پیش نویس:تقلید در شیعه
آیا لزوم تقلید در همه مسائل، مانع رشد فکری فرد نمی‌شود؟
در نگاه اولیه، تقلید و تفکر به عنوان دو مفهوم متضاد در دین ورزی اسلامی معرفی می‌شوند؛ یکی متضمن پیروی بی چون و چرا، و دیگری نماینده تعقل و خردورزی. با این‌حال، بررسی دقیق منابع اسلامی نشان می‌دهد که این دو در تعارض با یکدیگر نیستند، بلکه در چارچوبی هماهنگ، هدایت‌گر انسان به سوی کمال‌اند. با استناد به آیات قرآن و روایات معصومین(ع) جایگاه تقلید و تفکر در اسلام، رابطه آن‌ها با عقلانیت دینی، و نحوه تعامل آن‌ها در ساحت ایمان و عمل مطرح شده. اسلام دینی عقل‌مدار است که پیروان خود را به تدبر، تفکر و پرسشگری دعوت می‌کند. بااین‌حال، در مواردی که تخصص یا دانش لازم فراهم نیست، تقلید عقلانی و روشمند از متخصصان دین توصیه شده است. این تقلید نه‌تنها منافاتی با عقلانیت ندارد، بلکه خود مبتنی بر عقل و شناخت است. بنابراین، تقلید و تفکر در اسلام در تعارض نیستند، بلکه در دو حوزه متفاوت عمل می‌کنند: یکی در حوزه عقلانیت و اصول دین، و دیگری در حوزه اجرا و عمل به شریعت.
مفهوم تقلید و تفکر
تقلید
در اصطلاح فقهی به معنای پیروی از مجتهد در احکام دینی یا عمل کردن طبق نظر و تشخیص فقهی یک مجتهدِ معین در احکام فروع دین (مانند نماز و حج) است.[۱] تقلید در احکام خمسه (واجبات، محرمات، مستحبات، مکروهات و مباحات) واجب است.[۲]
تفکر
تفکر در لغت به معنای تأمل[۳] و در اصطلاح، تصرف قلب در معانی اشیا برای ادراک مطلوب است.[۴] فکر نیز از همین ریشه و در لغت به معنای تأمل[۵] و در اصطلاح حرکت نفس از مطالب (مجهولات) تصوری و تصدیقی به مبادی[۶] و سیر در معلومات موجود است تا مجهولاتی که ملازم با آن‌هایند معلوم گردند[۷] این حرکت، نفس را برای افاضه صور عقلی از مبدأ قدسی آماده می‌کند.[۸] نیز فکر، نیرویی است در شخص که برای طلب معنا، در امری دقیق و باریک می‌گردد و تفکر جولان این نیرو بر حسب نظر عقل است و جز بر آنچه صورت آن در قلب حاصل گردد گفته نمی‌شود.[۹] فکر در اصطلاح عامه مردم نیز عبارت است از هر انتقالی که برای نفس در ادراکات جزئی صورت گیرد.[۱۰]
تأکید اسلام بر تفکر و تعقل
تست
نقش تقلید
تقلید در مسیر تفکر
منابع
- ↑ طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم (١٤١٧). عروةالوثقی. ص۴.
- ↑ طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم (١٤١٧). عروةالوثقی. ص۱۱.
- ↑ الجوهری (۱۴۰۷). الصحاح. ج۲. به کوشش عبدالغفور العطاری. بیروت: دارالعلم للملایین. ص۷۸۳.
- ↑ مصطفوی، حسن (۱۳۷۴). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. ج۹. تهران: وزارت ارشاد. ص۱۲۶.
- ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۰۸). لسان العرب. ج۵. به کوشش علی شیری. بیروت: دار احیاء التراث العربی. ص۶۵.
- ↑ سبزواری، هادی (۱۴۱۷). شرح منظومه. به کوشش حسن زاده آملى. تهران. ص۸۴.
- ↑ شعرانی، ابوالحسن (۱۳۹۸). نثر طوبى. ج۲. تهران: دارالكتب الاسلامية. ص۲۷۰.
- ↑ سبزوارى، هادی (۱۴۱۷). شرح منظومه. به کوشش حسن زاده آملى. تهران: دارالكتب الاسلامية. ص۸۴.
- ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۲). مفردات. به کوشش صفوان داودى. دمشق: دارالقلم. ص۶۴۳.
- ↑ سبزوارى، هادی (۱۴۱۷). شرح منظومه. به کوشش حسن زاده آملى. تهران: دارالكتب الاسلامية. ص۸۴.