انتخاب پیامبران
چرا خداوند از میان انسان‌ها حضرت محمد(ص) را به پيامبر انتخاب كرده است؟
شایستگی شخصی
در قرآن می فرماید: ﴿الله اعلم حيث يجعل رسالته﴾
در اين آيه بدين نكته اشاره شده كه خداوند مي‌داند چه كسي شايستگي نبوت و لياقت رسالت الهي را دارد. همان طور كه هر شاگرد لياقت دريافت معدل 20 را ندارد، و هر كس سزاواری نشستن بر كرسي استادي در دانشگاه را پيدا نمي‌كند، و هر ورزشكاري شايسته دريافت مدال طلا و جام زرين مسابقه را ندارد. از دقت در همين مثال‌ها معلوم خواهد شد که چه كسي مي‌تواند به مقام نبوت و رسالت برسد.
ظرفیت وجودی
همان طوري كه هر لامپ به اندازه ظرفيت خود مي‌تواند جريان الكتريسيته دريافت كند و اگر از اندازه ظرفيت او بيشتر بشود لامپ منفجر مي‌گردد. جان و روان آدميان نيز چنين است و هر كسي به اندازه ظرفيت وجودي خود مي‌تواند فيض الهي را دريافت كند، لذا انبيا به دليل استعداد وجودي و ظرفيت هستي خود مي‌تواند هدايت، رحمت، نبوت، رسالت و كلام خدا را بدون واسطه يا به واسطه جبرئيل از خداوند دريافت كند؛ امّا ساير افراد بشر به طور غير مستقيم و به واسطه پيامبران الهي حكم خدا را دريافت مي‌كنند و هرگز توان و ظرفيت آن را ندارند كه به طور مستقيم در معرض تابش نور وحي و تجلي كلام الهي قرار گيرد. به همين جهت است كه هر كسي به اندازه توان و ظرفيت خود كمال دريافت مي‌كند. ممکن است این سوال ایجاد شود که چرا خداوند به همه كس ظرفيت و لياقت پيامبر شدن را نداده است؟
- طبق ديدگاه عرفا هر كسي بر اساس اقتضا و ظرفيت عيني ثابت شان كه همان صور علميه آنان است وجود پيدا مي‌كند به عنوان مثال حرف «دال» بايد به كمر خميده باشد و کسي حق ندارد بگويد چرا همانند «الف» راست قامت نيست؛ زيرا اگر مثل الف راست قامت خلق مي‌شد ديگر او «دال» نبود؛ بلكه الف بود.
- از نظر فلاسفه خداوند وجود اشيا را به آنان مي‌دهد، ظرفيت و حد وجودي‌شان لازمه همان وجود آنان است كه به صورت جعل مستقل انجام نمي‌شود؛ بلكه به اصطلاح فلاسفه، ذاتي آنان است و هر موجود حد وجودي خاصي دارد.
تناسب وظیفه با توانایی
نکته قابل توجه این است که مسئوليت الهي و اجتماعي هر كس به اندازه معرفت و روحيه اجتماعي و توان فكري و علمي اوست و هر کس به تناسب توانمندی سنجیده می شود. در نتیجه هر فرد باید تلاش کند که از عهده وظايفي كه فعلاً به آن موظف و مكلف است برآيد. از آن چه گفته شد معلوم گرديد كه اگر چه انبياي الهي همه از جنس بشراند و در قرآن از قول پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ آمده: «انا بشر مثلكم»؛ امّا آنها ظرفيت و لياقت و شايستگي‌هاي خاصي داشته‌اند كه در دیگران نیست.
منابع جهت مطالعه بيشتر
1. علامه طباطبايي، مباحثي در وحي و قرآن، نشر بنياد علوم اسلامي، چ 1، 1361 ش.
2. جوادي آملي، عبدالله، مبدأ و معاد، مقاله 9، نشر الزهرا، تهران، چ 3، 1372 ش.
3. اصول عقايد، ج 2، (رهنما شناسي)، مصباح يزدي، محمد تقي، نشر مديريت حوزه علميه قم، چ 1، 1372 ش.
منابع