نقش ارتباط نسبی با پیامبر در انتخاب امامان شیعه

سؤال

آیا یکی از دلایل انتخاب امامان این بود که از نسل پیامبر (ص) بودند؟

امامت و مقام خلیفه‌اللهی شرایطی دارد که یکی ازآن شرایط عصمت از گناه می‌باشد و از نسل پیامبر یا امام بودن معیار امامت نیست و این که خداوند امامت را در نسل پیامبر قرار داده به خاطر شایستگی‌های ائمه و لیاقت ایشان می‌باشد که واجد شرایط امامت بوده‌اند و این مطلب منافاتی ندارد با این که امامان از نسل پیامبر (ص) هستند زیرا شرایط امامت و خلافت در فرزندان از نسل آن حضرت موجود بوده و خداوند متعال به علم ازلی خود به آن آگاهی داشته‌است و امام علی (ع) که از نسل رسول اکرم (ص) نیست اما دارای مقام امامت می باشد.

شرایط امامت

امامت و مقام والای آن و امام دارای شرایطی خاص است که خداوند متعال بر اساس علم ازلی به آن شرایط و تحقق آن در افراد خاص که امامان دوازده‌گانه معصوم هستند آن بزرگواران را برگزیده است. وقتی حضرت ابراهیم (ع) را خداوند به امامت برگزید، آن حضرت عرض کرد «آیا این مقام و منصب الهی به فرزندان من (از نسل‌های بعدی) هم می‌رسد». خداوند فرمود: «عهد من به ستمگران نمی‌رسد» و این پاسخ خداوند اشاره به این دارد که امامت و مقام خلیفه‌اللهی شرایطی دارد که یکی ازآن شرایط همان عصمت از گناه و ستم می‌باشد یعنی از نسل ابراهیم بودن معیار امامت نیست و این که خداوند نبوت و امامت را در فرزندان و نسل ابراهیم قرار داده به خاطر شایستگی‌های خود آن بزرگوار و لیاقت عده‌ای از فرزندان او می‌باشد که واجد شرایط نبوت و امامت بوده و لذا صرفاً از نسل ابراهیم بودن دلیل بر نبوت یا امامت نخواهد بود و در خصوص امامان دوازده‌گانه معصوم نیز چنین است یعنی با قطع نظر از وجود شرایط امامت و خلافت صرفاً از نسل پیامبر (ص) بودن، دلیل بر امامت نمی‌تواند باشد چنانچه در سادات غیر از امامان معصوم (ع) مشاهده می‌کنیم، البته این هیچ منافاتی ندارد با این که امامان از نسل پیامبر (ص) هستند زیرا شرایط امامت و خلافت همان گونه که پیش از این به آن اشاره شد در فرزندان از نسل آن حضرت موجود بوده و خداوند به علم ازلی خود به آن آگاهی داشته است و وجود مقدس امیرالمؤمنین (ع) و امامت آن بزرگوار که خود با این که از اهلبیت (ع) است اما از نسل رسول اکرم (ص) نیست شاهدی بر این مدعاست.

علاوه بر مقام عصمت و دوری از ظلم و گناه برخی از شرایط امامت چنین است: عدالت، علم به احکام شریعت و روش سیاست و مدیریت، شجاعت، افضلیت در صفات کمال، پیراسته بودن از عیوب نفرت آور جسمی، روحی و نَسَبی، مقرب ترین افراد بودن در پیشگاه خداوند و در استحقاق پاداش‌های اخروی، توانایی برآوردن معجزه برای اثبات امامت در مواقع لزوم و .. . با توجه به آنچه توضیح داده شد روشن گردید که با قطع نظر از وجود شرایط و ادله امامت که در کتب مربوط به آن مسئله توضیح داده شده است، از نسل پیامبر بودن دلیلی بر امامت امامان معصوم (ع) ما نیست و لو این که خدای متعال بر اساس علم و حکمت خود امامت و خلافت را بعد از امیرالمؤمنین (ع) در نسل پیغمبر اکرم (ص) قرار داد فضیلت آشکار برای آن حضرت محسوب شده و دلیل بر عظمت آن بزرگوار و اهل بیت او می‌باشد.

معرفی منابع برای مطالعه بیشتر

۱ـ کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ترجمه منصور پهلوان.

۲ـ امامت پژوهی، نوشته جمعی از نویسندگان.

۳ـ امامت و رهبری، شهید مطهری.