مذهب حافظ شیرازی

سؤال

آیا حافظ شیعه بوده است؟

گرایش مذهبی حافظ شیرازی به‌لحاظ کلامی اشعری و از نظر فقهی شافعی است. فضای مذهبی غالب در شیراز قرن هشتم در کنار شواهدی در اشعار او مؤید این مطلب است. با این حال، حافظ به دلیل گرایشش به تصوف و عرفان در باب مذهب سخت‌گیری ندارد. همچنین، در اشعار حافظ شواهدی بر ارادت او به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) دیده می‌شود. بنابراین، می‌توان حافظ را از نظر مذهبی سنی متشیع دانست.

تسنن حافظ

مهم‌ترین قرینه بر تسنن حافظ را می‌توان رواج تسنن شافعی در سرزمین شیراز در دوران حیات حافظ به‌شمار آورد. علاوه بر این، شواهدی از اشعار حافظ بر تسنن او می توان یافت. از جمله بیت «من همان دم که وضو ساختم از چشمه عشق/ چار تکبیر زدم یکسره بر هرچه که هست» که در آن دستور نماز میت بر اساس فقه اهل سنت مبتنی بر چهار تکبیر آمده است. در حالی که در فقه شیعه بدون هیچ خلافی پنج تکبیر در این نماز واجب است.

همچنین، در اشعار حافظ شواهدی بر مذهب کلامی اشعری وجود دارد. از جمله، بیتی در ساقی نامه مشهور حافظ که در آن کلام الله را قدیم می شمرد. این عقیده مطابق با نظر اشعریان و خلاف نظر شیعیان و معتزلیان است که کلام الله را مخلوق می دانند. این شواهد را می توان در کنار شاگردی حافظ نزد قاضی عضدالدین ایجی، فقیه و متکلم اشعری و صاحب کتاب مواقف در کلام اشعری، دلیلی بر اشعری بودن حافظ به شمار آورد.

تشیع حافظ

.

مطالعه بیشتر

• عرفان حافظ، شهید مطهری.
• شرح اشعار حافظ، خطیب رهبر.