فال حافظ

سؤال

آیا فال حافظ واقعیت دارد؟

معرفی و جایگاه

فال حافظ را پیش‌بینی خیر یا شر بودن نتیجه عملی یا پیشگویی سرنوشت کسی با بهره‌گیری از دیوان حافظ دانسته شده است

گفته شده که در ایران از گذشته، فال‌زدن به کتاب، به‌ویژه کتابهای مشایخ، مانند مثنوی (لسان، 50) و حتى شاهنامه یا دیوانهای دیگر، مرسوم بوده است (زرین‌کوب، 270). اما استخاره دربارۀ چیزهای ناروا و نیز واجب صورت نمی‌گیرد (همانجا). از میان کتابهای فارسی، فال‌گرفتن با دیوان حافظ شهرت و جایگاه ویژه‌ای یافته، و از گذشته، میان خواص و عوام رایج بوده است. اتفاقاً در دیوان خواجه، بارها به فال‌زدن و نیز فال اشاره شده است؛ ازجمله در غزلی با این مطلع: روز هجران و شب فرقت یار آخر شد / زدم این فال و گذشت اختر و کار آخر شد (ص 116؛ نیز نک‌ : خرمشاهی، 362). شاید همین امر، یعنی توجه مشخص خواجه به فال‌زدن، یکی از عوامل روی‌آوردن مردم به دیوان حافظ برای گرفتن فال بوده است