حکومت دینی

سؤال

تئوکراسی چه حکومتی است آیا مورد تأیید اسلام است؟

درگاه‌ها

حکومت دینی (تئوکراسی، Theocracy) که در آن، حکومت از جانب خداوند است و قدرت سیاسی در دست مرجع عالی دینی است.

تئوکراسی یا ربانی سالاری به اشکال گوناگون در تاریخ ظاهر شده است. شکلی از آن در جوامع ابتدایی نظیر مصر و هند و چین وجود داشته است شکل دیگری از آن در جهان مسیحیت پدید آمد و رهبران کلیسا با آن که ایده الوهیت حاکمان را رد نمودند اما به نوعی تفویض مستقیم حق حکومت به رهبران دینی را قائل شدند. آنان، حاکم را تنها در برابر خداوند مسئول دانسته و اطاعت مطلق از او را واجب و هرگونه مخالفت با او را غیرقابل پذیرش تلقی کردند. عالمان مسلمان براساس جهان‌بینی اسلامی، معتقدند سراسر هستی مِلک خداوند است و در این قلمرو، شریکی برای او وجود ندارد.

براساس اعتقاد مسلمانان، حاکمیت چه در نظام تکوین و چه در نظام تشریع، اختصاص به خداوند دارد؛ از این‌رو در اصل دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است که: «جمهوری اسلامی، نظامی بر پایه ایمان به خدای یکتا و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او است.» بر این مبنا، هیچ انسانی حق حاکمیت و ولایت بر جامعه بشری را ندارد مگر آن که از سوی خالق و آفریدگار انسان باشد و انبیاء و اولیاء الهی که بر جامعه انسانی حاکمیت و ولایت دارند، ولایت آنان، به اذن و فرمان خداوند است.

در اسلام و حکومت اسلامی علاوه بر این که حاکم، قانون خداست نه شخص و حکومت به عنوان وظیفه است نه امتیاز، مرجع عالی دینی تنها بیان‌کننده و مجری قانون است. حاکم در حکومت اسلامی با داشتن صلاحیت و شرایط علم و عدالت، به صورت حاکمیتی عقلانی، مسئول، متکامل، قابل انتقاد و نظارت و هم‌چنین تابع شریعت الهی است.