راه‌های مهار شهوت

سؤال

از ديدگاه اسلام و قرآن چگونه مي‌شود خود را در برابر شهوات كنترل كرد؟

راهكارهاي مبنايي و اصولي

تفكر و انديشه

یکی از عواملی که باعث می‌شود انسان نتواند شهوات خود را مهار کند، غفلت و بی‌خبری است. اگر انسان در شبانه روز سرگرم زندگي دنيا بوده، ياد خدا و یاد مرگ را فراموش کند و به نتیجه کارهای خود نیاندیشد، گرفتار گناه می‌شود. در برابر، اگر به دستورات خدا توجه داشته و یاد قيامت را در نظر داشته باشد، مرتکب گناه نخواهد شد. به گفته امام علي(ع) هر كس قلبش را با فكر و انديشه آباد کند، اعمالش در باطن و ظاهر خوب خواهد شد.

در نظر گرفتن مجازات برای خود

یکی از راه‌های مهار شهوات، استفاده از تنبيه و مجازات است. در این شیوه، باید انسان در آغاز، با خود عهد کند اگر مرتکب گناهی شد، خودش را مجازات کند. برای نمونه، با خود شرط کند که اگر به نامحرم نگاه کرد، خود را به مدتی معین از تماشای فیلم مورد علاقه‌اش محروم کند یا روزی را روزه بگیرد.

اگر مدتي انسان به اين برنامه ادامه دهد، راه ورود شيطان به خود را محدود کرده و می‌تواند نفس امّاره را مهار كند. در روایتی امام علي(ع)، گرسنگي رای برای به اسارت در آوردن نفس و شكستن عادت‌هاي بد، کمک‌کار خوبی دانسته است.

توجه به كرامت ذات

اگر انسان توجه كند كه موجود ارزشمندی است و از علم و كمال الهی برخوردار است، ویژگی‌های بد و ارتكاب گناه را در شأن خود ندانسته و از آنها بي‌زار خواهد شد. وقتي انسان فهميد روح او از عالم بالا آمده، شهوت‌ها و خواسته‌هاي حيواني در نظرش بي‌ارزش و تمايل به ویژگی‌های اخلاقي در وجودش زنده خواهد شد. به گفته امام علي(ع) هر كس كه نفس خودش را گرامي بدارد، شهوت‌ها برايش كوچك و بي‌ارزش خواهد بود.

ترك دوستان بد

انسان موجودي اثرپذير است و بسياري از ویژگی‌هایش را از انسان هاي ديگر كه با آنها در ارتباط است مي‌گيرد. در این میان، دوسان نزديك تأثيري بیشتری بر رفتار انسان مي‌گذارند. دوستي با افراد فاسد، باعث يادگيري رفتارهاي زشت شده و کنترل شهوات را سخت می‌کند. بر پایه روایتی، امام علي(ع) از همنشيني با دوست بد نهی کرده است؛ زیرا او همنشین خود را به هلاكت رسانده و به آبرويش زیان می‌رساند.

دوري از مكان‌هاي لغزش‌انگيز

برای مهار شهوات، ضروری است چشم و گوش از منظره‌های شهوت‌انگيز دور باشد. انسان نباید در مجالسي كه احتمال زیادی می‌دهد گناه انجام مي‌شود شركت کند. در اسلام توصيه شده كه انسان در مجالس حرام مانند مجلس قمار و شراب شركت نكند. نگاه به نامحرم و خلوت با زن اجنبي نداشته باشد و با نامحرم خنده و شوخي نكند.

حضرت علي(ع) فرمودند: «اذا ابصرت العين الشهوه عمي القلب عن العاقبه»؛ وقتي چشم، شهوت را ببيند، قلب از عاقبت انديشي نابينا مي‌گردد.

پيشگيري

جلو مقدمه تحريك شهوت را بگيريم و يكي از مقدمات تحريك شهوت نگاه به نامحرم و جنس مخالف است و قرآن كريم مي‌فرمايد: ﴿قُل للمؤمنين يغضّوا مِن ابصارِهم﴾؛ به مؤمنان بگو چشم‌ها و ديدگان خود را از نگاه به نامحرم فرو بندند.

از اين آيه استفاده مي‌شود كه نگاه به نامحرم باعث تحريك شهوت مي‌شود و لذا بايد چشم‌ها را محافظت نمود.

شاعر مي‌گويد:

ز دست ديده و دل هر دو فرياد

هر آنچه ديده بيند دل كند ياد

بسازم خنجري نيشش ز فولاد

زنم بر ديده تا دل گردد آزاد

توجه به آثار منفي شهوت راني

ميل و كشش به سوي خواسته هاي نفساني آثار نامطلوب متعددي در زندگي ايجاد مي كند آثار و فردي روحي و رواني آثار اجتماعي مسائل و مشكلاتي در زندگي خصوصي انسان شكل مي گيرد كه در دنيا و آخرت او را رها نمي كنند و آثار زيانبار اجتماعي كه اولين ضررش به خود شخص باز مي گردد.

اختلال هاي فكري، رواني مثل افسردگي و اضطراب، ضعف حافظه، گوشه گيري، پر خاش گري، بد اخلاقي، بي نشاطي، يأس، هوس بازي، اعتياد به مسائل جنسي، دل مردگي، ضعف اراده و... از جمله آثار فردي انحرافات جنسي و ميل به شهوات است و مشكالت خانوادگي، به خاطر افتادن اعتبار اجتماعي، بي آبرويي، مشكل پيدا كردن در يافتن دوستان خوب، بي غيرتي، به خاطر افتادن ناموسي خود و... از جمله آثار اجتماعي رو آوردن به شهوت راني است.

راهکارهای عملي

۱. افكار جنسي را كه به ذهن خطور مي‌كند بلافاصله با ذكر و ياد خدا آسيب‌هاي معنوي گناه از ذهن خود دور سازيد.

۲. اوقات فراغت خود را با مطالعه، ورزش،‌زيارت، عبادت و ساير فعاليت‌هاي مثبت پر كنيد.

۳. از نگاه كردن به مواضع جنسي و برجستگي‌هاي بدن ديگران پرهيز نماييد.

۴. ايمان مذهبي خود را تقويت كنيدو توسل و دعا داشته باشيد.

۵. از نگاه كردن به تصاوير و فيلمهاي تحريك كننده و لباس جنس مخالف، جدا پرهيز نماييد.

۶. از فكر كردن و تصور و تخيل جنس مخالف و مسائل جنسي خودداري كنيد.

۷. از مشاهده اعمال، رفتار و گفتار زوج هاي جوان خودداري كنيد.

۸. از معاشرت و سخن گفتن و نگاه كردن به جنس مخالف، حتي كودكان جذاب و خوش سيما خودداري ورزيد.

۹. خوردن غذاهاي محرك و داراي كالري زياد، مانند خرما، پياز، فلفل و غيره را به حداقل برسانيد.

۱۰. به بدي و عواقب گناه و شهوتراني فكر و انديشه كنيد.

مطالعه بيشتر

۱. حسين مظاهري، عوامل كنترل غرائز در زندگي انسان، انتشارات مؤسسه نشر و تحقيقات ذكر، چاپ اول، ۱۳۶۶ش.

۲. مرتضي مطهري،‌اخلاق جنسي در اسلام و غرب، تهران، انتشارات صدرا، چاپ چهارم، ۱۳۶۸ش.