آزمایش همه انسان‌ها


سؤال

با توجه به آیات قرآن، بفرمایید خداوند چگونه بندگانش را آزمایش می كند؟

درگاه‌ها
کرونا و بلایا.png


سنت امتحان یک سنت ثابت الهی است که هیچ انسانی از آن استثنا نشده است. انسان‌ها در همه حال در معرض امتحان الهی هستند و باید نسبت به هر حادثه‌ای، این احتمال را بدهند که ممکن است آن حادثه یکی از امتحانات الهی باشد. البته بسیاری از امتحانات الهی به گونه‎ای هستند که ما از امتحان بودنشان غافلیم.

قرآن مجید، با اشاره به امتحان عمومی انسان‎ها، می‎فرماید: ﴿أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ؛ آیا مردم گمان می‎كنند بدون امتحان رها می‎شوند، نه هرگز، بلكه همگی باید امتحان دهند.(عنکبوت:۱) هر چند که شکل و کیفیت امتحان ممکن است متفاوت باشد؛ بعضی مشکل، بعضی آسان؛ برخی نسبت به جان، برخی نسبت به مال و ... .

موارد آزمون الهی

هر فرد و جامعه‎ای به نوعی در این سنت الهی شریک و سهیم است و امتحانات خداوند در شکل‎های گوناگون به سراغ آنها می‎آید.[۱]

قرآن در آیه ۱۵۵ سوره بقره مواردی از آزمون الهی را برشمرده است: ﴿وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ؛ قطعاً همه شما را با چیزی از ترس، گرسنگی، زیان مالی و جانی و كمبود محصولات، آزمایش می‎كنیم و بشارت ده به استقامت‎كنندگان.(بقره:۱۵۵)

علاوه بر این، موارد دیگری نیز در قرآن به عنوان وسیله امتحان آمده است: فرزندان، پیامبران و دستورات خداوند؛ حتی بعضی از خواب‎ها ممكن است از وسایل آزمایش باشد. ﴿وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْر؛ شرور و خیرها نیز از آزمایش‎های الهی محسوب می‎شوند(انبیا:۳۵) بنابراین، مواردی كه در آیه شمرده شده جنبه انحصاری ندارد. هر چند از نمونه‎های روشن و زنده آزمایش‎های الهی است.

آزمون‌های الهی به صورت‌های دیگری نیز واقع می‌شود: گاه افراد در محیط‎هایی قرار می‎گیرند كه از هر نظر آلوده است. امتحان این افراد این است كه در چنین شرایطی هم‌رنگ محیط نشوند و اصالت و پاكی خود را حفظ كنند. گروهی در فشار محرومیت‎ها قرار می‎گیرند، در حالی كه می‎بینند اگر به گونه دیگری زندگی کنند و ایمان، تقوا و عزت خود را از دست دهند، می‌توانند برخی مشکلات خود را حل کنند و همین آزمون آن‌ها است. گروهی دیگر، غرق در نعمت می‎شوند و امكانات مادی از هر نظر در اختیارشان قرار می‎گیرد، آنان این‌گونه امتحان می‌شوند که آیا شكر نعمت می‎كنند یا غرق در غفلت و غرور و غرق در لذت‌ها و شهوات می‎شوند؟![۲]

مطالعه بیشتر

۱. تفسیر نمونه ذیل آیات ۱ سوره عنكبوت، آیه ۱۵۵ سوره بقره، انبیاء آیه ۳۵، دارالكتب الاسلامیه.

۲. امتحان عامل تکامل، حسین شفاهی.

منابع

  1. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، دارالكتب الاسلامیه، ج۱، ص۵۲۸.
  2. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، دارالكتب الاسلامیه، ج۱۶، ص۲۰۷ ـ ۲۰۶.