راه‌های مهار شهوت
از ديدگاه اسلام و قرآن چگونه مي‌شود خود را در برابر شهوات كنترل كرد؟
راهكارهاي مبنايي و اصولي
تفكر و انديشه
یکی از عواملی که باعث می‌شود انسان نتواند شهوات خود را مهار کند، غفلت و بی‌خبری است. اگر انسان در شبانه روز سرگرم زندگي دنيا بوده، ياد خدا و یاد مرگ را فراموش کند و به نتیجه کارهای خود نیاندیشد، گرفتار گناه می‌شود. در برابر، اگر به دستورات خدا توجه داشته و یاد قيامت را در نظر داشته باشد، مرتکب گناه نخواهد شد. به گفته امام علي(ع) هر كس قلبش را با فكر و انديشه آباد کند، اعمالش در باطن و ظاهر خوب خواهد شد.[۱]
در نظر گرفتن مجازات برای خود
یکی از راه‌های مهار شهوات، استفاده از تنبيه و مجازات است. در این شیوه، باید انسان در آغاز، با خود عهد کند اگر مرتکب گناهی شد، خودش را مجازات کند. برای نمونه، با خود شرط کند که اگر به نامحرم نگاه کرد، خود را به مدتی معین از تماشای فیلم مورد علاقه‌اش محروم کند یا روزی را روزه بگیرد.
اگر مدتي انسان به اين برنامه ادامه دهد، راه ورود شيطان به خود را محدود کرده و می‌تواند نفس امّاره را مهار كند. در روایتی امام علي(ع)، گرسنگي رای برای به اسارت در آوردن نفس و شكستن عادت‌هاي بد، کمک‌کار خوبی دانسته است.[۲]
توجه به كرامت انسان
اگر انسان توجه كند كه موجود ارزشمندی است و از علم و كمال الهی برخوردار است، ویژگی‌های بد و ارتكاب گناه را در شأن خود ندانسته و از آنها بي‌زار خواهد شد. وقتي انسان فهميد روح او از عالم بالا آمده، شهوت‌ها و خواسته‌هاي حيواني در نظرش بي‌ارزش و تمايل به ویژگی‌های اخلاقي در وجودش زنده خواهد شد. به گفته امام علي(ع) هر كس كه نفس خودش را گرامي بدارد، شهوت‌ها برايش كوچك و بي‌ارزش خواهد بود.[۳]
ترك دوستان بد
انسان موجودي اثرپذير است و بسياري از ویژگی‌هایش را از انسان هاي ديگر كه با آنها در ارتباط است مي‌گيرد. در این میان، دوسان نزديك تأثيري بیشتری بر رفتار انسان مي‌گذارند. دوستي با افراد فاسد، باعث يادگيري رفتارهاي زشت شده و کنترل شهوات را سخت می‌کند. بر پایه روایتی، امام علي(ع) از همنشيني با دوست بد نهی کرده است؛ زیرا او همنشین خود را به هلاكت رسانده و به آبرويش زیان می‌رساند.[۴]
دوري از مكان‌هاي لغزش‌انگيز
برای مهار شهوات، ضروری است چشم و گوش از منظره‌های شهوت‌انگيز دور باشد. انسان نباید در مجالسي كه گناه انجام مي‌شود شركت کند. در اسلام توصيه شده كه انسان در مجالس حرام مانند مجلس قمار و شراب شركت نكند. نگاه به نامحرم و خلوت با زن اجنبي نداشته و با نامحرم شوخي نكند.
به گفته امام علي(ع) وقتي چشم، شهوت را ببيند، قلب از عاقبت‌انديشي نابينا می‌شود.[۵] در آیه﴿قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِم﴾ به مؤمنان دستور داده شده چشمان خود را از نگاه به نامحرم فرو بندند.[۶]
توجه به آثار منفي شهوت‌راني
برای شهوت‌رانی، آثار منفی روانی، اجتماعی و اخروی ذکر شده که توجه به آنها در مهار آن اثرگذار است. رها گذاشتن شهوات، در زندگي خصوصي انسان نیز آثار نامطلوبی به‌جا می‌گذارد.
اختلال هاي فكري و رواني مثل افسردگي و اضطراب، ضعف حافظه، گوشه گيري، پرخاشگري، ناامیدی، اعتياد به مسائل جنسي و ضعف اراده، از جمله آثار فردي انحرافات جنسي و ميل به شهوات است.
راهکارهای عملي
\
برای مهار شهوات، راهکارهای عملی وجود دارد که برخی از آنها چنین‌اند:
- وقتی افكار جنسي به ذهن خطور مي‌كند، بلافاصله به ياد خدا افتاده و آسيب‌هاي معنوي گناه را به یاد آود.
- اوقات فراغت خود را با فعالیت‌هایی مانند مطالعه، ورزش،زيارت و عبادت پر کند.
- ايمان خود را تقويت کرده و از دعا و توسل غافل نشود.
- از نگاه كردن به تصاوير و فيلم‌هاي تحریک‌آمیز پرهيز کند.
- از فكر كردن و تصور مسائل جنسي خودداري کند.[۷]
مطالعه بيشتر
- حسين مظاهري، عوامل كنترل غرائز در زندگي انسان، انتشارات مؤسسه نشر و تحقيقات ذكر، چاپ اول، ۱۳۶۶ش.
- مرتضي مطهري، اخلاق جنسي در اسلام و غرب، تهران، انتشارات صدرا، چاپ چهارم، ۱۳۶۸ش.