حدیث کسب شهرت به‌وسیله عبادت
| اطلاعات حدیث | |
|---|---|
| به نقل از | امام صادق(ع) |
| راویان | |
| راوی اصلی | ابوحمزه ثُمالی |
| دیگر راویان | محمد بن حسن صفار، ایوب بن نوح، ابوعُمَیر، سَیف بن عَمیرة |
| سند | |
| اعتبار سند | صحیح |
| منابع شیعه | معانی الاخبار |
کسب شهرت به‌وسیله عبادت، در روایات ناپسند شمرده شده است. بر اساس روایتی که از امام رضا(ع) نقل شده، کسی که خودش را به وسیله عبادت میان مردم مشهور کند، باید در دینداری او شک کرد. طبق این حدیث، خدا مشهور شدن انسان به وسیله عبادت را، دوست ندارد. این روایت در کتاب حدیثی اَمالی شیخ طوسی ذکر شده و سند آن ضعیف شمرده شده است؛ البته حدیثی مشابه آن در کتاب معانی الاخبار و از امام صادق(ع) ذکر شده، که صحیح و معتبر دانسته شده و در آن کسب شهرت به‌وسیله عبادت
شیخ حر عاملی، محدث شیعه قرن یازدهم قمری، بر این باور است که واجبات را باید آشکارا انجام داد؛ اما انجام مستحبات بهتر است مخفیانه باشد تا باعث شهرت نشود. فیض کاشانی، دیگر محدث شیعه، مراد از این روایات را این دانسته که مؤمنان اعمال مستحبی‌شان را به رخ مردم نکشانند. به گفته علامه مجلسی، محدث شیعه، اگر کارهای مستحبی به صورت مخفیانه انجام نشود، ممکن است انسان به‌تدریج دچار غرور و خودبرتربینی شود و اخلاصش از بین برود.
متن و ترجمه
به نقل از امام رضا(ع)
| « | مَنْ شَهَرَ نَفْسَهُ بِالْعِبَادَةِ فَاتَّهِمُوهُ عَلیٰ دِينِهِ، فَاِنَّ اَللَّهَ يَكْرَهُ شُهْرَةَ اَلْعِبَادَةِ وَ شُهْرَةَ اَلنَّاسِ ثُمَّ قَالَ: اِنَّ اللَّهَ (تَعَالَی) اِنَّمَا فَرَضَ عَلَی النَّاسِ فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَة سَبْعَ عَشْرَه رَکْعَة، مَنْ أَتَی بِهَا لَمْ یَسْأَلْهُ اللَّهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) عَمَّا سِوَاهَا، وَ اِنَّمَا اَضَافَ رَسُولَ اللَّهِ(ص) اِلَیْهَا مِثْلَیْهَا لِیَتِمَّ بِالنَّوَافِلِ مَا یَقَعُ فِیهَا مِنَ النُّقْصَانِ، وَ اِنَّ اللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) لَا یُعَذِّبُ عَلَی کَثْرَة الصَّلَاه وَ الصَّوْمِ، وَ لَکِنَّهُ یُعَذِّبُ عَلَی خِلَافِ السُّنَّه[۱]
هر كه خود را به واسطه عبادت کردن، بین مردم مشهور کند، در دينداری او شک كنيد؛ زيرا خدا مشهور شدن به واسطه عبادت و شهرت نزد مردم را ناپسند می‌دارد. خداوند تعالی بر مردم در شبانه روز هفده رکعت نماز را واجب کرد و هر کس آنها را بخواند دیگر مؤاخذه نخواهد شد و رسول خدا(ص) نافله‌ها را اضافه نمود تا نقصان را برطرف سازد و خداوند متعال به دلیل زیاد بودن نماز و روزه کسی را عذاب نمی‌کند؛ بلکه به دلیل مخالفت با سنت عذاب خواهد کرد. |
» |
به نقل از امام صادق(ع)
| « | اَلِاشْتِهَارُ بِالْعِبَادَةِ رِيبَة
شهرت یافتن به وسیله عبادت، شبهه‌ناک و گمان‌برانگیز است. |
» |
بررسی سندی
حدیث کسب شهرت به‌وسیله عبادت که از امام رضا(ع) نقل شده، در کتاب حدیثی امالی شیخ طوسی ذکر شده است.[۲] یکی از روایان این روایت، علی بن محمد علوی است[۲] که او را در کتاب‌های رجالی، مجهول و ناشناخته دانسته‌اند.[۳] عالمان علم درایه معتقدند حدیثی که در سند آن فردی ناشناخته باشد، از نظری سندی ضعیف است.[۴]
حدیث کسب شهرت به‌وسیله عبادت که از امام صادق(ع) روایت شده، در کتاب‌های حدیثی اَمالیِ شیخ صدوق،[۱] من لا یحضره الفقیه[۵] و معانی الاخبار[۶] ذکر شده است.
همه روایان سلسله‌سند حدیثی که در کتاب معانی الاخبار ذکر شده،[۶] ثقه و مورد اطمینان دانسته شده‌اند و این حدیث، صحیح و معتبر شمرده شده است.[۷]
بررسی محتوایی
بر اساس حدیث کسب شهرت به‌وسیله عبادت، کسی که خودش را به‌وسیله عبادت میان مردم مشهور کند، باید در دینداری او شک کرد.[۶] در دیگر روایات نیز، خودنمایی در عبادت و با تقوا جلوه دادن خود در بین مردم، امری ناپسند شمرده شده است.[۸]
به گفته علامه مجلسی، محدث شیعه قرن یازدهم قمری، ریا و خودنمایی در انجام واجبات نمود کمتری دارد؛ زیرا واجبات را بقیه نیز انجام می‌دهند؛ برخلاف مستحبات که همه آن را انجام نمی‌دهند و اگر مخفیانه به جا آورده شود ریایی نخواهد شد. به گفته وی، اگر انسان امور مستحبی را دور از نگاه مردم و در پنهانی انجام دهد، پاداش بیشتری خواهد داشت و گرنه ممکن است به‌تدریج دچار غرور و خودبرتربینی شود و اخلاصش از بین برود؛ برای همین خداوند دوست ندارد بنده‌اش به جای اینکه خود را نزد خدا عزیز کند، در حضور مردم عزیز باشد.[۹]
فیض کاشانی، محدث شیعه قرن یازدهم قمری نیز، مراد از این روایات این دانسته که مؤمنان اعمال مستحبی‌شان را به رخ مردم نکشانند.[۱۰] شیخ حر عاملی، دیگر محدث شیعه هم، بر این باور است که واجبات را باید آشکارا انجام داد؛ اما انجام مستحبات بهتر است مخفیانه باشد تا باعث شهرت نشود.[۱۱] البته به باور امام خمینی، ریا و مشهور شدن میان مردم با انجام واجبات و ترک کارهای حرام نیز ممکن است ایجاد شود.[۱۲]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۲۰، تهران، ۱۳۷۶ش.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ طوسى، محمد بن حسن، امالی، به تحقیق و تصحیح مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، ۱۴۱۴ش، ص۴۶۹.
- ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۵، ص۴۵۸؛ بسام، مرتضی، زبدة المقال من معجم الرجال، ج۱، ص۸۳.
- ↑ رحمان ستایش، محمدکاظم، توثیق و تضعیف، ص۱۸۲ و ۱۸۳، قم، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۸۹ش.
- ↑ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۴.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق، ص۱۹۵.
- ↑ رجوع کنید به نرم‌افزار درایه النور؛ نرم‌افزار اسناد شیخ صدوق.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۹۴، حدیث۵۸۴۰.
- ↑ رک: مجلسی، محمدتقی، روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۱۳، ص۱۰۰.
- ↑ فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، اصفهان، چاپ اول، ۱۴۰۶ق، ج۲۶، ص۱۶۰.
- ↑ حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰.
- ↑ موسوی خمینی، روح الله، چهل حدیث، نشر آثار امام خمینی، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۶ش، ص۳۵.