ازدواج موقت متعدد
اگر دختری به صورت مداوم و دفعات متعدد ازدواج موقت داشته باشد به گونه‌ای که جامعه او را هوس باز بداند، آیا مرتکب گناه شده است؟ آیا در اسلام انجام چنین عملی برای دختر جایز است؟
در جهت پاسخ گویی به پرسش مطرح شده ذکر چند نکته ضروری است:
مطلب اول
بی شک در وجود انسان، غرائز و امیال گوناگونی است که همه آنها برای ادامه حیات او ضرورت دارد: خشم و غضب، علاقه به خویشتن، علاقه به مال و زندگی مادی و گرایشات جنسی و…، بدون تردید دستگاه آفرینش همه اینها را برای هدف تکاملی آفریده است. اما مهم این است که گاه اینها از حد تجاوز می‌کنند و از قلمرو حاکمیت عقل بیرون می‌روند و بنای طغیان و یاغی‌گری می‌گذارند، عقل را زندانی کرده و بر کل وجود انسان حاکم می‌شوند و زمام اختیار او را در دست می‌گیرند. این همان چیزی است که از آن به «هوا پرستی» تعبیر می‌کنند. هوا پرستی از تمام انواع بت‌پرستی خطرناکتر است، بلکه بت‌پرستی نیز از آن ریشه می‌گیرد از این رو قرآن کریم هواپرستی را نوعی بت‌پرستی بلکه خطرناک‌ترین شکل بت‌پرستی معرفی می‌کند و تصریح می‌کند، گمراه‌ترین مردم کسانی هستند که از هوی و هوس خود تبعیت می‌کنند.}}[۱] پیامبر گرامی اسلام صلوات الله علیه و آله بت «هوی» را برترین و بدترین[۲] و مبغوض ترین[۳] بت‌ها معرفی کرده‌اند.[۴]
مطلب دوم
در اسلام آدم «ذواق» و «ذواقه» یعنی زن یا مردی که هدفش این است که اشخاص گوناگون را مورد کامجویی قرار دهد ملعون و مبغوض خداوند معرفی شده است.[۵] چرا که در این صورت نوعی دامن زدن به امیال غریزی و تبعیت از هوای نفس مطرح می‌شود که با توجه به روایات قبلی، حکمت مبغوضیت آن مشخص می‌شود.
از نظر اسلام تمام غرایز باید در حد اقتضا و احتیاج طبیعت اشباع گردد. اسلام اجازه نمی‌دهد که انسان آتش غرایز را دامن بزند و آنها را به شکل یک عطش پایان ناپذیر روحی درآورد. از این رو اگر چیزی رنگ شهوت پرستی بگیرد حتی اگر در طیبات باشد، کافی است که بدانیم نه مطابق منظور اسلام است[۶] نه مطابق عقل.[۷] همان‌طور که هدف خداوند متعال از آیه {{قرآن|کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ[۸]؛ از روزی‌های پاکیزه بخورید» آن نیست که انسان‌ها به شکم پرستی و عیاشی بپردازند بلکه هدف الهی جواز استفاده از منافع خوراکی‌ها بوده است هرچند در این میان عده ای شکم پرستی کرده و راه افراط برمی‌گزینند.
جای تردید نیست که هدف مقنن ازدواج موقت این نبوده است که وسیله عیاشی و شهوت رانی برای برخی انسان‌های شهوت پرست ایجاد کند بلکه هدف او تأمین مصلحت‌ها و دفع مضراتی بوده است که موجب شده ازدواج موقت را در شرایط خاص، قانونگذاری نماید.
روایات زیادی داریم که نشان می‌دهد اصولاً فلسفه ازدواج موقت برای نجات از زنا است، و نبایستی این قانون الهی مورد سوء استفاده قرار گیرد و جانشین ازدواج دائم شود یا بهانه ای برای شهوت رانی انسان‌ها گردد. در ادامه به برخی از روایات در این زمینه اشاره می‌کنیم:
- روایتی که شیعه و سنی از علی‌علیه السلام نقل کرده‌اند: «لو لا ما فعل عمربن‌الخطاب فی المتعه ما زنی الا شقی».[۹] اگر عمر از ازدواج موقت نهی نکرده بود جز انسان‌های شقاوتمند کسی زنا نمی‌کرد. - مفهومش این است که متعه برای نجات از زنا است و این نهی عمر باعث می‌شود که غیر شقی هم زنا کند.
- عن الفتح بن یزید قال: سألت أبا الحسن‌علیه السلام عن المتعه؟ فقال: «هی حلال مباح مطلق لمن لا یغنه الله بالتزویج فلیستعفف بالمتعه فان استغنی‌عنها بالتزویج فهی مباح له اذا غاب عنها»؛[۱۰] فتح بن یزید می‌گوید از ابا الحسن‌علیه السلام در مورد ازدواج موقت پرسیدم، حضرت فرمود: برای کسی که خداوند با ازدواج او را بی‌نیاز نکرده است، ازدواج موقت به‌طور مطلق مباح است، تا به وسیله ازدواج موقت پاکدامنی پیشه نماید، اگر هم به سبب ازدواج دائم از ازدواج موقت بی‌نیاز باشد، ازدواج موقت هنگامی که همسرش از پیش او رفته باشد، برای او مباح است. - - عن علی بن یقطین قال: سألت أبا الحسن‌علیه السلام عن المتعه؟ فقال: ما انت و ذاک قد أغناک الله عنها…».[۱۱] امام کاظم علیه السلام به علی بن یقطین که از آن حضرت درباره ازدواج موقت پرسیده بود می‌فرماید: تو را به ازدواج موقت چه‌کار؟! و حال آنکه خداوند تو را از آن بی‌نیاز کرده است. - - باز هم از أبا الحسن‌علیه السلام نقل شده است که آن حضرت به برخی از پیروان خویش نوشته بود که: «از اصرار بر ازدواج موقت امتناع کنید و سنت (ازدواج دائم) را به پا دارید».[۱۲] - با ملاحظه این روایات که منحصر در اینها هم نیست،[۱۳] دانسته می‌شود که ازدواج موقت برای مواقع ضروری و برای کسانی است که عوامل گوناگون آنها را از دسترسی و امکان به ازدواج دایم بازمی‌دارند و نبایستی بهانه ای برای زیاده طلبی و هواپرستی شود. سیاست حقوقی در قانون ازدواج موقت این نبوده است که هوسبازان به صورت گسترده و بی‌حساب در شهوات و هوی و هوس‌ها غرق شوند، و چنان با این حکم الهی بازی نمایند که دوست و دشمن از آن تنفر پیدا کنند و آن را مساوی با زنا و فحشا بدانند. بلکه هدف از جعل و تشریع ازدواج موقت، حفظ کردن افراد نیازمند از آلودگی به گناه و فحشا است. ازدواج موقت برای جلوگیری از انحرافات و روابط نامشروع تشریع شده است، تا بدین‌وسیله عفاف و پاکدامنی حفظ شود نه اینکه خود آن زمینه‌ساز زیاده خواهی جنسی شود.
با این وجود نباید ازدواج چنین شخصی را باطل انگاشت و عمل او را زنا پنداشت.
منابع
- ↑ قصص ۵۰: ﴿وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَیْرِ هُدیً مِنَ اللَّه﴾؛ آیا گمراهتر از آن کس که پیروی هوای نفس خویش کرده و هیچ هدایت الهی را نپذیرفته، کسی پیدا می‌شود؟
- ↑ ﴿ما تحت ظل السماء من اله یعبد من دون اللَّه اعظم عند اللَّه من هوی متبع﴾؛ در زیر آسمان هیچ بتی بزرگتر در نزد خدا از هوی و هوسی که از آن پیروی کنند وجود ندارد!» نقل از: تفسیر نمونه، جلد ۱۵ ص۱۰۳
- ↑ ابغض اله عبد علی وجه الارض الهوی:" مبغوضترین و منفورترین بتی که در زمین پرستش شده است بت هوی است" به نقل از: تفسیر نمونه، جلد ۱۵ ص۱۰۳
- ↑ تفسیر نمونه، جلد ۱۵ ص۱۰۳
- ↑ کافی. ج۶. ص ۵۵: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْغِضُ أَوْ یَلْعَنُ کُلَّ ذَوَّاقٍ مِنَ الرِّجَالِ وَ کُلَّ ذَوَّاقَه مِنَ النِّسَاء
- ↑ لا دین مع هوی غرر الحکم جمله ۱۰۵۳۱.
- ↑ لا عقل مع هوی غرر الحکم جمله ۱۰۵۴۱.
- ↑ بقره :۵۷
- ↑ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، مجلدات۲۰، ج۲۰، ص۲۵، دارالإحیاءالکتب‌العربیه
- ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، مجلدات۳۰، ج۲۱، باب۵، ح۲.
- ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، مجلدات۳۰، ج۲۱، باب۵، ح۱.
- ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، مجلدات۳۰، ج۲۱، باب۵، ح۴.
- ↑ برای آگاهی بیشتر ر.ک. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، مجلدات۳۰، ج۲۱، باب۵.