رساله سه اصل (کتاب)
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
رساله سه اصل ملاصدرا درباره چیست؟
موضوع و جایگاه
رساله سه اصل نوشته ملاصدرا رساله‌ای است علیه عالمانی که دشمنی با حکمت الهی می‌پرداخته‌اند. از نظر سید حسین نصر، این رساله، پاسخ ملاصدرا به تمام کوته‌نظران، ظاهربینان و عالم‌نمایانی، که به نام علم و دین، با حکمت و عرفان دشمنی می‌کنند. از نظر نصر مخاطب این رساله عوام نیستند، بلکه عالمان ظاهربینی هستند که با آشنایی مختصری با ظواهر علوم شرعی خود را در ردیف عالمان کامل می‌شمرند و در راه عالمان روشن‌بین سنگ‌اندازی می‌کنند.[۱]
رساله سه اصل را نمونه‌ای عالى از دفاع از عرفان و فلسفه دانسته‌اند. گفته شده که ملاصدرا در این رساله مخالفت با عرفان و تفكر فلسفى را معلول جهل به خويشتن و دنيادوستى و خودفريبى تلقی کرده است.[۲]
رساله سه اصل تنها رساله فارسی ملاصدرا و از معدود آثار او به زبان فارسی قلمداد شده است.[۳] نسخه‌هایی از رساله سه اصل در کتابخانه آستان قدس و مجلس و در کتابخانه مدرس رضوى و کتابخانه شیخ جعفر سلطان العلماء در طهران بوده است. نسخه دیگری از آن هم در موزه بریتانیا است.[۴]
نویسنده
صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی (درگذشته ۱۰۵۰ق)، مشهور به ملاصدرا و صدرالمتألهین، عالم شیعه، فیلسوف و بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه است. مکتب حکمت متعالیه، در کنار مکتب فلسفی مشاء و اشراق، یکی از سه مکتب فلسفی اسلامی به‌شمار می‌رود.[۵] مرتضی مطهری مکتب فلسفی ملاصدرا را تلفیقی از چهار مکتب اندیشه‌ای در جهان اسلام دانسته است: مکتب فلسفی مشاء، مکتب فلسفی اشراق، عرفان نظری و کلام.[۶]
ملاصدرا در شیراز به دنیا آمد و تحصیلات خود را در شیراز و اصفهان پی گرفت. او علوم عقلی را نزد سید محمدباقر داماد استرآبادی مشهور به میرداماد (درگذشته ۱۰۴۱ق) و علوم نقلی را از نزد شیخ بهائی (درگذشته ۱۰۳۰ق) آموخت.[۷] ملاصدرا پس از رسیدن به مقام علمی بالا در علوم عقلی و نقلی به تدریس علوم فلسفی در اصفهان و شیراز پرداخت. ملاصدرا همواره از سوی علمای قشری تحت فشار بود؛ به همین دلیل، قسمتی پایانی عمر خود را در انزوا در کهک در نزدیکی قم به سر برد.[۸] در این دوره آثار مهم خود، از جمله اسفار اربعه، را به‌نگارش درآورد.[۹]
محتوا
منابع
- ↑ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، رساله سه اصل، تحقیق سید حسین نصر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۰ش، مقدمه مصحح، ص۲۸.
- ↑ لگنهاوزن، محمد، «اقتراح: دفاع عقلانی از دین»، نقد و نظر، شماره ۳-۴، تابستان و پاییز ۱۳۷۳ش، ص۲۱.
- ↑ استادی، رضا، «تألیفات ملاصدرا»، آیینه پژوهش، شماره ۵۷، ۱۳۷۸ش، ص۸۳.
- ↑ استادی، «تألیفات ملاصدرا»، ص۸۳.
- ↑ آشتیانی، سید جلال‌الدین، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، قم، مرکز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، ۱۳۷۸ش، ص۲۱.
- ↑ مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۳.
- ↑ آشتیانی، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، ص۲۴-۲۵.
- ↑ آشتیانی، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، ص۲۷.
- ↑ ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، عرفان و عارف نمايان ترجمه كتاب كسر أصنام الجاهلية، تهران، انتشارات الزهراء، ۱۳۷۱ش، مقدمه سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، ص۲۰.