همسران و فرزندان امام زمان(ع)
آیا امام زمان(عج) دارای همسر و اولاد می‌باشند؟
دلیل قطعی بر وجود همسر و فرزندانی برای امام زمان(ع) وجود ندارد. عده‌ای ازدواج را سنت پیامبر(ص) دانسته و معتقدند که ائمه به همه سنت‌های پیامبر عمل می‌نمودند و ازدواج یکی از این سنت‌هاست و از این طریق وجود همسر را برای امام ثابت می‌کنند و دلایل روایی دیگری به آن ضمیمه نموده‌اند. در مقابل، مخالفان این نظریه با دلایلی این قول را رد کرده و وجود همسر و فرزندان را برای امام(ع) ثابت نمی دانند.
ازدواج، سنت رسول خدا(ص)
احکام کلی شریعت محمدی(ص) اقتضا دارد که امام زمان(عج) نیز مانند دیگر پیشوایان معصوم(ع)، تشکیل خانواده داده و از سنت جدّش پیروی نماید. مرحوم «محدث نوری» می‌فرماید: «امام زمان(عج) چگونه ترک خواهند نمود چنین سنت عظیمه جدّ بزرگوار خود را، با آن همه ترغیب و تشویق، که در فعل آن، و تهدید و تخویف که در ترک آن شده است. سزاوارترین امّت درگرفتن سنت پیامبر(ص) امام هر عصر است و تاکنون کسی ترک آن را از خصایص آن جناب نشمرده است».[۱] علمای دیگر، نیز به این مطلب اشاره نموده‌اند.[۲] بنابراین، طبق قواعد کلی باید حضرت(ع)، دارای همسر و فرزندانی باشد.
ازدواج امام(ع) در منابع روایی شیعه
در رابطه با همسر یا همسران امام زمان(عج) تنها یک روایت به دست ما رسیده است که مرحوم «کفعمی» در کتاب «مصباح» نقل کرده است،[۳] امّا درباره اولاد آن حضرت روایات زیادی نقل شده است که مرحوم مجلسی در کتاب «بحارالانوار» بابی را به اولاد حضرت مهدی(ع) اختصاص داده است.[۴] مرحوم شیخ حر عاملی نیز در کتاب «الایقاظ من الهجعه» از صفحه ۳۹۲ تا ۴۰۵، بابی را به بحث از دولت فرزندان مهدی (علیه السّلام) اختصاص داده است.
امام صادق(ع) می‌فرماید: «برای صاحب این امر، دو غیبت است، یکی از آنها به قدری طولانی می‌شود که برخی مردم می‌گویند: وفات کرده و برخی می‌گویند: کشته شده، و برخی می‌گویند: آمده و رفته است. جز تعدادی اندک از شیعیان، کسی بر باور خود استوار نمی‌ماند و کسی از اقامتگاه او مطلع نمی‌شود، حتی فرزندان او جایگاه او را نمی‌دانند، به جز کسی که متصدی امور اوست.»[۵] در روایت دیگر از امام صادق(ع) آمده است که می‌فرماید: «گویا نزول قائم را با اهل و عیالش، در مسجد سهله می‌بینم».[۶] چنان‌که ملاحظه کردید روایات متعددی وارد شده است که امام زمان(عج) دارای همسر و اولاد می‌باشد.
همسر و فرزندان امام در دعاها
علاوه بر روایات و قواعد کلی، دعاهایی نیز از معصومین(ع) صادر شده، که بر، داشتن همسر و فرزندانی برای امام زمان، دلالت دارند و در این دعاها در حق آنها دعا شده‌است. در این دعاها تعبیر «وُلد»، «ذرّیه»، «اهل بیت»، «آل‌بیت» به کار رفته، که همه این‌ها اشاره بر وجود همسر و فرزندانی برای آن حضرت می باشد:
- در دعایی که به هنگام وداع سرداب مقدّس وارد شده، چنین آمده است: «و صلّ علی ولیّکَ و وُلاتِ عهدک و الائمه مِن وُلده… درود و سلام خود را به ولی امرت و اولیای هم پیمانت و پیشوایان از فرزندانش بفرست…».[۷]
- دعایی را که امام رضا(ع) تعلیم فرموده که در عصر غیبت خوانده شود چنین است: «اللهم اعطه فی نفسه و اهله و ولده و ذُرّیّته و اُمّته و جمیع رعیّته…[۸]بار خدایا! به او درباره خودش و اهلش و فرزندانش و امتش و همه رعیتش عطا بفرما…».[۹]
عدم وجود همسر و فرزندان
کسانی که قائل به عدم وجود همسر و فرزندان برای امام زمان(عج) هستند (مانند: شیخ مفید، طبرسی، بیاضی،...) تمام ادله و سند احادیث و اسناد دعاها را ضعیف و غیرموثق و غیرقابل اعتنا می‌دانند.[۱۰] آنها نیز در مقابل این روایات یک روایت که مدعای آنان را اثبات می‌کند آورده‌اند:
- علی بن حمزه به امام رضا(ع) عرض کرد که از پدرانت روایت کرده‌ایم که امام از دنیا نمی‌رود تا این‌که فرزندش را ببیند. حضرت فرمود: آیا در حدیث روایت کردید: الا القائم، به جز قائم؟ عرض کردم، بلی».[۱۱] ولی بزرگان شیعه، مانند محدث نوری،[۱۲] و شیخ طوسی،[۱۳] و… این روایت را با این بیان که امام زمان(عج) مانند سایرائمه(ع)، پسرِ امام ندارد، نه آن‌که اصلاً پسر ندارد، تفسیر کرده‌اند.
علاوه بر مطالب فوق، در صورت اعتقاد به وجود همسر و فرزند برای امام زمان، شبهات دیگری نیز پیش می‌آید، مانند: اگر داشتن عمر طولانی، اختصاص به امام زمان(عج) دارد؛ آیا همسر امام(عج) از این عمر طولانی بهره‌مند است؟ یا این‌که حضرت دارای همسران متعدد است؟ فرزندان آن حضرت در کجا زندگی می‌کنند؟ … همه این شبهات سبب می‌شود، انسان به داشتن فرزند و همسر برای امام زمان(ع) با تردید نگاه کند. در نتیجه، با وجود این‌که، هر دو گروه برای خود دلیل‌هایی آورده‌اند، باز هم نمی‌توان به وجود یا عدم وجود همسر و اولاد برای امام زمان(عج) قطع و یقین پیدا کرد.
مطالعه بیشتر
- سیمای آفتاب، نویسنده:حبیب‌الله طاهری، انتشارات مشهور، ص۴۹۸–۴۹۴.
- جزیره خضراء، نویسنده:سید جعفر مرتضی عاملی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، ص۲۲۵–۲۱۷.
- زندگانی حضرت صاحب‌الزمان(ع)، نویسنده:حسین عمادزاده، انتشارات محمودی، ششم.
- دادگستر جهان، نویسنده: ابراهیم امینی قم، شفق، شانزدهم، ۱۳۷۶.
منابع
- ↑ میرزا حسین نوری، نجم الثاقب، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چ ۱، ص۲۲۴.
- ↑ نهاوندی، العبقری الحسان، ج۲، ص۱۳۴.
- ↑ میر زا حسین نوری، نجم الثاقب، ص۲۲۵.
- ↑ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، دوم، ۱۴۰۳ ق، ج۵۳، ص۱۴۹–۱۴۵.
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۴۸.
- ↑ میرزا حسین نوری، نجم الثاقب، ص۲۲۵.
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۲، ص۲۲۸.
- ↑ محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج۹۵، ص۳۳۲.
- ↑ نگاه کنید به حبیب‌الله طاهری، سیمای آفتاب، قم،انتشارات مشهدی، اول، ۱۳۷۸، ص۴۹۸–۴۹۴.
- ↑ جعفر مرتضی عاملی، جزیره الخضراء، ترجمه:محمد سپهری، قم، انتشارات دفتر تبلیغات، دوم، ۱۳۷۴، ص۲۲۵–۲۱۷.
- ↑ طوسی، الغیبه، قم، معارف اسلامی، دوم، ۱۴۱۷ ق، ص۱۳۴.
- ↑ میرزا حسین نوری، نجم الثاقب، ص۲۲۶.
- ↑ طوسی، همان، ص۱۳۷.