کنیز بودن مادران هفت امام شیعه
مادران امام سجاد(ع)، امام کاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام جواد(ع)، امام هادی(ع)، امام حسن عسکری(ع) و امام مهدی(ع)، کنیز بوده‌اند و منابع روایی و تاریخی آنها را به نیکی ستوده‌اند:
- مادر امام سجاد(ع)
مادر امام سجاد(ع) را از کنیزان ایرانی و دختر یزدگرد دانسته‌اند.[۱] نام‌های مختلفی از جمله «غزاله»، «شاه‌زنان»[۱]، «خوله»[۲] و «شهربانو» ذکر کرده‌اند.[۳] بر اساس روایتی در کتاب اصول کافی امام علی(ع) به فرزندش امام حسین(ع) سفارش کرد از همسرش شهربانو به خوبی محافظت کند، زیرا در آینده‌ای نزدیک برای وی فرزندی خواهد آورد که بهترین اهل زمین خواهد بود.[۴]
- مادر امام کاظم(ع)
حُمَیدَه همسر امام صادق(ع) و مادر امام کاظم(ع) بود.[۵] بنابر روایتی، امام باقر(ع) حمیده را از برده‌فروشی خرید و به فرزندش امام صادق(ع) بخشید.[۶] بنابر منابع حدیثی، امام صادق(ع) پاسخگویی به سؤال فقهی یکی از اصحاب خود را به همسرش حمیده، ارجاع داده و از او خواست تا کنیزش را نزد حمیده بفرستد و پاسخ سؤالش را دریافت کند.[۷] امام صادق(ع) حمیده را به همراه برخی دیگر، برای ادای حقوق اهل مدینه می‌فرستاد.[۸] همچنین حمیده یکی از پنج نفری شمرده شده که امام صادق(ع) به عنوان وصی خود معرفی کرد.[۹]
- مادر امام رضا(ع)
نجمه، مادر امام رضا(ع)، کنیز بود.[۱۰] بر اساس روایتی، روزی حمیده پیامبر(ص) را در خواب دید که به او دستور داد نجمه را به ازدواج فرزندش موسی(ع) درآورد؛ زیرا فرزندی به دنیا خواهد آورد که بهترین فرد روی زمین است. حمیده کنیزش نجمه را به فرزندش امام کاظم(ع) بخشید و از او خواست در حق وی نیکی کند.[۱۱] نجمه را از زنان مؤمن و پارسا دانسته‌اند.[۱۱]
- مادر امام جواد(ع)
سَبِیکه، معروف به سبیکه نُوبِیَّه و خَیْزُران، مادر امام جواد(ع) بود. بنابر روایات، او کنیز[۱۲] و از خانواده ماریه قبطیه همسر پیامبر(ص) بود.[۱۳] مسعودی، تاریخ‌نگار قرن چهارم قمری، در کتاب اثبات الوصیة او را ستوده است.[۱۴]
- مادر امام هادی(ع)
سمانه مغربیه، مادر امام هادی(ع)،[۱۵] کنیزی بود که به دستور امام جواد(ع) به هفتاد دینار خریداری شد.[۱۶] او بسیار روزه می‌گرفت و نماز می‌خواند.[۱۷] امام هادی(ع) در حدیثی، مادرش را عارف بر حقش و اهل بهشت دانسته است.[۱۸] وی در زمره زنان راوی حدیث نیز، نام برده شده است.[۱۹]
- مادر امام حسن عسکری(ع)
حُدَیث مادر امام عسکری(ع)، کنیز[۲۰] و متولی موقوفات و صدقات آن امام بود. او همچنین واسطه بین امام مهدی(ع) و مردم نیز بود. منابع شیعی از حُدیث به بزرگی یاد کرده و او را ستوده‌اند.[۲۱] علامه مجلسی در کتاب جلاء العیون او را زنی عفیف، کریم و در نهایتِ ورع و تقوا معرفی می‌کند[۲۲] و شیخ عباس قمی در انوار البهیه می‌نویسد وی پارساترین و پاکدامن‌ترین بانوی زمان خود بوده و راویان او را از بانوان عارف و صالح برشمرده‌اند.[۲۳]
- مادر امام زمان(ع)
و امّه أمّ ولد يقال لها: نَرْجِس[۲۴]
لقب‌های دیگری همچون «صَقِيل» «سوسن» و ... نیز برای او ذکر کرده‌اند.[۲۵]
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ كشف الغمة في معرفة الأئمة (ط - القديمة)، ج2، ص: 74
- ↑ مجموعة نفيسة في تاريخ الأئمة عليهم السلام، ص: 20
- ↑ عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج1، ص: 41
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۳۶۹.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفة، ص۴۱۳.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۷۷.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۴، ص۳۰۱.
- ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، هداية الامة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۳۱.
- ↑ قرشی، باقرشریف، حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۱۵-۴۱۶.
- ↑ عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج1، ص: 41.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ شیرازی، علی، زنان نمونه، ص۲۴۰، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۰، ص۱، بیروت.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۹۲، ۱۴۰۷ق.
- ↑ نگاه کنید به مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب(ع)، ص۲۱۶، ۱۳۸۴ش.
- ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۲، ص۳۶، دارالتعارف للمطبوعات؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، دارالکتب الاسلامیه، ص۳۵۵.
- ↑ حسون، أعلام النساء المؤمنات، ۱۳۷۹ش، ص۵۱۷.
- ↑ محلاتی، ذبیح‌الله، ریاحین الشریعه، ج۳، ص۲۳، دارالکتب الإسلامیه.
- ↑ طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، دارالذخایر، ص۲۱۶.
- ↑ قهپایی، عنایة‌الله، مجمع الرجال، ج۷، ص۱۷۶، نشر اسماعیلیان.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۰، ص۲۳۷-۲۳۸، ۱۴۰۳ق.
- ↑ قمی، عباس، منتهی الآمال، ج۲، ص۶۴۹.
- ↑ مظفری، حیدر، مادران چهارده معصوم(ع)، ص۲۱۰؛ مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، ص۹۸۹.
- ↑ قمی، عباس، انوار البهیه، ص۴۷۳.
- ↑ عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج1، ص: ۴۱.
- ↑ تاريخ أهل البيت نقلا عن الأئمة عليهم السلام، ص: 125