سؤال

آیا عدالت خداوند دارای اقسامی است؟


عدالت خداوند را به «عدل تکوینی»، «عدل تشریعی» و «عدل جزایی» تقسیم کرده‌اند.

واژه عدل و عدالت دارای معانی مختلفی است که معروف‌ترین و جامع‌ترین آن قرار گرفتن افراد و اشیاء در جایگاه شایسته خود است. این تعریف را می‌توان در کلام امام علی(ع) نیز یافت: «الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُور مَوَاضِعَهَا؛ عدل این است که امور را در جاى خود قرار می‌دهد».[۱]

براساس این معنای عدالت، در جهان تکوین و تشریع، اصل عدالت این اقتضاء را دارد که هر چیزی در جای مناسب خود قرار گیرد. عدالت الهی نیز چنین معنا می‌شود که خداوند با هر موجودی آن‌چنان‌که شایسته آن است، رفتار کند و آن را در موضعی که در شأن آن باشد، بنشاند و چیزی را که مستحق آن است به او عطا کند.[۲]

بر اساس معنای عدل، عدالت خداوند دارای اقسامی است:

  • عدل تکوینی: عدل تکوینی به این معناست که خداوند در جهان خلقت به هر موجودی به اندازه شایستگی و قابلیت او نعمت داده است و به تعبیر دیگر خداوند به اندازه ظرفیت و شایستگی هر شی به او حیث وجودی و کمالی اضافه کرده است.
  • عدل تشریعی: به این معنا است که تکالیفی که خدا به وسیله پیامبران بر مردم نازل کرده است، بر پایه عدل و دادگری است.
  • عدل جزایی به این معنا است که خدا در روز قیامت میان افراد به عدل داوری می‌کند و حق کسی را تباه نمی‌کند یعنی میان افراد نیکوکار و بدکار به یکسان داوری نمی‌کند و پاداش هر کس را متناسب با اعمال او می‌دهد.[۳]

جستارهای وابسته


منابع

  1. نهج البلاغه، حکمت، ۴۳۷.
  2. سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، کتابفروشی طه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۳۱۵.
  3. سبحانی جعفر و محمدرضایی، محمد، اندیشه اسلامی۱، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۵ش، ص۱۱۵ و ۱۱۶.