تفسیر موضوعی قرآن کریم (کتاب)
| تفسیر موضوعی قرآن کریم | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | جوادی آملی |
| موضوع | تفسیر موضوعی قرآن کریم |
| زبان | فارسی |
تفسیر موضوعی قرآن کریم تألیف آیت‌الله جوادی آملی و به روش تفسیر قرآن به قرآن است. هر جلد از این کتاب، اختصاص به موضوع خاصی دارد. در فصل اول درباره قرآن بحث شده است. جلد دوم در مورد توحید، جلد سوم نبوت و وحی، جلد چهارم و پنجم معاد، جلد ششم و هفتم سیره پیامبران، جلد هشتم و نهم سیره رسول اکرم(ص)، جلد دهم مبادی اخلاق در قرآن، جلد یازدهم مراحل اخلاق، جلد دوازدهم فطرت، جلد سیزدهم معرفت‌شناسی، جلد چهاردهم سیرت انسان، جلد پانزدهم حیات انسان، جلد شانزدهم هدایت در قرآن، جلد هفدهم جامعه در قرآن، بحث شده است. آیت‌الله جوادی برای تکمیل بحث، از روایات معصومان(ع) نیز استفاده کرده است.
محتوای مجلدات
جلد ۱: قرآن در قرآن
بخش‌ها: ۱. حقیقت قرآن ۲. اعجاز قرآن: در دو فصل: تعریف اعجار ـ ویژگی اعجاز ۳. رسالت قرآن: در دو فصل ۴. جاودانگی قرآن در دو فصل: خاتمیت و کمال قرآن ـ عصمت و عدم تحریف قرآن ۵. فهم قرآن.
جلد ۲: توحید در قرآن
بخش‌ها: ۱. قرآن و راه‌های شناخت خدا: در سه فصل: راه آفاقی ـ راه انفسی ـ سیر در حقیقت هستی ۲. مراتب توحید در پنج فصل: توحید ذات ـ توحید اسماء ـ توحید افعالی ـ توحید علمی ـ موحدان در قرآن ۳. نفی شرک: در پنج فصل: انواع شرک ـ گروه‌های مشرک ـ ریشه‌های شرک ـ پیامدهای شرک ـ برائت همگانی از شرک.
جلد ۳. وحی و نبوت در قرآن
بخش‌ها: ۱. وحی: در چهار فصل: حقیقت وحی ـ فرق وحی و تجربه دینی ـ اثر وحی ـ منکران وحی ۲. نبوت عام: در دو فصل: اهداف و فواید نبوت ـ مباحث عصمت پیامبران ۳. نبوت خاص: در دو فصل: دلائل نبوت پیامبر اسلام(ص) خاتمیت.
جلد ۴و ۵: معاد در قرآن
بخش‌ها: ۱. یاد معاد ۲. دنیا و آخرت ۳. منکران معاد ۴. امکان معاد ۵. ضرورت وقوع معاد ۶. مرگ، قبر و برزخ ۷. شهید و شهادت ۸. نشانه‌های قیامت ۹. نام‌ها و حوادث قیامت ۱۰. سؤال در قیامت ۱۱. گواهان رستاخیز ۱۲. نامه اعمال. ۱۳. حبط عمل ۱۴. تجسم عمل ۱۵. شفاعت ۱۶. کیفر و پاداش ۱۷. میزان ۱۸. صراط ۱۹. اعراف و اعرافیان ۲۰. بهشت و راه رسیدن به آن ۲۱. نعمت‌های بهشتی ۲۲. دوزخ و عوامل ورود در آن ۲۳. اوصاف دوزخیان ۲۴. کیفر جاودان.
جلد ۶ و ۷: سیره پیامبران در قرآن.
بخش‌ها: ۱. سیره مشترک پیامبران در سه فصل: سرّ تبیین سیره مشترک پیامبران در قرآن ـ ثمره شناخت پیامبران و سرگذشت امتها ـ اصول مشترک در رسالت پیامبران (بیست و چهار اصل) ۲. سیره حضرت آدم: در پنج فصل: خلیفه الله و مقام خلافت ـ تعلیم اسماء به انسان کامل ـ سجده فرشتگان در پیشگاه انسان کامل ـ ابا و استکبار شیطان ـ عدم اختصاص خلافت الهی به قرآن ۳. سیره حضرت ادریس ۴. سیره حضرت نوح ۵. سیره حضرت هود ۶. سیره حضرت صالح ۷. سیره حضرت ابراهیم ۸. سیره حضرت لوط ۹. سیره حضرت اسحاق ۱۰. سیره حضرت یعقوب. ۱۱. سیره حضرت یوسف ۱۲. سیره حضرت ایوب ۱۳. سیره حضرت شعیب ۱۴. سیره حضرت موسی ۱۵. سیره حضرت الیاس ۱۶. سیره حضرت لقمان ۱۷. سیره حضرت داوود ۱۸. سیره حضرت سلیمان ۱۹. سیره حضرت یونس ۲۰. سیره حضرت زکریا ۲۱. سیره حضرت یحیی ۲۲. سیره حضرت عیسی.
جلد ۸ و ۹ سیره رسول اکرم(ص) در قرآن
بخش‌ها: ۱. شاخصه‌های برتری رسول اکرم(ص) بر پیامبران ۲. احتجاج‌های توحیدی رسول اکرم ۳. سیره توحید و شئون رسول اکرم ۴. سیره رسالتی رسول اکرم ۵. عصمت، اعجاز و معراج پیامبر اکرم(ص) در سه فصل: عصمت ـ اعجاز ـ معراج پیامبر ۶. رسالت جهانی پیامبر و وظایف دیگران در قبال آن در شش فصل: مراحل تأثیر رسالت پیامبر ـ پیامبر، محور اطاعت الهی ـ تفویض تدبیر ـ پیامبر، محور محبت الهی ـ پیامبر، محور سیاسی اجتماعی ـ تکریم پیامبر در قرآن و سنت ۷. سیره احتجاجی رسول اکرم در پنج فصل: حکمت و جدال در احتجاج ـ احتجاج با ملحدان ـ احتجاج با یهودیان ـ احتجاج با مسیحیان ـ تجلی ولایت در نبوت و امامت ۸. سیره رسول اکرم(ص) در یاد معاد در نه فصل: هماهنگی مبدأ و معاد ـ معاد، هدف معقول ـ اهتمام به معاد ـ مراتب توجه به معاد ـ پیامبر و یاد معاد ـ مشاهد قیامت ـ توافق جزا و عمل ـ ولایت، حصن الهی ـ ولایت، بهای بهشت ۹. سیره رسول اکرم در توجه به قرآن در پنج فصل: قرآن، رابط بین مبدأ و معاد ـ آداب معنوی قرآن در قرائت و تدبر ـ سیره قرآنی پیامبر ـ تکریم متقابل قرآن و پیامبر ـ عالمان به تاویل قرآن ۱۰. وصایا و مواعظ قرآنی رسول اکرم در سه فصل: وصایای پیامبر به ابوذر ـ وصایای پیامبر به ابن مسعود ـ رهایی از آتش درون به بیرون.
جلد ۱۰. مبادی اخلاق در قرآن
بخش‌ها: ۱. جهان بینی و اخلاق در چهار فصل: خاستگاه احکام اخلاقی ـ تأثیر متقابل جهان بینی و اخلاق ـ کمال انسان از نظر دین ـ سعادت روح و بدن ۲. انسان و اخلاق در شش فصل: اخلاق گرائی انسان ـ تغییرپذیری خلق ـ تأثیر و تأثر پذیری اخلاقی ـ جاودانگی اخلاق ـ شناخت اراده، میل و اختیارـ متعلم و معلم ۳. اهمیت و آثار اخلاق در شش فصل: اهمیت علم اخلاق ـ منشأ نیاز اخلاق ـ اهمیت تهذیب نفس ـ آلودگی و طهارت روح ـ نقش اخلاق در گرایش به لذات برترـ نقش اخلاق در کارگزاران نظام ۴. فرزانگان و اخلاق در پنج فصل: فارابی و اخلاق ـ ابن سینا و اخلاق ـ مقامات عارفان در نگاه ابن سینا ـ گزارشی از «رساله الطیر» صدر المتالهین و تحول در علم اخلاق.
جلد ۱۱: مراحل اخلاق در قرآن
بخش‌ها: ۱. موانع نظری و عملی سیر و سلوک در هفت فصل: غفلت ـ وسوسه علمی ـ پندار گرائی ـ عقل متعارف ـ هوس مداری ـ کمینگاه‌های شیطان ـ بازیگری و دنیاگرائی ۲. مراحل مانع زدائی از سیر و سلوک در پنج فصل: توبه ـ زهد ـ ریاضت ـ مراقبت و محاسبه ـ تقوا ۳. مقامات عارفان و مراحل سیر و سلوک (بیست و چهار مرحله)
جلد ۱۲: فطرت در قرآن
بخش‌ها: ۱. مبادی و کلیات فطرت در قرآن ۲. فطری بودن بینش و گرایش به خدا و دین در قرآن در هشت فصل: آیات تذکره ـ آیات نسیان ـ آیات میثاق ـ فطری بودن مجموعه معارف دین ـ توجه به خدا هنگام احساس خطر ـ توجه به خدا هنگام سفر دریائی ـ تبیین فطرت از راه محبت ـ چگونگی دلالت گرایش فطری بر وجود خارجی متعلق آن ۳. عوامل و موانع شکوفائی فطرت در انسان در سه فصل: عوامل شکوفائی ـ موانع شکوفائی ـ راه‌های زدودن موانع.
جلد ۱۳. معرفت‌شناسی در قرآن.
بخش‌ها: مقدمه و چهارده فصل: ارکان و مبانی معرفت ـ معیار معرفت ـ معرفت شهودی و معرفت مفهومی ـ معرفت عقلی و میزان منطقی ـ مصادره‌ها، اصل‌های موضوعی ـ ثبات قضایای تعیینی ـ طرح مسئله معرفت در آیات قرآن ـ طرح دعاوی منکران معرفت در قرآن ـ شرایط و موانع معرفت از نگاه قرآن ـ معرفت و ایمان ـ ابزارها و راه‌های معرفت ـ تقسیم در معرفت ـ مراحل معرفت دگرگونی و اعتلای معرفت.
جلد ۱۴: صورت و سیرت انسان در قرآن
بخش‌ها: ۱. صورت آدمی در کتاب الهی در سه فصل: مبدأ فاعلی ـ مبدأ داخلی ـ مبدأ غائی ۲. سیرت الهی انسان در قرآن کریم در پنج فصل: رفتار خدا با انسان ـ انسان و علم در قرآن ـ خلافت الهی انسان ـ کرامت الهی انسان ـ دین و رهبری انسان در قرآن.
جلد ۱۵. حیات حقیقی انسان در قرآن
بخش‌ها: ۱. ترسیم نهائی انسان بر اساس حکمت نظری و علمی قرآن در سه فصل: حیات متألهانه انسان ـ مرزهای حقیقت و اعتبار در حیات انسان ـ آموزه‌های اخلاقی در قرآن برای تضمین حیات حقیقی ۲. سیری کوتاه در برخی از نظریات انسان‌شناسی در دو فصل: مبادی لازم در نقد انسان‌شناسی ـ صورت پردازی انسان در اندیشه برخی ارباب مکاتب.
جلد ۱۶: هدایت در قرآن
بخش‌ها: ۱. کلیاتی درباره هدایت در نه فصل: آشنائی اجمالی با هدایت ـ راه‌های شناخت حقیقت هدایت ـ ضرورت هدایت ـ ارکان هدایت ـ گستره هدایت ـ انواع هدایت ـ برکات پیروی از هدایت ـ فرجام ره یافتگان و گم شدگان ۲. منشأ و مظاهر هدایت در دو فصل: منشأ هدایت خدا ـ مظاهر هدایت ۳. انواع رسالت‌ها و هدایت‌های قرآن در هفت فصل: انواع رسالت‌های قرآن ـ انواع هدایت‌های قرآن ـ ویژگی‌های هدایت قرآن ـ آثار تلاوت قرآن در هدایت انسان ـ شرایط بهره‌وری از هدایت قرآن ـ شیوه‌های هدایت در بیان قرآن ـ راه یافتگان به هدایت قرآن ۴. راه‌یابی انسان به هدایت قرآن در سه فصل: چگونگی هدایت انسان در قرآن ـ مسیر هدایت انسان ـ راه کارهای انسان ۵. مبدأ و مظاهر ضلالت و راه گریز از آن در شش فصل: ماهیت ضلالت و اضلال ـ زمینه‌های ضلالت ـ پیامدهای ضلالت ـ چگونگی اضلال شیطان ـ شیطان و رهزنی او ـ نیروهای مزاحم و راه مبارزه با آن.
جلد ۱۷: جامعه در قرآن
بخش‌ها: ۱. کلیات در سه فصل: تعریف و تقسیم جامعه ـ نهادهای اجتماعی ـ عوامل تشکیل جامعه ۲. ساختار جوامع انسانی در سه فصل: اقسام جامعه ـ منطق جامعه الهی و الحادی ـ قطب بندی‌های اجتماعی ۳. اسلام آیین زندگی در سه فصل: حقیقت حیات ـ حیات انسان در اسلام ـ حیات اجتماعی انسان در اسلام ۴. جامعه در قرآن در سه فصل: ابعاد اجتماعی اسلام ـ جامعه در آیینه روایات ـ نسبت اسلام با دنیا ۵. اسلام جامعه، موانع و راهکارها در سه فصل: اصالت فرد و جامعه ـ عوامل شکوفائی جامعه ـ عوامل انحطاط جامعه از نگاه قرآن ۶. اسلام درجهان معاصر در سه فصل: مبانی حکومت اسلامی و نظام دموکراسی ـ زمامداری در اسلام ـ آزادی در جامعه اسلامی.
منابع