داده شده است.
 ==تقوای الهی معیار ارزش انسان==
@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 شیعه با معیاری که درآیه {{قرآن|إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُم|ترجمه=گرامى‌‏ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست|سوره=حجرات|آیه=3}} مطرح شده به ارزیابی صحابه می‌پردازند:
-* آنهایی را که به آرمانهای مقدس رسول اکرم و آموزه‌های دین وفادار بوده و عملاً التزام خود را به این امور ثابت کرده‌اند، مثبت و خوب ارزیابی کرده و مستحق احترام می‌دانند.
+* آنهایی را که به آرمانهای مقدس رسول اکرم و آموزه‌های دین وفادار بوده و عملاً تقوای الهی را حفظ کرده اند، خوب ارزیابی کرده و مستحق احترام می‌دانند.
-* اما آنانی را که علارغم همراهی ظاهری شان با رسول اکرم(ص)، در عمل به دستورات و آرمان‌های آن حضرت پای بند نبوده اند، منفی و بد ارزیابی کرده و شایسته احترام نمی‌دانند.
+* اما آنانی را که علارغم همراهی ظاهری شان با رسول اکرم(ص)، در عمل به دستورات و آرمان‌های آن حضرت و تقوای الهی پای بند نبوده اند، بد ارزیابی کرده و شایسته احترام نمی‌دانند.
 ==خبر دادن قرآن از منافق بودن برخی صحابه==
-قرآن کریم خطاب به پیامبر اسلام(ص) در آیه «وَ مِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْأَعْرابِ مُنافِقُونَ وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَه مَرَدُوا عَلَى النِّفاق»<ref>توبه، ۱۰۱.</ref> از وجود منافقان در میان اصحاب خبر می دهد و می گوید در میان كسانى كه در اطراف شما هستند گروهى از منافقان وجود دارند و در خود مدینه و از اهل این شهر نیز گروهى هستند كه نفاق را تا سرحد سركشى و طغیان رسانده و سخت به آن پایبندند، سپس خطاب به شخص پیامبر با جمله «لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُم» می فرماید که تو ای پیامبر آنها را نمى‌‏شناسى ولى ما مى‏‌شناسیم. از این آیه شریفه استفاده می‌شود که برخی از صحابه که در داخل شهر مدینه بودند و با رسول اکرم حشر و نشر داشته‌اند منافق بوده‌اند.
+قرآن کریم خطاب به مؤمنین مدینه در آیه 101 سوره توبه می‌گوید در میان كسانى كه در اطراف آنان هستند گروهى از منافقان وجود دارند و در خود مدینه و از اهل این شهر نیز گروهى هستند كه نفاق را تا سرحد سركشى و طغیان رسانده و سخت به آن پای‌بندند، سپس می‌فرماید که  پیامبر آنها را نمى‌‏شناسد ولى خداوند آنان را مى‏‌شناسد.
 ==دلایل حدیثی بر منافق بودن برخی صحابه==
-*در صحیح مسلم حدیث «فی أصحابی اثنا عشر منافقا فیهم ثمانیه لا یدخلون الجنه حتى یلج الجمل فی سم الخیاط؛<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دارالفکر، بیروت، بی تا، ج۸، ص۱۲۲.</ref> که از رسول اکرم(ص) نقل شده از منافق بودن برخی اصحاب سخن فرموده است. در این حدیث می‌فرماید در میان اصحاب من دوازده نفر منافق هستند که هشت نفر آنان به بهشت نمی‌روند تا این که شتری از سوراخ سوزن رد شود».
+*بنا بر نقل صحیح مسلم<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دارالفکر، بیروت، بی تا، ج۸، ص۱۲۲.</ref> رسول اکرم(ص) فرموده است در میان اصحاب او دوازده نفر منافق هستند که هشت نفر آنان به بهشت نمی‌روند تا این که شتری از سوراخ سوزن رد شود».
-*بنابر نقل عبدالله بن مسعود حدیث «إِنَّ فِیكُمْ مُنَافِقِینَ فَمَنْ سَمَّیتُ فَلْیقُمْ ثُمَّ قَالَ: قُمْ یا فُلاَنُ، ثُمَّ یا فُلاَنُ، ثُمَّ یا فُلاَنُ، حَتَّى سَمَّى سِتَّه وَثَلاَثِینَ رَجُلاً؛<ref>بوصیری، احمد بن ابی بکر بن اسماعیل ، اتحاف الخیره المهره بزوائد المسانید العشره، ریاض، دار الوطن، چ۱، ۱۴۲۰، ج۸، ص۸۷.</ref> که از پیامبر اسلام (ص) نقل شده نیز از منافق بودن برخی اصحاب خبر می‌دهد. این حدیث می‌گوید به درستی که در میان شما عده‌ای منافق هستند؛ هر کس را که نام بردم باید بایستد؛ سپس فرمودند فلانی بایست؛ فلانی بایست؛ فلانی بایست تا اینکه سی و شش نفر را نام بردند»‌. براساس این روایت رسول اکرم از میان کسانی که با آن حضرت همراه بوده‌اند تعداد سی و شش نفر را به عنوان منافق معرفی کرده‌اند؛ اما اینکه راوی اسم آن‌ها را ذکر نکرده شاید به خاطر ملاحظاتی بوده و یا شاید او آنان را به نام ذکر کرده و افرادی بعد از او اسم آنها را حذف کرده باشند.
+*همچنین بنابر نقل عبدالله بن مسعود<ref>بوصیری، احمد بن ابی بکر بن اسماعیل ، اتحاف الخیره المهره بزوائد المسانید العشره، ریاض، دار الوطن، چ۱، ۱۴۲۰، ج۸، ص۸۷.</ref> پیامبر اسلام (ص) خطاب به اصحاب خود فرموده است که در میان شما عده‌ای منافق هستند؛ هر کس را که نام بردم باید بایستد؛ سپس فرمودند فلانی بایست؛ فلانی بایست؛ فلانی بایست تا اینکه سی و شش نفر را نام بردند»‌. اما اینکه راوی اسم آن‌ها را ذکر نکرده شاید به خاطر ملاحظاتی بوده و یا شاید او آنان را به نام ذکر کرده و افرادی بعد از او اسم آنها را حذف کرده باشند.
 ==دلیل حدیثی بر ارتداد گروهی از صحابه==
-در صحیح بخاری مجموعه‌ای از احادیث نبوی تحت عنوان حدیث حوض جمع آوری گردیده که در همه آنها نقل شده در روز قیامت گروهی از اصحاب در کنار حوض بر آن حضرت وارد می‌شوند، ولی آنها را از حوض می‌رانند و به سوی جهنم می‌برند. در این هنگام پیامبر اسلام(ص) می گوید خدایا آنان یاران من هستند! خطاب می‌آید: تو نمی‌دانی بعد از تو چه بدعت‌هایی گذاردند؟ آنان مرتد شدند و به حال پیشین بازگشتند.»<ref>رک:  بخاری، محمد ابن اسماعیل،  الجامع الصحیح المختصر، ج5، ص2407،  بیروت، دار ابن كثیر،الیمامة ، چ3،1407 ق/ 1987م تحقیق: د. مصطفى دیب البغا .</ref>
+در صحیح بخاری مجموعه‌ای از احادیث نبوی تحت عنوان حدیث حوض جمع آوری گردیده که در همه آنها نقل شده در روز قیامت گروهی از اصحاب در کنار حوض بر آن حضرت وارد می‌شوند، ولی آنها را از حوض می‌رانند و به سوی جهنم می‌برند. در این هنگام پیامبر اسلام(ص) می‌گوید خدایا آنان یاران من هستند! خطاب می‌آید: تو نمی‌دانی بعد از تو چه بدعت‌هایی گذاردند؟ آنان مرتد شدند و به حال پیشین بازگشتند.»<ref>رک:  بخاری، محمد ابن اسماعیل،  الجامع الصحیح المختصر، ج5، ص2407،  بیروت، دار ابن كثیر،الیمامة ، چ3،1407 ق/ 1987م تحقیق: د. مصطفى دیب البغا .</ref>
@@ خط ۳۶: / خط ۳۶: @@
 <references />
 {{شاخه
-  | شاخه اصلی =
+  | شاخه اصلی = تاریخ
-  | شاخه فرعی۱ =
+  | شاخه فرعی۱ = تاریخ صدر اسلام
-  | شاخه فرعی۲ =
+  | شاخه فرعی۲ = صحابه
   | شاخه فرعی۳ =
 }}