معجزات حضرت موسی(ع)

سؤال

معجزات حضرت موسی علیه السلام در قرآن کریم کدامند؟

اثر موسی و معجزه صخره، که به معجزه حضرت موسی(ع) در جاری کردن چشمه از صخره اشاره دارد.

معجزات برای آل فرعون

حضرت موسی(ع) بر پایه آیه ۱۰۱ سوره اسراء، نُه نشانه و معجزه آورد. آیت‌الله مکارم شیرازی مرجع تقلید و مفسر، معتقد است منظور از این نُه نشانه، معجزاتی است که موسی برای فرعون و آل فرعون آورد و شامل معجزاتی که موسی پس از نجات دادن قوم خود بنی‌اسرائیل، برای آنها آورد نمی‌شود. او معجزات نه‌گانه را بر اساس آیاتی از قرآن، چنین دانسته است:

• تبدیل عصا به مار:موسی(ع) عصایش را می‌انداخت و آن به مار تبدیل می‌شد. این معجزه برای هدایت فرعونیان بود.
• ید بیضا: موسی دستش را در گریبان خود می‌کرد، وقتی بیرون می‌آورد سفید و درخشان بود. این معجزه برای هدایت آل فرعون بود.
• توفان: توفان و سیلی بزرگ در مصر و یکی از نشانه‌های پنچ‌گانه‌ برای آل فرعون بود، تا پس از نپذیرفتن دعوت موسی(ع)، پشیمان شوند.
• هجوم ملخ: هجوم ملخ‌ها که کشاورزی و درختان فروعونیان را از میان برد و یکی از نشانه‌های پنج‌گانه برای آنها بود.
• آفت گیاهی: آفتی گیاهی به نام قمل که غلات آل فرعون را از میان برد و برخی آن را شپش دانسته‌اند. این معجزه، یکی از نشانه‌های پنچ‌گانه بود.
• هجوم قورباغه: قورباغه‌هایی که از رود نیل می‌آمدند و به دلیل تولید مثل زیاد شمار آنها افزایش یافت و فرعونیان را دچار مشکل ساخت. این معجزه، یکی دیگر از نشانه‌های پنچ‌گانه بود.
• خون: آلوده شدن زندگی فرعونیان به خون یا ابتلای عمومی آنها به خون دماغ شدن و یا به رنگ خون درآمدن رود نیل و یکی دیگر از نشانه‌های پنچ‌گانه بود.
• خشکسالی:
• کمبود میوه‌ها:

با توجه به این نکته می‌توان گفت پنج موضویه در آیه ۱۳۳ سوره اعراف آمده جزء این نه آیه است که عبارتند از:

• طوفان،
• آفت نباتی،
• ملخ،
• فزونی قورباغه،
• خون.

همچنین بدون شک دو معجزه معروف موسی ع: یعنی مساله «عصا» و «ید بیضاء» جزء این آیات نه‌گانه خواهد بود، به خصوص اینکه در سوره نمل آیه ۱۰ تا ۱۲ همین تعبیر «تسع آیات» (آیات نه‌گانه) را بعد از بیان این دو معجزه بزرگ ذکر می‌کند.

مجموع اینها هفت امر خارق عادت می‌شود، ببینیم دو آیه دیگر چیست؟

بدون شک غرق فرعونیان و مانند آن نمی‌تواند از این آیات باشد چرا که هدف بیان آیاتی است که برای هدایت فرعونیان آمده، نه آنها که مایه نابودیشان شد.

دقت در آیات سوره اعراف که بسیاری از این آیات در آن آمده است نشان می‌دهد که منظور از دو آیه دیگر: «خشکسالی» و «کمبود انواع میوه‌ها» بوده است، چه اینکه بعد از معجزه عصا و ید بیضاء، و قبل از بیان آیات پنجگانه طوفان و ملخ … چنین می‌خوانیم:

«وَ لَقَدْ أَخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِینَ وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ»؛ «ما آل فرعون را گرفتار خشکسالی و کمبود انواع میوه‌ها کردیم شاید بیدار شوند».

درآیه ۱۳۶ سوره اعراف می‌خوانیم که بعد از ذکر این آیات نه‌گانه می‌گوید چون سرانجام با مشاهده این همه آیات ایمان نیاوردند از آنها انتقام گرفتیم و در دریا غرقشان کردیم چرا که آیات ما را تکذیب کردند و از آن غافل شدند.

معجزات و نشانه‌ها برای بنی‌اسرائیل

در قرآن مجید برای موسی آیات و معجزات فراوانی آمده است از جمله:

۱- تبدیل شدن عصا به مار عظیم و بلعیدن ابزار ساحران: «فَإِذا هِیَ حَیَّه تَسْعی».

۲- ید بیضاء یا درخشیدن دست موسی ع همچون یک منبع نور: «وَ اضْمُمْ یَدَکَ إِلی جَناحِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ آیَه أُخْری».

۳- طوفان‌های کوبنده: «فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمُ الطُّوفانَ».

1. " ملخ" که بر زراعت‌ها و درختان آنها مسلط گشت و آفت کشاورزی آبادشان شد.
2. " قمل" یک نوع آفت نباتی که غلات را نابود می‌کرد.
3. " ضفادع" قورباغه‌ها که از رود نیل سر برآوردند و آن قدر تولید مثل کردند که زندگی آنها را قرین بدبختی و مشکلات کرد.
4. " دم" یا ابتلای عمومی به خون دماغ شدن یا به رنگ خون درآمدن رود نیل بطوری که نه برای شرب قابل استفاده بود و نه کشاورزی.

۸- شکافته شدن دریا به گونه‌ای که بنی اسرائیل توانستند از آن بگذرند: «وَ إِذْ فَرَقْنا بِکُمُ الْبَحْرَ».

۹- نزول «من» و «سلوی»: «وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوی‏».

۱۰- جوشیدن چشمه‌ها از سنگ: «فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصاکَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَه عَیْناً».

۱۱- جدا شدن قسمتی از کوه و قرار گرفتن همچون سایبانی فوق آنان: «وَ إِذْ نَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ کَأَنَّهُ ظُلَّه».

۱۲- قحطی و خشکسالی و کمبود میوه‌ها: «وَ لَقَدْ أَخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِینَ وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَراتِ».

۱۳- بازگشت حیات و زندگی به مقتولی که قتل او مایه اختلاف شدید میان بنی اسرائیل شده بود: «فَقُلْنا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِها کَذلِکَ یُحْیِ اللَّهُ الْمَوْتی».

۱۴- استفاده از سایه ابرها که در حرارت شدید بیابان بطور معجزه‌آسایی بر سر آنها قرار می‌گرفت: «وَ ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ الْغَمامَ».