زیارت آل‌یاسین

سؤال

زیارت آل یاسین چگونه دعایی می‌باشد و آیا معتبر است؟ خواندن این زیارت، چه فضیلتی دارد؟

معرفی

زیارت آل‌یاسین یکی از زیارات مشهور در فرهنگ شیعه است که بر ارتباط معنوی با امام زمان (عج) تأکید دارد. این زیارت با عبارت "سَلامٌ عَلَىٰ آلِ يس" آغاز می‌شود و مجموعه‌ای از سلام‌ها بر پیامبر اسلام (ص)، اهل‌بیت (ع) و به‌ویژه امام مهدی (عج) را در بر می‌گیرد. در متن این زیارت، به مقام امامت، جایگاه امام زمان (عج) و لزوم پیروی از آن حضرت اشاره شده و درخواست هدایت، استغفار و دعا برای تعجیل در ظهور آن امام گرانقدر بیان شده است.

از لحاظ ساختاری، زیارت آل‌یاسین شامل سه بخش کلی است: سلام‌های پی‌درپی، شهادت به اصول ایمان، درخواست هدایت و دعا.

اعتبار

از نظر تاریخی و روایی، زیارت آل‌یاسین در منابع معتبر شیعه نقل شده است. مصدر اصلى اين حديث، كتاب الاحتجاج طبرسى و المزار الكبير ابن مشهدى است. شیخ طوسی این زیارت را از طرف امام زمان (عج) نقل کرده و آن را یکی از زیارات مأثور دانسته است. زیارت آل‌یاسین در دو گزارش متفاوت به‌دست ما رسیده است:

• كهن ترين گزارش از اين زيارت، به نقل از محمّد بن عثمان عمرى، نايب دوم امام عصر عليه السلام است. ابو عبد اللَّه، احمد بن ابراهيم مى گويد: شوق و علاقه خود را به ديدار امام عصر عليه السلام بر ابو جعفر محمّد بن عثمان گفتم. او ضمن ارج نهادن به اشتياق من گفت: «در پى ديدار نباش و با زيارت، به او توجّه كن. براى يافتن زيارت نيز نزد محمّد بن على برو و زيارت را از او استنساخ كن و...» ابن مشهدى سند اين گزارش را در ادامه گزارش حسين بن روح و پس از دعاى ندبه، ذكر كرده است.
• گزارش مشهور، زيارت آل يس به نقل از محمّد بن عبد اللَّه حميرى است. محمّد بن عبد اللَّه حميرى با نايب سوم امام عصر عليه السلام ، حسين بن روح، ارتباط داشت و مكاتبات و توقيعات فراوانى براى او صادر شده است؛ ولى در باره درخواست او از حسين بن روح براى ديدار با امام، گزارشى در دست نيست. به عبارت ديگر، سبب صدور زيارت آل يس براى حميرى بر ما روشن نيست.

علاوه بر این، علامه مجلسی در کتاب بحارالأنوار به نقل از شیخ طوسی و دیگر منابع این زیارت را تأیید کرده و بر اهمیت آن تأکید نموده است. همچنین سید بن طاووس در کتاب جمال الأسبوع این زیارت را ذکر کرده است. این نقل‌ها نشان‌دهنده اعتبار بالای زیارت آل‌یاسین در میان علمای شیعه است.

فضیلت و خواص

مخاطب سلام امام

زیارت آل‌یاسین را خود حضرت ولی‌عصر در نامه‌ای به یکی از یاران، به نام محمّد ‌بن عبدالله حِمیَری تعلیم‌ فرمودند و پیش از آن در نامه چنین فرمودند: «هر گاه خواستید به وسیلة ما، به سوی خداوند توجه کنید، و به ما روی‌آورید، پس همان‌ گونه که خداوند فرموده است بگویید: سلام علی آل‌یاسین …»

هنگامی که شیعیان برای توسل به امام‌زمان، از سراسر جهان رو به قبله ایستاده و بعد از نمازها و در دعاها و زیارات خود، به روح پاک امامان معصوم و حضرت مهدی سلام می‌فرستند، بر اساس اینکه جواب سلام واجب است، می‌دانند که پاسخی برای این سلام‌ها از جانب حضرات معصومین خواهد بود؛ چرا که خداوند در سوره نساء آیه 86 می فرماید: «وَإِذَا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّهٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ حَسِیبًا» : هر گاه شما را تحیت و سلامی گفتند شما نیز باید به تحیت و سلامی بهتر از آن یا مانند آن پاسخ دهید، که خدا به حساب هر چیزی کاملاً خواهد رسید.

همچنین حضرت امام صادق، به نقل از امیرالمؤمنین درباره تفسیر آیه شریفه «سلام علی آل یس»، فرموده اند: یس محمد صلی الله است و ما خاندان و دودمان یس هستیم.» و نیز مفسرین و علمای علم حدیث در تفاسیرشان از ابن عباس آورده اند که: «آل یس آل محمد علیهم السلام هستند» و یا «ما آل محمد آل یس هستیم.»

معرفت و شناخت امام

یکی دیگر از آثار خواندن زیارت آل یاسین معرفت و شناخت به امام زمان(عج) است و شناخت از وظایف اصلی تمام شیعیان و پیروان ائمه اطهار است چرا که پیامبر اکرم فرموده اند: «مَنْ ماتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیه؛ هر فردی که بمیرد در حالی که امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است.»

تمسک به عترت

«ِإِنِّی تَارِک فِیکمُ الثَّقَلَینِ مَا إِنْ تَمَسَّکتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا کتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یفْتَرِقَا حَتَّى یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ فَانْظُرُوا کیفَ تَخْلُفُونِّی فِیهِمَا أَلَا هذا عَذْبٌ فُراتٌ فَاشْرَبُوا وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ فَاجْتَنِبُوا؛ همانا من در میان شما دو چیز سنگین و گران میگذارم، که اگر بدانها چنگ زنید هرگز پس از من گمراه نشوید: کتاب خدا و عترت من أهل بیتم، و این دو از یک دیگر جدا نشوند تا در کنار حوض کوثر بر من درآیند، پس بنگرید چگونه پس از من در باره آن دو رفتار کنید، آگاه باشید که این (یعنى تمسک به عترت) آب خوشگوار و شیرین است پس بیاشامید، و آن دیگر (یعنى روى برتافتن از ایشان) آب شور و تلخ است و از آن بپرهیزید». بر مبنای این سفارش پیامبر اکرم، شیعیان در مواقع درماندگی در شرایطی که نیاز به کمک دارند، با توسل به حضرات معصومین، رفع گرفتاری کنند.