مناجات امام علی(ع) در مسجد کوفه
{{پا
مناجات امیرالمؤمنین «ع» در مسجد کوفه، در چندین منبع قدیمی نظیر المَزار ابن مشهدی آمده است و البته در تمام این منابع، سندی برای این مناجات گزارش نشده است.
پاسخ تفصیلی:
مناجات امیرالمؤمنین «ع» در مسجد کوفه، برای اولین بار در کتاب «المَزار» ابن مشهدی (متوفی ۶۱۰ ق) نقل شده است؛ ابن مشهدی این مناجات را بدون سند در باب یازدهم در ذیل اعمال مسجد جامع کوفه آورده است.[۱]
لازم است ذکر شود، فزونی روایات مرتبط با زیارات ائمه «ع» سبب گردید که گروهی از پژوهشگران، روایات مربوط به فضایل زیارات و آداب آن و نیز زیارت‌نامه‌های اهل بیت «ع» را در کتابی مستقل گرد آورند. کتاب‌هایی که به این شیوه نگاشته شده‌اند، «مَزار» نامیده می‌شوند.[۲] از بررسی کتاب‌های رجالی و کتاب‌هایی که مصنّفات شیعه را فهرست نموده‌اند،[۳] این مسئله نمایان می‌شود که نخستین کسانی که کتاب‌های زیارت را نوشته‌اند، اصحاب ائمه «ع»[۴] و پس از آن، علمای اسلام هستند.
کتاب المزار ابن مشهدی از قدیمی‌ترین کتاب‌های نوشته شده در خصوص زیارات است و علمایی چون سید رضی الدین علی بن طاووس (متوفی ۶۶۴ ق) در «مصباح الزائر» و سید عبد الکریم ابن طاووس (متوفی ۶۹۳ ق) در «فَرحه الغَریّ»، که هر دو در حوزه زیارت نوشته شده‌اند، به آن اعتماد نموده‌اند؛ از این رو روایات و زیارات زیادی را از این کتاب نقل نموده‌اند؛ علامه مجلسی در نیز «بحار الأنوار» به کتاب المزار اعتماد نموده و می‌نویسد: «با توجه به کیفیت اسنادش، کتاب معتبری است»[۵]
با توجّه به مطالب مقدّمهٔ المزار ابن مشهدی، به نظر می‌رسد که وی، وثاقت تمامی راویانی را که در کتاب خود آورده است، تأیید می‌کند. ایشان می‌نویسد:
«در کتابم انواع زیارت‌نامه‌های مشاهد شریف و روایاتی را که در بارهٔ ترغیب به مساجد مبارک است، در کنار دعاهای برگزیده، گِرد آورده‌ام و تعقیبات نمازها، مناجات‌های زیبا با خداوند در خلوت، و دعاهایی را که در هنگام پیشامدهای سخت، باید بدان‌ها پناه برد، جمع کرده‌ام. همهٔ این‌ها از طریق راویان ثقه به سادات می‌رسد.»[۶]
شهید اول (متوفی ۷۸۶ ق) نیز این مناجات را در کتاب «المزار» نقل نموده است.[۷] همچنین مرحوم کفعمی (متوفی ۹۰۵ ق) در «البلد الامین» این مناجات را گزارش می‌کند.[۸] مرحوم کفعمی در مقدمه کتابش می‌نویسد: «این کتاب از منابع مورد اطمینان گردآوری شده است».
بنابراین، هر چند در منابعی که مناجات امیر المؤمنین «ع» نقل شده است، سندی برای آن ذکر نکرده‌اند، اما از آنجا که این مناجات در کتاب‌های مشهور و معتبر و از بزرگان نقل شده است که تمام تلاش آنها بر این بوده که روایات را از منابع موثق نقل کنند، قابل اعتماد می‌باشد.
منابع
- ↑ ابن مشهدی، محمد، المزار الکبیر، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۹ ق، چاپ ۱، ص ۱۷۳.
- ↑ دانش حدیث، (پژوهه‌ای کاربردی در شناخت دانش‌های حدیثی)، به قلم: نوشته مدرّسان دانشکده علوم حدیث، ص ۲۵۶–۲۵۷.
- ↑ برخی از این کتب عبارتند از: الفهرست شیخ طوسی، رجال نجاشی و الذریعه شیخ آقا بزرگ تهرانی.
- ↑ به عنوان مثال در رجال نجاشی ذیل نام حسن بن علی بن فَضّال که از اصحاب امام رضا ((ع)) است، چنین آمده: و له کتاب الزیارات. (رجال النجاشی، ص۳۶، شماره ۷۲).
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج۱، ص۳۵.
- ↑ المزار الکبیر ابن مشهدی، پیشین، ص۲۷.
- ↑ مکی (شهید اول)، محمد، المزار، قم، مدرسه امام مهدی علیه السلام، ۱۴۱۰ ق، چاپ اول، ص۲۴۸.
- ↑ کفعمی، ابراهیم، البلد الأمین و الدرع الحصین، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ ق، چاپ اول، ص۳۱۹.