غسل‌دهنده و کفن‌کننده پیامبر(ص) در منابع اهل‌سنت

سؤال

اهل سنت ادعا دارند که کار تجهيز و تدفين پيکر مطهر پيامبر- صلی الله علیه و آله - را ابوبکر انجام داده و حضرت علي-(ع) - در آن زمان از شدت غم مدهوش شده بودند، آیا این ادعا واقعیت دارد یا خیر؟

پيامبر اکرم(ص) بعد از بیست و سه سال تبليغ رسالت و دعوت مردم به يکتاپرستي و تقوا و ابلاغ دين اسلام در تمام جزيره العرب، روز دوشنبه بیست و هشتم صفر سال يازدهم هجري در سن شصت و سه سالگي از این جهان رحلت فرمودند. بر اساس روايات تاريخي که از اهل سنت نقل شده است پيامبر اکرم(ص) در حالي جان به جان آفرين تسليم کردند که سرشان روی سينه علي(ع) قرار داشت و مراسم تجهيز و تکفين و تدفين و نماز آن حضرت را علي بن ابي طالب-(ع) - با کمک چند نفر ديگر از بني هاشم انجام دادند.

ابن سعد روايت مي کند: کعب الاحبار روزي از خليفه دوم (عمر) سوال کرد پيامبر اکرم(ص) در موقع احتضار (آخرين لحظات عمرشان) چه فرمودند: عمر به علي(ع) که در آن مجلس حضور داشت اشاره کرد و گفت از او بپرسيد. حضرت فرمود: پيامبر اکرم(ص) در حالي که سرشان بر روي شانه من بود، مي فرمود: الصلاه الصلاه... کعب دوباره سوال کرد که چه کسي پيامبر اکرم(ص) را غسل داد، عمر گفت از علي بپرس؛ حضرت فرمود: من پيامبر را غسل دادم در حالي که عباس نشسته بود و اسامه و شقران آب مي ريختند.

ابن هشام مي نويسد: کساني که متصدي غسل بدن آن حضرت شدند عبارت بودند از علي بن ابي طالب، عباس بن عبدالمطلب، فضل بن عباس، قثم بن عباس، اسامه بن زيد و شقران، غلام پيامبر اکرم(ص) و اوس بن خولي نيز که يکي از انصار بود، فرياد زد: يا علي تو را به خدا سوگند ما را هم در اين افتخار شريک کن، علي(ع) فرمود: داخل خانه شو و او نيز وارد شده در کناري نشست و کيفيت غسل آن حضرت بدين ترتيب بود که علي(ع) جنازه پيامبر اکرم(ص) را بر سينه خود گذارده بود و عباس و فضل و قثم در حرکت دادن و چپ و راست کردن بدن به او کمک مي کردند و اسامه و شقران هم آب مي ريختند و علي بن ابي طالب-(ع) – پيامبر- صلی الله علیه و آله - را از زير پيراهن غسل مي داد و مي گفت: پدر و مادرم به فدایت که چه اندازه در زندگي و پس از مرگت پاکيزه اي و چون از غسل فارغ شدند او را با سه پارچه «صحاري» و يک پارچه بُرد «حبره» کفن کردند.

درباره کيفيت دفن پيامبر- صلی الله علیه و آله - نيز مي نويسد: «اما کساني که متولي دفن آن حضرت شدند و وارد قبر پيامبر(ص) شدند عبارتند از: علي بن ابي طالب و فضل بن عباس و قثم بن عباس و شقران».

علاوه بر کتاب هاي ذکر شده که از کتب معتبر و قديم اهل سنت در زمينه تاريخ پيامبر- صلی الله علیه و آله - و صحابي آن حضرت محسوب مي شوند، ابن اثير جزری در اسد الغابه، ابن کثير در البدايه و النهايه و بيهقي در دلائل النبوه و دهها منبع ديگر از اهل سنت به اين امر اشاره دارند که کسي جز علي(ع) و همراهان آن حضرت در تجهيز و تدفين آن حضرت شرکت نداشته است.

نخستين کسي که بر پيامبر گرامي- صلی الله علیه و آله - نماز گزارد، امير مؤمنان علي بن ابي طالب(ع) بود سپس ياران و اصحاب آن حضرت دسته دسته بر جنازه آن حضرت نماز گزاردند.

چنانچه ابن کثر از ابن مسعود نقل مي کند: که در وصيت پيامبر اکرم(ص) آمده است که آن حضرت را مردان اهل بيتش غسل دهند و کفن کنند و بعد بر جنازه آن حضرت نماز بگزارند سپس مردم بر آن حضرت نماز بگزارند و بعد از مردان زنان بر جسد آن حضرت نماز بخوانند.

سپس در محل دفن پيامبر اکرم(ص) اختلاف در بين مردم به وجود آمد برخي گفتند: در بقيع دفن کنيم و برخي گفتند: در کنار مسجد و برخي نيز گفتند: در منزل حضرت، ايشان را دفن کنيم؛ در نهايت تصميم بر اين شد که جنازه حضرت را در همان حجره اي که حضرت رحلت نموده بودند به خاک بسپارند. قبر آن حضرت توسط ابو عبيده جراح و زيد بن سهل آماده گرديد و مراسم دفن به وسيله امير مؤمنان به کمک فضل و عباس و قثم انجام گرفت.

بنابراين مشاهده مي شود که اکثر قريب به اتفاق منابع تاريخي و روایی اهل سنت که تعدادشان به دهها عنوان کتاب مي رسد و توسط نويسندگان قديمي نوشته شده است و امروزه نيز موجود است و حتي به تواتر و شهرت نيز رسيده است که کسي جز علي(ع) متولي تجهيز، تکفين و تدفين پيامبر اکرم(ص) نبوده و اگر رواياتي هم بر خلاف اين نقل شود مخالف فرموده رسول خدا(ص) است که قبلا ذکر شد و يا اين که از سر عناد و دشمني با علي بن ابي طالب-(ع) - چنين مطلبي را نقل مي کنند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1- سیره صحیح پیامبر اسلام،ترجمه دکتر سپهری 2- 3- فروغ ابدیت،آیه الله ،سبحانی. 4- 5- تاریخ تحقیقی اسلام ،یوسفی غروی. 6-