فرزندان شهید مسلم بن عقیل
سؤال: حضرت مسلم چند فرزند داشت و طفلان مسلم كدام يك از ديگري بزرگ تر بود؟ نام مادرشان كه در كوفه توسط حارث به شهادت رسيد چه بود؟ موقع شهادت هر كدام چند سال داشتند. ؟
حضرت مسلم بن عقيل پسر عموي امام حسين(ع) مي‌باشد. ايشان از شخصيت‌هاي ثقه و مورد اعتماد امام حسين(ع) است، كه به عنوان سفير امام(ع) به جانب كوفه روانه شد، تا صداقت يا عدم صداقت كوفيان را در دعوت امام حسين(ع) گزارش كند.
به نظر مي‌رسد هيچ يك از كتاب هاي تاريخي كهن تعداد فرزندان مسلم بن عقيل را به صورت يك جا و منسجم ذكر نكرده‌اند. نويسنده كتاب منتهي الامال نيز به اين مطلب اشاره كرده است.[۱]
اسامي فرزندان مسلم كه به صورت پراكنده دركتب تاريخي ذكر شده است به صورت ذيل مي‌باشد:
۱. عبدالله كه در روز عاشورا به شهادت رسيد.[۲] مادر وي رقيه دختر حضرت علي(ع) مي‌باشد.[۳]
۲. محمد همانند عبدالله در روز عاشورا به شهادت رسيد.[۴] مادر ايشان ام ولد بوده است.[۵] عمر ايشان دوازده يا سيزده سال بوده و در زيارت ناحيه مقدسه بر او سلام شده است.[۶]
۳. علي كه كمتر توسط مورخان نامي از او برده شده است. بلاذري مي‌نويسد: «عبدالله و علي فرزندان مسلم بن عقيل مادرشان رقيه دختر علي(ع) بوده است»[۷]
۴. دختری سيزده ساله، به راويت ابن اعثم كوفي او با دختران امام حسين در سفر كربلا مصاحبت داشت.[۸]
۵ و ۶. محمد و ابراهيم. عمدتاً نويسندگان به نقل از اماليِ شيخ صدوق نام اين دو فرزند را براي مسلم بن عقيل ذكر كرده‌اند و به نقل از ايشان نوشته‌اند كه اين دو طفل در كوفه به شهادت رسيده‌اند و جريان شهادت اين دو را ذكر كرده‌اند.[۹]
همان گونه كه مشاهده شد دو پسر از مسلم به نام هاي محمد ذكر شده است كه يكي در كربلا و ديگري در كوفه به شهادت رسيده‌اند در اين رابطه ذبيح الله محلاتي مي‌نويسد: «تواريخ به ما نشان نمي‌دهد كه مسلم دو پسر به نام محمد داشته باشد ممكن است آن پسر كه در كوفه شهيد شده است با برادرش ابراهيم، نام ديگري داشته باشد و به محمد شهرت پيدا كرده است و الله العالم»[۱۰]
به هر حال مورخان اخير عمدتاً بر نقل قول شيخ صدوق در امالي اعتماد كرده‌اند و جريان شهادت محمد و ابراهيم را ذكر كرده‌اند. مورخان عمدتاً به سن اين دو طفل هيچ اشاره‌اي نكرده‌اند زمان شهادت اين دو طفل يك سال بعد از واقعه عاشورا بيان شده است.[۱۱]
تنها صاحب ناسخ التواريخ سن اين كودكان را هفت، هشت ساله بيان كرده است.[۱۲]
نتيجه گيري: با توجه به روايتي كه شيخ صدوق در امالي ذكر كرده‌اند و بيان كرده كه دو طفل كوچك از جانب مسلم بن عقيل را نزد ابن زياد آوردند، به نظر مي‌رسد كه سن اين اطفال از همان هفت، هشت سال كه صاحب ناسخ التواريخ ذكر كرده نبايد بيشتر باشد. اما در ارتباط با مادر ايشان در منابع به نام مادر اين اطفال اشاره نشده است. احتمالاً مادرشان كنيز بوه است كه نام مشخصي در منابع براي او ذكر نشده به جهت اينكه كنيزان نسب مشخصي نداشتند و از مناطق ديگر آورده شده و در شهرهاي مختلف مي‌فروختند.
معرفی منابع جهت مطالعه بيشتر
۱. منتهي الامال ص۶۶۲ به بعد.
۲. امالي شيخ صدوق، ص۱۴۳.
منابع
- ↑ شيخ عباس قمي، منتهي الامال، ج۲، چاپ اوّل، قم: نشر مؤمنين، ۱۳۷۹، ص۶۶۲.
- ↑ شيخ مفيد، تاريخ ارشاد، ج۲، بي جا، نشر دار المفيد، ص۱۰۶ و ابن كثير، البدايه و النهايه، ج۸، بيروت: دار احياء التراث العربي، ۱۴۰۸، ص۲۰۱.
- ↑ علامه مجلسي، بحار الانوار، ج۹۸، ص۲۷۶.
- ↑ قاضي نعمان، شرح الاخبار، ج۳، قم: مؤسسه نشر اسلامي، ص۲۳۸.
- ↑ ابو الفرج اصفهاني، مقاتل الطالبيين، قم: مؤسسه دار الكتاب، ص۶۲.
- ↑ ذبيح الله محلاتي، فرسان الهيجاء، ج۲، ص۱۶۰، كلمه محمد بن مسلم بن عقيل.
- ↑ بلاذري، انساب الاشراف، تحقيق محمد باقر محمودي، چاپ اول، بيروت: مؤسسه الاعلمي، ۱۳۹۴، ص۷۰.
- ↑ شيخ عباس قمي، پيشين، ص۶۶۲.
- ↑ همان، ص۶۶۲ و ۶۶۴ به بعد و ذبيح الله محلاتي، پيشين، ج۱، ص۱۷ و شيخ عباس قمي، نفس المهموم، تهران، نشر كتابچي، ۱۳۷۳، ص۷۱ ـ ۶۹.
- ↑ ذبيح الله محلاتي، پيشين.
- ↑ شيخ عباس قمي، منتهي الامال، پيشين، ص۶۶۴ و نفس المهموم، ص۷۰.
- ↑ محمد تقي سپهر، ناسخ التواريخ، ج۲، ص۱۱۰.