فلسفه تولد امام زمان(ع)

شبهه

عنوان: اگر امام نبود چه می‌شد؟! یکی از دلایل ارسال رسول این است که مردم دیگر برای هدایت و پذیرفتن دین حق عذر و بهانه‌ای نداشته باشند. وقتی خدا می‌فرماید: پیامبران حجت خدا هستند، مفهومش این است که غیر از پیامبران حجت دیگری وجود ندارد. چنان‌که در این دنیا به غیر از انبیا حجت دیگری وجود ندارد، در آخرت نیز خدا از بندگان نمی‌پرسد که چرا به امامان برای تحصیل و تکمیل دستورهای الهی رجوع نکردید؟ زیرا امامان حجت خدا نیستند تا محل رجوع باشند. نه تنها اولیا، بلکه اوصیا نیز حجت خدا نیستند. براساس نص صریح قرآن هیچ‌کس غیر از پیامبران حجت نیست و کسی هم که حجت نبود پس درباره او سؤال نمی‌شود: «لئلا یکون للناس علی الله حجه بعد الرسل …» (نساء: ۱۶۵)

درگاه‌ها

اگر پس از رسول اکرم(ع) دوازده عالمی که شیعیان آنها را امام می‌دانند، نمی‌آمدند در تکمیل رسالت پیامبر(ع) چه خللی وارد می‌شد؟! حال که این دوازده نفر آمده‌اند، چه روشنگری در دین ایجاد کرده‌اند و چه تکمله‌ای بر رسالت رسول اکرم(ع) زده‌اند؟! بیش از ۱۰۰۰ سال است که امام شیعیان در غیبت است. در این دوران چه فائده ای بر وجود او مترتب بوده است؟!

نقد:

یکی از شبهات و به ظاهر اشکالاتی که از ناحیه مخالفان شیعه درباره وجود مقدس امام زمان علیه السلام مطرح شده و به آن دامن زده می‌شود این است که ما قبول می‌کنیم که: اصل وجود مهدی را، باید از موضوعات مسلم اسلام دانست که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله ظهورش را بشارت داده است؛ ولی چه مانعی دارد بگوئیم مهدی موعود، هنوز به دنیا نیامده، هر وقت اوضاع عمومی عالم، مساعد گشت، خدای متعال، یکی از اولاد پیغمبر را که بر اساس روایات نبوی قریشی و فاطمی هم هست به وجود می‌آورد تا برای اجرای عدالت عمومی و بسط خداپرستی و برانداختن ریشه ستم، قیام و سیطره جهانی برای اسلام به ارمغان آورد.

به عبارت دیگر اگر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) متولد نمی‌شد چه خللی در دین وارد می‌شد که با تولد و غیبت آن بر دین وارد نشد.

در پاسخ به این شبهه توجه به این نکته ضروری است که یکی از مبانی و معتقدات مکتب اصیل شیعه که دلایل عقلی و روایات که ادله نقلیه می‌باشد آن را تأیید می‌کند، این است که زمین هیچ‌گاه از وجود حجت و امام مفترض‌الطاعه خالی نیست و چنان‌چه امام که مظهر انسان کامل و خلیفه الهی و واسطه فیض بین آسمان و زمین است، لحظه‌ای ازمیان مردم برداشته شود، نظام زندگی همه موجودات از هم گسیخته و حیات در روی زمین متلاشی می‌گردد؛ بنابراین وجود امام در تمام اعصار و لو در پرده غیبت هم‌چون آب حیاتی است که زمینیان در هر آن به آن نیاز مبرم دارند.

برای تبیین و تثبیت این مطلب به یک دلیل عقلی و چند روایت اشاره می‌شود:

الف) همان برهان مسلم عقلی که ضرورت بعثت انبیاء را به مقتضای لطف بی‌کران الهی اثبات می‌کند، اقتضاء دارد هرگاه پیغمبری در بین مردم موجود نبود، باید کسی و یکی از افراد انسان، جانشین و خزانه‌دار احکام الهی باشد و در تحمل و نگه‌داری و تبلیغ آنها سعی و کوشش کند؛ زیرا منظور حق تعالی از بعثت پیامبران و فرستادن احکام، در صورتی تحقق می‌پذیرد و الطافش به حد کمال می‌رسد که همه قوانین، بدون کم و زیاد در بین بشر محفوظ بماند. پس در مورد فقدان پیامبران، لطف خدا چنین اقتضاء دارد که یکی از افراد انسان را مسؤول حفظ و تحمل احکام کند. و به عبارت دیگر: عالم انسان که خلقت انسان است دارای کمال خاصی است که باید (در هر حال) به آن کمال هدایت شود؛ و هدایت، حجت می‌خواهد، و اگر حجت از بین برود، باید غایت (که همان کمال نهایی انسان است) از بین برود، و اگر غایت از بین برود فعل خدا بی‌غایت می‌شود و لغویت در خلقت لازم می‌آید و صدور چنین امری از خدا محال است. خداوند متعال می‌فرماید: «ما آسمان و زمین و موجودات میان آن دو را جز به حق (و هدف‌دار) نیافریدیم».

ب) روایات زیادی از خاندان رسالت و ائمه اطهار(ع) در کتب معتبره روایی نقل شده که نه تنها انسان، بلکه همه موجودات در ادامه حیات‌شان در روی زمین و بقاء نظام زندگی در آن، نیاز به وجود امام و خلیفه الهی دارند که برای نمونه به چند حدیث اشاره می‌شود:

۱. ابوحمزه می‌گوید: از حضرت صادق (علیه السلام) پرسیدم: آیا زمین، بدون وجود امام باقی می‌ماند؟ فرمود: اگر زمین بی امام گردد، فرو خواهد ریخت.»

۲. وشّاء می‌گوید: خدمت حضرت اباالحسن امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: آیا زمین، بی امام می‌ماند؟ فرمود: نه. گفتم: برای ما روایت شده که زمین بی‌امام نمی‌گردد، مگر آن‌که خدا، بر بندگانش غضب کند. پس آن جناب فرمود: زمین بی‌امام نمی‌گردد و گرنه فرو خواهد رفت.»

۳. از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که فرمود: اگر در زمین بیش از دو نفر موجود نباشد، یکی از آنان حتماً حجت (امام) خواهد بود…

۴. از امام باقر (علیه السلام) نقل شده که فرمود: «به خدا سوگند! از آن وقتی‌که خدا آدم را قبض روح کرده، تاکنون، هرگز زمین را بی‌امامی که مردم به واسطه او هدایت یابند، رها نکرده است و اوست حجت خدا بر بندگانش. زمین هرگز بی‌امام باقی نمی‌ماند، تا خدا بر بندگانش حجتی داشته باشد.»

پس اولاً با برهان عقلی و نقلی به اثبات رسیده‌است که: هیچ عصر و زمانی، از وجود امام خالی نبوده، و فقدان امام، با انقراض نوع انسان، و بلکه حیات در روی زمین، همراه خواهد بود؛ بنابراین عصر ما و هیچ عصری از وجود امام خالی نیست. و ثانیاً وجود مهدی (علیه السلام) از راه اخبار و احادیث پیغمبر و اهل بیتش، ثابت شده است. پس تعریف و وصف او را نیز ما باید از اخبار استفاده کنیم. خوش‌بختانه، تمام نشانه‌ها و مشخصات آن وجود مقدس و زمان ولادتش، بدون هیچ ابهام و اجمالی، در احادیث معتبره، موجود است. و جایی برای این شبهه باقی نمی‌ماند.