عدم تشکیل حکومت توسط امامان شیعه
 | این مقاله هماکنون به دست Rezvani در حال ویرایش است. |
چگونه امامان معصوم(ع) نتوانستند حکومت تشکیل دهند در حالی که در صدد تشکیل حکومت بوده‌اند، اما یک مجتهد چنین حرکتی را نه در ایران که در جهان تشکیل داده و معادلات جهانی را عوض کرده است؟
تشکیل حکومت اسلامی نیازمند وجود رهبری الهی است که توسط مردم حمایت و همراهی می‌شود. امام علی(ع) پس از مرگ خلیفه چهارم، حکومتی اسلامی تشکیل داد که از حمایت و همراهی مردم برخوردار بود. سایر ائمه بدون وجود مردم نتوانستند به این امر دست پیدا کنند. عدم آمادگی مردم برای تشکیل حکومت از عوامل این ناکامی است. در سال ۱۳۵۷ شمسی امام خمینی از فقیهان شیعه، با حمایت و همراهی مردم توانست، پس از گذشت ۱۴۰۰ سال از ظهور اسلام، حکومتی شیعه تشکیل دهد.
ارکان تشکیل حکومت اسلامی
تشکیل حکومت اسلامی نیازمند فراهم شدن شرایط و زمینه‌هایی است:
- وجود رهبر الهی
- همراهی و پذیرش مردم
صرف وجود رهبری الهی که دارای مشروعیت از ناحیه خداوند است، برای تشکیل حکومت اسلامی کفایت نمی‌کند. رهبر جامعه نیازمند مقبولیت مردمی و همراهی آنان است. حاکمیت دین حق و نظام اسلامی، حضور مردم و اتحاد آنان بر محور حق را می‌طلبد، مردم اولاً با پذیرش دین و ثانیاً با پذیرش ولایت حاکم اسلامی؛ دین خدا را در جامعه محقق می‌سازند.
حکومت اسلامی هیچ‌گاه بدون خواست و اراده مردم متحقق نمی‌شود و تفاوت اساسی حکومت اسلامی با حکومت‌های ظالم در همین است که حکومت اسلامی، حکومتی مردمی است و بر پایه زور و جبر نیست، بلکه بر اساس عشق و علاقه مردم به دین و حاکم اسلامی صورت می‌پذیرد و هر چه مردم از اخلاق و معارف دینی بهره‌مند تر باشند و هر چه احکام دینی را بیشتر عمل کنند و هر چه از اتحاد و همبستگی و الفت الهی برخورداری بیشتری داشته باشند، حکومت اسلامی نیز استوارتر و در رسیدن به اهدافش موفق تر است.[۱]
عدم آمادگی مردم در همراهی با امامان
عدم تشکیل حکومت اسلامی، توسط امامان به عدم آمادگی مردم و همراهی آنان با رهبری الهی در برپایی حکومت اسلامی و فراهم نبودن زمینه و شرایط بازمی‌گردد و از آنجا که برپایی حکومت اسلامی بر پایه زور و اجبار نیست، مردم باید به سطحی از رشد و آگاهی برسند که پذیرای دستورهای رهبر الهی باشند. آن گونه که در سیره اجتماعی سیاسی امامان معصوم(ع) مشهود است، ایشان همه تلاش خود را برای تشکیل حکومت اسلامی به کار گرفته و در انجام این مهم از تمام ظرفیت‌های موجود استفاده می‌کردند. اما عدم آمادگی مردم و همراهی نکردنشان با ائمه، مانعی در مسیر تحقق حاکمیت اسلامی بوده و موجب می‌شد تا انجام این وظیفه از سوی ایشان به میزان ممکن کاهش یابد.
تشکیل حکومت اسلامی توسط امام علی(ع)
امیرالمؤمنین(ع) پس از مرگ عثمان بن عفان، خلیفه چهارم با حمایت و همراهی مردم، حکومتی اسلامی بر پایه عمل به قرآن و سنت پیامبر(ص) تشکیل داد. هرچند در مواردی که مردم در کنار وی نبودند نتوانست به اهداف خویش دست پیدا کند. پس از امام علی(ع)، امام حسن مجتبی(ع) این حکومت را اداره کرد که در نهایت با عدم همراهی یاران و مردم مجبور به صلح با معاویه شد. دیگر امامان شیعه به دلیل عدم وجود آمادگی مردمی و حمایت از سوی ایشان به این امر دست نیافتند.
تشکیل حکومت اسلامی توسط فقیهان
در سال ۱۳۵۷ شمسی، پس از گذشت هزار و چهار صد سال از ظهور اسلام، در جریان انقلاب اسلامی شرایط تشکیل حکومت اسلامی به وجود آمد و رهبریِ امام خمینی از فقیهان شیعه و همراهی مردم موجب شد تا ایشان بتوانند حاکمیت اسلام را در عصر حاضر احیا نمایند. در تشکیل حکومت اسلامی ایران هر دو رکن اساسیِ وجود رهبر اسلامی و حمایت و پشتیبانی مردمی وجود داشت و مردم آمادگی همراهی و حمایت از فقیهی شیعه را دارا بودند. از این جهت امام خمینی از مردم با عظمت یاد کرده و در مورد آنان گفتند: «من با جرأت مدعی هستم که ملت ایران و توده میلیونی آن در عصر حاضر بهتر از ملت حجاز در عهد رسول‌الله (ص)، کوفه و عراق در عهد امیرالمؤمنین و حسین بن علی(س) می‌باشند.[۲]