فحشاء

الگو:سؤالمفهوم منكر و فحشاء چيست ؟‌ آيات مربوط در اين زمينه و عوامل و آثار منكر و فحشاء چيست؟ الگو:پایان سؤال

مفهوم شناسی:

1. مفهوم فحشاء 2. «فحشاء» از ريشه‏ «فُحش»، به معناى هر كارى است كه از حدّ اعتدال خارج گردد و آشكار شود؛ بنابراين شامل تمامى منكرات واضح و آشكار مى‏گردد، اما در عصر ما اين واژه در مورد اعمال منافى عفّت يا در موردگناهانى كه حدّ شرعى دارند، به كار مى‏رود كه از قبيل استعمال لفظ كلّى در مصداق آن است.

قرشی در قاموس قرآن می نویسد:

دقّت در گفتار بزرگان نشان مي‌دهد كه فحش، فاحشه و فحشاء بمعنى بسيار زشت است گرچه بعضى قبح مطلق گفته‏اند. پس فاحشه هر گناهى است كه قبح آن زياد باشد. در مجمع ذيل آيه ۱۶۹ بقره آمده است: فحشاء، فاحشه، قبيحه و سيئه نظير هم‏اند و فحشاء مصدر است مثل سرّاء و ضرّاء و در ذيل آيه ۱۳۵ آل عمران آمده است: فحش اقدام بقبح بزرگ است. زمخشرى نیز ذيل آيه ۱۶۹ بقره، فحشاء را قبيح خارج از حدّ گفته است؛ اين مطلب را مي‌شود از آيات نيز استفاده كرد مانند: «وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنى‏ إِنَّهُ كانَ فاحِشَه وَ ساءَ سَبِيلًا» «و نزديك زنا نشويد، كه كار بسيار زشت، و بد راهى است‏».

ظهور آيه در آنست كه فاحشه بمعنى بسيار زشت است يعنى بزنا نزديك نشويد آن كار بسيار زشت و راه و رسم بدى است. (فحشاء و فاحشه) در قرآن بزنا، لواط و ازدواج با نامادرى و هر كار بسيار زشت گفته شده است مثل: «وَ اللَّاتِي يَأْتِينَ الْفاحِشَه مِنْ نِسائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَه مِنْكُمْ ...» «و كسانى از زنان شما كه مرتكب زنا شوند، چهار نفر از مسلمانان را بعنوان شاهد بر آنها بطلبيد ...».

فحشاء با مشتقاتش در قرآن ۲۴ مرتبه تکرار شده است.

۲. مفهوم منکر:

مُنْكَر هر كاريست كه عقل‏ها و خردهاى صحيح زشتى آنرا حكم مي‌كند يا اينكه عقل‏ها در زشتى و خوبى آن كار سكوت مي‌كنند سپس دين و شريعت، بدى و زشتى آنرا بيان مي‌كند؛ مانند:

• الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ: آمران به معروف، نهى كنندگان از منكر. • • وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ: و نهى از منكر مى‏كنند. • • وَ تَأْتُونَ فِي نادِيكُمُ الْمُنْكَرَ: و در مجلس‌تان اعمال ناپسند انجام مى‏دهيد. • • و... . • به نوشته قاموس قرآن: (منكر) (بصيغه مفعول) ناشناخته «مقابل معروف» می‌باشد؛ كار منكر و امر منكر آنست كه عقل سليم آنرا قبيح و ناپسند مي‌داند يا عقل در باره آن توقّف كرده و شرع بقبح آن حكم مي‌كند؛ منظور از آن بیشتر در قرآن معصيت است.

منکر و مشتقاتش ۳۷مرتبه در قرآن تکرار شده است.

عوامل فحشاء و منکر:

۱.پیروی از شیطان:

بقره / ۱۶۹ : «إِنَّما يَأْمُرُكُمْ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشاءِ وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ»؛ «او شما را فقط به بدي‌ها و كار زشت فرمان مى‏دهد؛ (و نيز دستور مى‏دهد) آنچه را كه نمى‏دانيد، به خدا نسبت دهيد».

بقره/ ۲۶۸ : «الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ وَ اللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَه مِنْهُ وَ فَضْلاً وَ اللَّهُ واسِعٌ عَليمٌ »؛ شيطان، شما را وعده فقر و تهيدستى مى‏دهد؛ و به فحشا (و زشتي‌ها) امر مى‏كند؛ ولى خداوند وعده آمرزش و فزونى به شما مى‏دهد؛ و خداوند، قدرتش وسيع و (به هر چيز) داناست».

نور / ۲۱ : «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكى‏ مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ»؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! از گام‌هاى شيطان پيروى نكنيد! هر كس پيرو شيطان شود (گمراهش مى‏سازد، زيرا) او به فحشا و منكر فرمان مى‏دهد! و اگر فضل و رحمت الهى بر شما نبود، هرگز احدى از شما پاك نمى‏شد؛ ولى خداوند هر كه را بخواهد تزكيه مى‏كند، و خدا شنوا و داناست».

و ... .

۲. دنباله روی از دیگران:

اعراف / ۲۸ : «وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَه قالُوا وَجَدْنا عَلَيْها آباءَنا وَ اللَّهُ أَمَرَنا بِها قُلْ إِنَّ اللَّهَ لا يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ أَ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ »؛ و هنگامى كه كار زشتى انجام مى‏دهند مى‏گويند: پدران خود را بر اين عمل يافتيم؛ و خداوند ما را به آن دستور داده است! بگو: خداوند (هرگز) به كار زشت فرمان نمى‏دهد! آيا چيزى به خدا نسبت مى‏دهيد كه نمى‏دانيد؟!».

۳.توجه نکردن به نماز:

عنكبوت/ ۴۵ : «اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاه إِنَّ الصَّلاه تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ »؛ «آنچه را از كتاب (آسمانى) به تو وحى شده تلاوت كن، و نماز را برپا دار، كه نماز (انسان را) از زشتي‌ها و گناه باز مى‏دارد، و ياد خدا بزرگ‌تر است؛ و خداوند مى‏داند شما چه كارهايى انجام مى‏دهيد»..

این آیه می‌رساند که وجود فحشا و منکر در جامعه بخاطر این است که روح نماز در جامعه رواج نیافته است.

۴.نفاق:

توبه /۶۷ : «الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ يَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنافِقينَ هُمُ الْفاسِقُونَ»؛ «مردان منافق و زنان منافق، همه از يك گروهند! آنها امر به منكر و نهى از معروف مى‏كنند؛ و دست‌هاي‌شان را (از انفاق و بخشش) مى‏بندند؛ خدا را فراموش كردند، و خدا (نيز) آنها را فراموش كرد؛ به يقين، منافقان همان فاسقانند».

نفاق باعث می‌شود انسان به جای اصلاح جامعه، آن را به تباهی کشاند.

آثار فحشاء و منکر:

۱.از بین رفتن اخلاص:

يوسف / ۲۴ : «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأى‏ بُرْهانَ رَبِّهِ كَذلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَ الْفَحْشاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُخْلَصينَ»؛ «آن زن قصد او كرد؛ و او نيز- اگر برهان پروردگار را نمى‏ديد- قصد وى مى‏نمود! اينچنين كرديم تا بدى و فحشا را از او دور سازيم؛ چرا كه او از بندگان مخلص ما بود».

آیه می‌گوید اخلاص باعث می‌شود که انسان خود را از فحشا دور سازد و این یعنی یکی از آثار ویران‌گر فساد اجتماعی، کم رنگ شدن اخلاص است.

۲.نزول عذاب الهی:

نور / ۱۹ : «إِنَّ الَّذينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشيعَ الْفاحِشَه فِي الَّذينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَه وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»؛ «كسانى كه دوست دارند زشتي‌ها در ميان مردم با ايمان شيوع يابد، عذاب دردناكى براى آنان در دنيا و آخرت است؛ و خداوند مى‏داند و شما نمى‏دانيد».

فحشا و منکر چیزی جز دامن گیر شدن جامعه به عذاب الهی بر اثر لجاجت آن جامعه در غوطه ور شدن در فساد، نخواهد شد.

۳.تکذیب رسولان الهی:

عنكبوت/ ۲۹ : «أَ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ وَ تَقْطَعُونَ السَّبيلَ وَ تَأْتُونَ في‏ ناديكُمُ الْمُنْكَرَ فَما كانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلاَّ أَنْ قالُوا ائْتِنا بِعَذابِ اللَّهِ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقينَ »؛ «آيا شما به سراغ مردان مى‏رويد و راه (تداوم نسل انسان) را قطع مى‏كنيد و در مجلس‌تان اعمال ناپسند انجام مى‏دهيد؟! اما پاسخ قومش جز اين نبود كه گفتند: اگر راست مى‏گويى عذاب الهى را براى ما بياور».

وقتی فحشا و منکر زیاد باشد، مردم به جای گوش دادن به دستورات الهی و پیروی از پیامبران و رهبران دینی، آنها را دروغ‌گو قلمداد کرده و خود را در فساد غرق می‌سازند.

۴. رواج فساد در جامعه:

نور / ۲۱: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ وَ مَنْ يَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّيْطانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَكى‏ مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ»؛ «اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! از گام‌هاى شيطان پيروى نكنيد! هر كس پيرو شيطان شود، او به فحشا و منكر فرمان مى‏دهد! و اگر فضل و رحمت الهى بر شما نبود، هرگز احدى از شما پاك نمى‏شد؛ ولى خداوند هر كه را بخواهد تزكيه مى‏كند، و خدا شنوا و داناست».

وقتی انسان دنباله رو شیطان شد، فحشا و منکر فراوان می‌شود و وقتی جامعه به سمت فحشا رفت، فساد دامن‌گیر خواهد شد و نتیجه‌ای جز هلاکت و سقوط جامعه و بسته شدن راه نجات بدست نمی‌آید.