حجت بالغه

سؤال

آیا مصداق آیه «فَلِلَّهِ الْحُجَّه الْبالِغَه» حضرت امام مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) است؟

در روایات مصداق برتر «حجت بالغه»، پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت مطهر ایشان «ع» معرفی شده‌اند که از آن جمله حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) است.

پاسخ تفصیلی:

تعبیر «حجت بالغه» که در آیه ۱۴۹ سوره أنعام آمده است به معنای برهان و دلیل رسا و قاطع است که هر گونه عذری را رد می‌کند. حجت بالغه هم می‌تواند کتاب‌های آسمانی باشد و هم انبیاء و اوصیاء آنها «ع» و در روایات مصداق برتر «حجت بالغه»، اهل بیت پیامبر «ع» معرفی شده‌اند.

امیر المؤمنین «ع» می‌فرماید: «نَحْنُ خُزَّانُ اللَّهِ عَلَی عِلْمِ اللَّهِ وَ نَحْنُ تَرَاجِمَه وَحْیِ اللَّهِ نَحْنُ الْحُجَّه الْبَالِغَه عَلَی مَنْ دُونَ السَّمَاءِ وَ فَوْقَ الْأَرْضِ»؛ «ما گنجینه علم خداوند هستیم و همچنین مفسر وحی خداوند (قرآن) هستیم و ما حجت رسا هستیم بر کسانی که در زیر آسمان و بالای زمین است».

امام صادق «ع» نیز فرمودند: «کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(ع) بَابَ اللَّهِ الَّذِی لَا یُؤْتَی إِلَّا مِنْهُ وَ سَبِیلَهُ الَّذِی مَنْ سَلَکَ بِغَیْرِهِ هَلَکَ وَ کَذَلِکَ یَجْرِی الْأَئِمَّه الْهُدَی وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ جَعَلَهُمُ اللَّهُ أَرْکَانَ الْأَرْضِ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا وَ حُجَّتَهُ الْبَالِغَه عَلَی مَنْ فَوْقَ الْأَرْضِ وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَی»؛ «امیر المؤمنین «ع» همان باب ورود بر خدا است که جز از سوی وی روی بدو نتوان کرد، همان راه منحصری است که هر که جز از آن راه برود هلاک خواهد شد و همچنین برای امامان بر حق یکی پس از دیگری این حکم جاری است، خدا آنها را ستون‌های زمین ساخته تا مبادا بر اهل خود بلرزد، او است حجت رسا بر هر که روی زمین یا زیر آن است‏».

مشابه این روایات در اکثر کتب روایی و تفسیری همچون تفسیر البرهان، که تفسیر روایی است، وجود دارد.

در واقع «حجت بالغه» بودن یکی از اوصاف امام است؛ از این رو در روایت معروفی که از امام رضا «ع» در اوصاف امام، گزارش شده، به این وصف هم اشاره شده است؛ آنجا که حضرت فرمودند: «الْإِمَامُ یُحِلُّ حَلَالَ اللَّهِ وَ یُحَرِّمُ حَرَامَ اللَّهِ وَ یُقِیمُ حُدُودَ اللَّهِ وَ یَذُبُّ عَنْ دِینِ اللَّهِ وَ یَدْعُو إِلَی سَبِیلِ رَبِّهِ بِالْحِکْمَه وَ الْمَوْعِظَه الْحَسَنَه وَ الْحُجَّه الْبَالِغَه»؛ «امام است که حلال خدا را حلال و حرام او را حرام کند و حدود خدا را بپا دارد و از دین خدا دفاع کند و با حکمت و اندرز و حجت رسا مردم را بطریق پروردگارش دعوت نماید».

به این وصف در لوح حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) نیز اشاره شده است.

نتیجه اینکه «حجت بالغه» بر هر یک از امامان «ع» اطلاق می‌شود که از آن جمله حضرت امام مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) است.