سند روایت عبادت خدا با شناخت و درک و فهم
 | این مقاله هماکنون به دست Rahmani در حال ویرایش است. |
حضرت رسول(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند: «مردم خدا را به وسیله نماز و روزه عبادت می‌کنند و اما تو خدا را به وسیله شناخت و فهم و درک او عبادت کن.» آیا این روایت صحت دارد؟
این حدیث و مضمون آن را علمای شیعه و سنی در کتاب‌های شان آوردند، رشید الدین میبدی در «تفسیر کشف الاسرار» بدون ذکر سند نقل نموده که پیامبر اسلام(ص) به امیر المومنین(ع) فرمودند: «یا علی اذا تقرب الناس الی خالقهم بالصلاه و الصوم، فتقرب الیه بانواع العقل، تسبقهم بالدرجات»،[۱] و هم چنین استاد محمد تقی جعفری در «ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، ج۱۳، صفحه ۲۱۰» می‌نویسد: ابن سینا در کتاب «معراج نامه» در بحث ترجیح معقول بر محسوس می‌گوید: ((و برای این بود که شریفترین انسان و عزیزترین انبیاء و خاتم رسولان(ص) با مرکز حکمت و فلک حقیقت و خزانه عقل، امیر المومنین(ع) چنین گفت که: «یا علی إذا رأیت الناس یتقربون إلی خالقهم بأنواع البر تقرب أنت إلیه بأنواع العقل تسبقهم؛ ای علی! هنگامی که می‌بینی مردم به وسیله عبادت نیکو به آفریننده خود تقرب می‌جویند، تو به وسیله انواع تعقل به بارگاه خداوندی تقرب پیدا کن تا بر همه سبقت بگیری.>>))[۲] و علی طبرسی هم در کتاب «مشکاه الانوار» آن را روایت نموده است،[۳] ولی در این دو کتاب هم سند آن را ذکر نکرده‌اند تا افرادی که در سند هستند مورد بررسی قرار گیرند، در نتیجه این روایت هر چند مرسله است ولی بزرگانی مانند: میر داماد، ملا صالح مازندرانی و غیره به مضمونش عمل کرده‌اند و قائل به صحت متن هستند.
و در بین علمای اهل سنت هم افرادی مانند ذهبی در کتاب «میزان الاعتدال»[۴] و متقی هندی در کتاب «کنز العمال»[۵] روایت نموده‌اند که در بعضی جاها همراه با ذکر سند هست ولی اشخاصی را که در سند آورده‌اند مورد اعتماد نیستند، علاوه بر این که در کتاب‌های معتبر شیعه اثری از این حدیث نیست.
احمد بن ادریس عن محمد بن عبدالجبار عن بعض اصحابنا رفعه الی أبی عبدالله(ع) قال: قلت له: ما العقل؟ قال: ما عبد بن الرحمن و اکتسب به الجنان، قال: قلت، فالذی کان فی معاویه؟ فقال: تلک النکراء تلک الشیطنه ه و هی شبیهه بالعقل و لیست بالعقل.
احمد بن ادریس با واسطه روایت می‌کند شخصی از امام صادق(ع) پرسید: عقل چیست؟ حضرت فرمودند: عقل چیزیست که خداوند به وسیله آن پرستش می‌شود وبهشت به واسطه آن بدست می‌آید، آن شخص گوید: به امام عرض کردم: آنچه معاویه داشت چه بود؟ امام فرمود: آن نیرنگ و شیطنت بود، و شبیه به عقل بود نه خود عقل.
«شیخ کلینی، کتاب کافی، ج۱، ص۱۱، حدیث ۳، ناشر: دار الاضواء بیروت، سال چاپ ۱۴۰۵ هجری»
منابع
- ↑ رشید الدین میبدی احمد بن ابی سعد، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، ناشر: انتشارات امیر کبیر تهران، سال ۱۳۷۱ شمسی، چاپ پنجم. ج۱، ص۶۴۹.
- ↑ محمد تقی جعفری ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، ج۱۳، ص۲۱۰، ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی: تهران: سال چاپ: ۱۳۷۶: چاپ: هفتم.
- ↑ طبرسی، علی، مشکاه الانوار، ناشر: دار الحدیث، چاپ اول، سال ۱۴۱۸. ص۴۳۹.
- ↑ ذهبی، میزان الاعتدال، ناشر: دار المعرفه بیروت، سال۱۳۸۲ هجری. ج۱، ص۱۵۷، حدیث ۶۲۵.
- ↑ متقی هندی، کنز العمال، ناشر: مؤسسه الرساله بیروت، سال چاپ ۱۴۰۹. ج۳، ص۳۸۴، حدیث ۷۰۶۱.