دین پیامبر اسلام پیش از بعثت

سؤال

پیامبر اسلام قبل از بعثت و در میان مردم مشرک عربستان، از چه دینی پیروی می‌کرده است؟

درباره دین پیامبر اسلام پیش از نبوت، دیدگاه‌های گوناگونی پدید آمده و گزینه‌هایی چون یهودیت، مسیحیت، دین حنیف و دین اسلام مطرح شده است. به اعتقاد مسلمانان، پیامبر یکتاپرست بوده و همیشه از بت‌ها بیزاری می‌جسته است. برای این ادعا به مواردی استدلال شده است:

• رسول خدا(ص) به گواهی تاریخ و تأکید روایات، دارای نیاکانی یکتاپرست بوده و اجداد ایشان پیرو دین حنیف و تابع حضرت ابراهیم (ع) به شمار می‌آمدند.
• امیرمؤمنان بارها در برابر مردمی که با سرگذشت پیامبر خدا آشنا بودند، بر عصمت وی از خردسالی و پیراستگی او از شرک و گناه تأکید می‌ورزد و پیشینهٔ درخشان او و خاندانش را یادآور می‌شود و بدین وسیله، گواهی روشن فرا روی آدمیان طول تاریخ می‌نهد. در یکی از خطبه‌های نهج البلاغه در این باره چنین می‌خوانیم: «وَ لَقَدْ قَرَنَ اللّه بِهِ مِنْ لَدُنْ أَنْ کَانَ فَطِیماً أَعْظَمَ مَلَک مِنْ مَلَائِکَتِهِ یَسْلُکُ بِهِ طَرِیقَ الْمَکَارِمِ وَ مَحَاسِنَ أَخْلَاقِ الْعَالَمِ لَیْلَهُ وَ نَهَارَهُ» ; هنگامی که از شیر گرفته شد، خدا بزرگ‌ترین فرشته از فرشتگانش را شب و روز هم‌نشین او فرمود، تا راه‌های بزرگواری را پیمود و خوی‌های نیکوی جهان را فراهم نمود.
• پیامبر(ص) در سنین خردسالی در سفری به شام، با راهبی به نام بحیرا برخورد نمود. وقتی بحیرای راهب نشانه‌های پیامبر خاتم را در سیمای محمد نوجوان مشاهده کرد و برای آزمودنش او را به دو بت لات و عزّی سوگند داد، همگان این جمله به یاد ماندنی را از آن حضرت شنیدند: «لا تَسألنی بِهِما، فَوَ اللّه ما اَبغضتُ شَیئَاً بُغضهما» مرا به این دو بت سوگند مده، به خدا قسم هیچگاه چیزی نزد من منفورتر از آن دو نبوده است.
• در منابع تاریخی از اعمال عبادی رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) که پیش از بعثت انجام می‌گرفته هم چون نماز، روزه، حج و طواف خانهٔ خدا سخن به میان آمده و عزلت گزینی در غار حرا، از عادات دیرینهٔ حضرت به شمار رفته است. البته پاره ای از مشرکان نیز خانهٔ کعبه را محترم شمرده، کارهایی را به عنوان اعمال حج انجام می‌دادند؛ اما حج پیامبر با عادات آنان، که با شعار شرک قرین بود، هم خوانی نداشت و سازگاری آن با حج ابراهیمی در مناسکی چون وقوف در عرفات آشکار می‌گشت. پرهیز آن حضرت از گوشت مردار نیز از چشم تاریخ پوشیده نمانده و برگ دیگری بر شواهد دین باوری وی افزوده است.