ثواب زیارت ائمه(ع)

سؤال

آیا رفتن به زیارت عتبات مقدسه همانند حرم امام رضا (ع) ثواب دارد یا نه؟ و از این زیارت کردن چیزی عاید انسان زائر می‌شود یا نه؟

به اعتقاد شیعیان، زیارت قبور اهل بیت(ع) و امامان شیعه(ع)، همچنین زیارت اولیای الهی و امامزادگان فضیلت و ثواب زیادی دارد. آمرزش گناهان، شفاعت پیامبر، برخورداری از نعمت‌های بهشتی، همنشینی با اهل بیت در بهشت، سنگین شدن وزنه اعمال نیک و حسابرسی آسان در قیامت از جمله پاداش‌های وعده داده شده در این رابطه هستند.

حقیقت زیارت ائمه

زیارت ائمه معصومین (ع) و اهل بیت، فضیلت بسیار بالا و ثواب بسیار زیاد دارد و این ثواب اختصاص به زیارت امام خاصی ندارد، بلکه زیارت همگی آن‌ها دارای ثواب زیادی هستند. این زیارت‌ها در واقع نشانه ابراز محبت ما نسبت به آنان است و باعث زیاد شدن یاد و ذکر آنها در جامعه می‌گردد که ارزش والایی دارد. راجع به زیارت امام رضا (ع) تعابیر بسیار ارزشمندی وارد شده و ثواب زیادی را بر آن مترتب دانسته‌اند ولی باید دقت کرد که این ثواب نه تنها مختص به حضرت بلکه راجع به تمام امامان معصوم (ع) بلکه امام زادگان متقی وارد شده است. به‌طور مثال امام صادق (ع) فرمودند: «هیچ‌کسی نیست که ما را زیارت کند یا قبور ما را إلاّ اینکه خداوند سبحان او را در مغفرت و رحمت خود غرق خواهد کرد و گناهان او را خواهد بخشید». یا امام باقر (ع) از پیغمبر اکرم (ص) نقل فرمودند که حضرت به امام علی (ع) فرمودند: «یا ابا الحسن همانا خدای تبارک و تعالی قبر تو و قبر فرزندان تو را بقعه ای از بقعه‌های بهشت قرار داده است و خداوند قلوب نجبا و اولیای خود را به سوی شما قرار داده است، پس هر کس از آنان قبور شما را زیارت کند برای جلب رضای خدا، بدان ای علی آنها مخصوص به شفاعت من می‌گردند؛ و کنار حوض کوثر بر من وارد می‌شوند و زوّار من هستند در بهشت. سپس فرمودند: هر کس زیارت کند قبور شما را برای اوست معادل ثواب ۷۰ حج و مانند فرزندی که از مادر متولد شده باشد از گناهان پاک می‌گردد». از این قبیل روایات بسیار زیاد است که فرموده‌اند زیارت همه امامان معصوم (ع) ارزشمند و دارای ثواب زیاد است؛ و بین آنها خیلی تفاوت نیست. البته در خصوص فرد فرد آنها نیز روایاتی وارد شده و همان تعابیری که در مورد حضرت رضا (ع) آمده راجع به دیگر ائمه اطهار (ع) وارد شده است.

زیارت امام علی(ع)

امام صادق (ع) فرمودند: «هر کس امیر المؤمنین علی (ع) را زیارت کند در حالی که عارف به حق او باشد و از روی تکبر و جبر نباشد، خداوند سبحان برای او ثواب هزار شهید می‌نویسد و گناهان گذشته و آینده او را می‌آمرزد و با ایمان آوردندگان مبعوث می‌شود و حساب بر او آسان می‌گردد». و در روایتی دیگر حضرت فرمود: «بهشت برای اوست».

زیارت امام حسن مجتبی(ع)

پیغمبر اکرم (ص) خطاب به امام حسن (ع) فرمودند: «هر کس تو را بعد از مرگت زیارت کند یا پدرت یا برادرت را بهشت برای اوست».

زیارت امام محمد باقر(ع)

هم چنین راجع به زیارت امام باقر (ع) هشام بن سالم می‌گوید شخصی خدمت امام صادق (ع) آمد و پرسید: «آیا زیارت کنم پدرت را، حضرت فرمودند: هر کس زیارت کند پدرم را بهشت برای اوست».

زیارت امام موسی کاظم(ع)

هم چنین راجع به امام کاظم (ع) در روایتی امام رضا (ع) فرمودند: «هر کس پدرم را در بغداد زیارت کند، مانند کسی است که حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و پیامبر اکرم (ص) را زیارت کرده باشد، (یعنی ثواب زیارت آنها را دارد).

زیارت امام حسین(ع)

• امام صادق (ع) فرمودند: «هر مؤمنی نزد قبر حسین (ع) رود (زیارت کند) در حالی که به حق او معرفت داشته باشد در غیر روز عید برای او نوشته شود ثواب بیست حج و بیست عمره تمام و مقبول و بیست جهاد با پیغمبر مرسل یا امام عادل، و هر کس روز عید به زیارت او رود ثواب صد حج و عمره و جهاد برای او نوشته شود و هر کس روز عرفه به زیارتش رود ثواب هزار حج و عمره و هزار جهاد برایش نوشته شود».
• امام موسی بن جعفر (ع) فرمودند: «هر کس قبر حسین (ع) را با معرفت زیارت کند خداوند گناهان گذشته و آینده او را می‌آمرزد». * امام صادق (ع) فرمودند: «اگر مردم بدانند چه چیزی در زیارت امام حسین (ع) می‌باشد با شمشیر برای زیارت حسین (ع) با یکدیگر به قتال می‌پرداختند و اموال خود را برای تشرّف به زیارت می‌فروختند، فاطمه اطهر (س) در حالی که هزار پیامبر و هزار صدیق و هزار شهید و هزار ملائک با آن حضرت هستند به زائران حسین بن علی (ع) نظر رحمت می‌کند. هر خیری را از خدای سبحان برای آن افراد (زائران) درخواست می‌کند».

زیارت فاطمه معصومه(ع)

روایات در این باره بسیار زیاد است، لذا ثواب زیاد و آن تعابیر خاص، اختصاص به زیارت امام رضا (ع) ندارد، و راجع به تمام ائمه معصومین (ع) وارد شده است و حتی راجع به بعضی از امام زادگان مثل حضرت معصومه (س) چنین تعابیر وجود دارد

• امام رضا (ع) فرمودند: «هر کس زیارت کند فاطمه بنت موسی بن جعفر را در حالی که عارف به حق اوست، پس بهشت برای اوست».
• امام صادق (ع) فرمودند: «زیارت او معادل بهشت است».

البته شاید راجع به امام رضا (ع) تأکید بیشتری شده باشد، چون حضرت در غربت و غریبی به شهادت رسیدند چرا که در مدینه نبودند و بدور از اقوام و خویشان خود بودنند؛ لذا حضرات معصومین (ع) می‌خواستند مردم را تحریک کنند که به سوی طوس (مشهد) بروند و نگذارند یاد و خاطره حضرت فراموش شود.

اما نکته ای که نباید فراموش شود این است که ما شیعیان و دلدادگان حضرت به عشق دیدار و زیارت خود حضرات معصومین (ع) به زیارت آنان می‌رویم و بر فرض که هیچ ثوابی هم نداشته باشد همین که به فوز زیارت حضرات نائل آییم کافی است و نباید فکر ثواب باشیم.

فوائد زیارت

اما این سخن که آیا از زیارت چیزی عاید انسان می‌شود؟ آنچه از آثار زیارت و ثواب‌های آن بیان شد، بهره‌های است که نصیب انسان زائر می‌شود؛ و می‌توان افزود کهآیا می‌شود تصور کرد که انسان به زیارت آنان برود و رنج و زحمت راه را متحمل گردد و آن بزرگواران بی اعتنا به او باشند؟! آیا این عمل با اخلاق کریمانه و آن خلق و خوی بارز آنان سازگار است؟ مطمئناً زحمات راه و مرارت‌های سفر بی پاسخ نخواهد ماند و زمانی دست انسان را می‌گیرند که از هیچ‌کس دیگری کاری برنخواهد آمد. محبت اهل بیت (ع) بزرگترین موهبت الهی و بالاترین نعمتی است که خداوند به بندگان خود می‌دهد، این محبت را باید قدر بدانیم و روز به روز بر آن بیافزاییم و یکی از راه‌های ابراز محبت و بالا بردن آن همین زیارت و تحمل سختی‌های راه برای دیدار و زیارت آنان است که ان شاء الله مشمول دعای خاص حضرت ولی عصر (ع) قرار گرفته و راه سعادت را دریابیم.

این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که ائمه اطهار (ع) در هر حال، چه در حال حیات و چه در حال بعد از آن، گواه و ناظر بر عالم هستند و زیارت آن بزرگواران مانند زیارت دوران حیات آنان می‌باشد و اعمال ما را بی پاسخ نمی‌گذارند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

۱ـ منتهی الآمال، ج۱، شیخ عباس قمی، زندگی امام سوم أبا عبدالله الحسین.

۲ـ حماسه حسینی، شهید مرتضی مطهری.