پیش نویس:ثواب قرائت قرآن
 | این متن یک پیش‌نویس است که در وضعیت تکمیل قرار دارد |
آیا حدیث امام باقر(ع) که می‌فرماید هر کس ۱۰ بار سوره قدر را بخواند هزار گناه از او بخشیده می‌شود معتبر و دارای سند است؟ اگر معتبر است محتوای این روایت در مورد حق الناس به چه صورتی است؟
هر چند این روایت از نظر سندی ضعیف است، اما بر فرض پذیرش، اگر گناه شخص از نوع گناهانی باشد که بخشش آن‌ها تنها نیازمند به توبه واقعی است مثل نگاه به نامحرم، با انجام این عمل اثر بخشش مترتب می‌شود. اما اگر گناه شخص از جنس گناهانی باشد که علاوه بر توبه نیازمند جبران مافات نیز هستند، صرف انجام عمل مذکور بخشش اتفاق نمی‌افتد. مانند نماز و روزه و خمس و زکات و غیره که این نوع گناهان علاوه بر توبه نیازمند به جبران نیز هستند و تنها خواندن سوره‌ای یا انجام دادن عمل مستحبی آن را جبران نمی‌کند.
متن و ترجمه حدیث
| « | عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: «مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ یَجْهَرُ بِهَا صَوْتَهُ کَانَ کَالشَّاهِرِ سَیْفَهُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا سِرّاً کَانَ کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا عَشْرَ مَرَّاتٍ غُفِرَتْ لَهُ عَلَی نَحْوِ أَلْفِ ذَنْبٍ مِنْ ذُنُوبِهِ»[۱][۲]
امام باقر(ع) فرمودند: هر کس سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ را بخواند و آوازش را (هنگام خواندن آن) بلند کند مانند کسی است که شمشیر در راه خدا کشیده، و هر کس آن را آهسته بخواند مانند کسی است که در راه خدا در خون خود بغلطد، و هر کس ده بار آن را بخواند به اندازه هزار گناه از گناهانش آمرزیده شود». |
» |
سند روایت
راویان سند روایت در کافی «مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی»، «أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ»، «حسن بْنِ مَحْبُوبٍ»، «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» و «رَجُلٍ» می‌باشد.[۳] راویان سند روایت در کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال «پدر شیخ صدوق»، «سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ»، «أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ» و «حَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ»، «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» و «رَجُلٍ» می‌باشد.[۴]
از میان این راویان محمد بن یحیی،[۵] احمد بن محمد،[۶] حسن بن محبوب،[۷] علی بن الحسین بن موسی بن بابویه القمی (پدر شیخ صدوق)[۸] و سعد بن عبدالله[۹] ثقه هستند.
در مورد «سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ» برخی گفته‌اند وی واقفی مذهب بوده است، اما در مقابل عده‌ای وی را امامی مذهب و ثقه می‌دانند. نجاشی و شیخ طوسی وی را اهل کوفه و ثقه و دارای کتاب می‌داند که از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) روایت نقل کرده است.[۱۰][۱۱] علامه حلی وی را راوی از امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) می‌داند و اشاره‌ای به ثقه بونش نکرده است.[۱۲] ابن شهر آشوب وی را ثقه، اصحاب امام کاظم(ع) و واقفی مذهب دانسته است.[۱۳]
«عَنْ رَجُلٍ» یعنی از یک مردی.[۱۴]
معلوم نبودن شخصی که از امام(ع) نقل کرده است باعث ایجاد مشکل در سند این حدیث شده است زیرا ثقه بودن و نبودن او و علت ذکر نشدن نام او مشخص نیست و در اصطلاح به این گونه سند، مرسل گفته می‌شود.[۱۵] نسبت به قابلیت استناد به روایت مرسله در میان علمای رجال نظرات گوناگون و متنوعی وجود دارد.[۱۶]
دلالت حدیث
در یک دسته بندی کلی می‌توان گناهان را دو دسته دانست:[۱۷]
حق الله
گناهانی که حق الله هستند دو نوع می‌باشند.[۱۸] نوع اول گناهانی هستند که قابل جبران هستند مانند نماز، روزه، زکات، خمس، حج و…. در این نوع علاوه بر توبه لازم است تا حد امکان امور فوت شده جبران شود. مثل این که نمازها و روزه‌های فوت شده قضاء شود و خمس پرداخت نشده پرداخت گردد.[۱۹] نوع دوم گناهانی هستند که جبران آن‌ها تنها نیازمند به توبه واقعی است؛ یعنی صرف پشیمانی فرد گناهکار و بازگشت او برای جبران گناه کافی است. مثل شرب خمر، نگاه به نامحرم و ….
حق الناس
جبران این دسته از گناهان در رضایت گرفتن از صاحب حق و دادن خساراتی است که بر وی وارد شده است. البته توبه شخص گنهکار نیز لازم است.[۲۰]
با این نگاه، مقصود از روایاتی که دلالت دارند بر این که اگر فلان عمل مستحبی انجام شود گناهان بخشیده می‌شوند، این است که شخص گناه کار با توبه و انجام اعمال مستحبی مذکور در روایات می‌تواند خود را از گناه تطهیر نماید اما در حق الله‌ها و حق الناسهای نیازمند به جبران علاوه بر توبه و انجام این اعمال مستحبی، جبران خسارت نیز لازم است. اگر جبران خسارت صورت نگیرد گناه او از پرونده اعمال او پاک نمی‌شود.[۲۱]
پانویس
- ↑ کلینی، کافی، 2: 621.
- ↑ ابن بابویه (شیخ صدوق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، 124.
- ↑ کلینی، کافی، 2: 621.
- ↑ ابن بابویه (شیخ صدوق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، 124.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 353.
- ↑ طوسی، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، 51.
- ↑ طوسی، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، 122.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 261.
- ↑ خوئی، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، 9: 77.
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 189.
- ↑ طوسی، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، 224.
- ↑ حلی، رجال العلامة الحلی، 82.
- ↑ ابن شهر آشوب، معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبی جعفر الطوسی)، 56.
- ↑ بستانی، فرهنگ ابجدی، 242.
- ↑ سبحانی، اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة، 107.
- ↑ سبحانی، اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة، 108-109.
- ↑ ابن بابویه (شیخ صدوق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری، 103.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، 139 تا 142.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، 141.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، 140.
- ↑ مطهری، آزادی معنوی، 139 تا 142.
منابع
- کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷). کافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی (۱۴۰۶). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. قم: دار الشریف الرضی للنشر.
- نجاشی، احمد بن علی (۱۳۶۵). رجال النجاشی. به کوشش موسی شبیری زنجانی. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
- خوئی، سید ابوالقاسم (۱۳۷۲). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة. [بی جا] -: [بی نا].
- طوسی، محمد بن حسن (۱۴۲۰). فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول. به کوشش طباطبایی، عبد العزیز. قم: مکتبة المحقق الطباطبائی.
- حلی، حسن بن یوسف (۱۴۰۲). رجال العلامة الحلی. قم: الشریف الرضی.
- ابن شهر آشوب، محمد بن علی (۱۳۸۰). معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا (تتمة کتاب الفهرست للشیخ أبی جعفر الطوسی). نجف: المطبعة الحیدریة.
- بستانی، فؤاد افرام (۱۳۷۵). فرهنگ ابجدی. تهران: انتشارات اسلامی.
- سبحانی، جعفر (۱۳۸۴). اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایة. قم: موسسه امام صادق(ع).
- ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی (بی تا). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری. ترجمهٔ علی اکبر غفاری. تهران: کتاب فروشی صدوق. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - مطهری، مرتضی (۱۳۷۶). آزادی معنوی. تهران: صدرا.