وحدت حوزه و دانشگاه

سؤال

وحدت حوزه و دانشگاه چه روزی است و چه معنایی دارد؟

وحدت حوزه و دانشگاه روز ۲۷ آذر سالگرد شهادت محمد مفتح است که توسط امام خمینی به این نام نامگذاری شد. وحدت بین حوزه و دانشگاه را به این معنا دانسته‌اند که این دو نهاد با وجود جدا‌ بودنشان، هدف و کارکرد واحد و مشترکی را دنبال می‌کنند. معنای وحدت حوزه و دانشگاه را این دانسته‌اند که حوزه و دانشگاه هدف واحدی را در نظر بگیرند و برای تحقق آن در کنار هم تلاش کنند. گفته شده مقصود امام خمینی از وحدت حوزه و دانشگاه، پیوند و ارتباط میان این دو بوده است؛ بدین معنی که حوزه از دانشگاه و دانشگاه از حوزه استفاده کند.

آیت‌الله خامنه‌ای گفته است وحدت حوزه و دانشگاه یعنی اینکه در نظام اسلامی، علم و دین باید پا به پای هم حرکت کند. وحدت حوزه و دانشگاه معنایش این نیست که حتماً بایستی تخصص‌های حوزه‌ای در دانشگاه و تخصص‌های دانشگاهی در حوزه دنبال شود، بلکه یعنی اینکه این دو نهاد، به هم وصل و خوش بین باشند و با یکدیگر همکاری نمایند. به اعتقاد مقام معظم رهبری یکی از عزیزترین دستاوردهای انقلاب اسلامی این بود که دو بخش عظیم فرهنگی (حوزه و دانشگاه) که سال‌ها تلاش شده بود از هم دور باشند با هم متّحد شدند.

نامگذاری روز شهادت محمد مفتح به وحدت حوزه و دانشگاه

امام خمینی به مناسبت روز شهادت آیت‌الله محمد مفتح ،۲۷ آذرماه را به نام وحدت حوزه و دانشگاه نام‌گذاری کرد. گفته شده به پاس فعالیت‌های چشمگیر شهید محمد مفتح در راه تحقق وحدت حوزه و دانشگاه و لزوم ارتباط، همکاری و همفکری این دو قشر، روز ۲۷ آذر که سالروز شهادت دکتر مفتح است، روز وحدت حوزه و دانشگاه نام‌گذاری شد.

مفهوم وحدت حوزه و دانشگاه

معنای وحدت حوزه و دانشگاه را این دانسته‌اند که حوزه و دانشگاه هدف واحدی را در نظر بگیرند و برای تحقق آن در کنار هم تلاش کنند. گفته شده وحدت حوزه و دانشگاه به این معنا نیست که حوزه از فقه و اصول و سایر علوم خود دست بردارند و به دنبال دروس دانشگاهی برود یا بالعکس دانشگاه از دروس خود دست بردارد و دانشجویان دروس حوزوی بخوانند؛ بلکه هم دانشگاه باید باشد و کار خود را انجام دهد و هم حوزه ولی در مسائل سیاسی باید باهم هماهنگ باشند و در برنامه‌ریزی‌های علمی مشارکت داشته باشند.

گفته شده تعبیر دقیق از وحدت حوزه و دانشگاه که امام خمینی به مناسبت شهادت آیت‌الله مفتح به کار بردند، پیوند حوزه و دانشگاه است؛ زیرا اگر گفته شود وحدت حوزه و دانشگاه، اینگونه تصور می‌شود که قرار است دانشگاه در حوزه هضم شود یا بالعکس. مقصود امام از پیوند حوزه و دانشگاه پیوند و ارتباط میان حوزه و دانشگاه بوده است؛ بدین معنی که حوزه از دانشگاه و دانشگاه از حوزه استفاده کند. حوزه باید پشتیبان معنوی و دینی دانشگاه باشد و دانشگاه کارشناس تجربی و موضوعی. در عین حال هرکدام خصوصیت خود را داشته باشند؛ یعنی با هم مرتبط باشند و از هم جدا نباشند.

معنای وحدت این است که هر دو جهت‌گیری واحدی داشته باشند و با یکدیگر احساس بیگانگی نکنند، به یکدیگر کمک کنند، از تجربیات هم استفاده نمایند، از نقاط قوت یکدیگر آگاه شوند و بخش‌های قابل اقتباس را از یکدیگر بگیرند و در قسمت خود پیاده کنند و در مسائل سیاسی و اجتماعی، هماهنگ باشند. گفته شده حوزه و دانشگاه باید مثل دو خط موازی با هم حرکت کنند و در مواردی که بین دستاوردهای هر دو تلاقی حاصل می‌شود باید همکاری‌ها قوی‌تر شود، نه اینکه برخورد و تضادی بین آنها پیش آید.

وحدت بین حوزه و دانشگاه به معنای این است که این دو نهاد هم به رغم مجزا بودن شان، هدف و کارکرد واحدی را دنبال می‌کنند. و در یک کلمه می‌توان گفت که حوزه و دانشگاه، اهداف و کارکردهای مشترکی دارند.

از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای

• وحدت حوزه و دانشگاه، یعنی وحدت در اهداف کلی، وحدت در کامل ساختن این ملت و این کشور و حرکت با یکدیگر و عبور در دو خط موازی، بدون اصطکاک با هم؛ یعنی هر دو، کار خودشان را بکنند؛ اما برای یک هدف و آن هدف، ساختن و کامل کردن ملت و کشور ایران است. این‌طور باید حرکت کرد.
• وحدت حوزه و دانشگاه، یعنی وحدت در هدف. هدف این است که همه به سمت ایجاد یک جامعهٔ اسلامی پیشرفتهٔ مستقل، جامعهٔ امام، جامعهٔ پیشاهنگ، جامعهٔ الگو، ملت شاهد - ملتی که مردم دنیا با نگاه به او جرأت پیدا کنند، تا فکر تحول را در ذهن خودشان بگذرانند و در عملشان پیاده کنند - حرکت نمایند.
• وحدت حوزه و دانشگاه عبارت از این است که ما این دو کانون علمی، این دو مرکز تعلیم و تعلم را از لحاظ اخلاق حاکم بر آنها، از لحاظ سیستم و سازماندهی حاکم بر آنها، و از لحاظ برخی از محتواها به هم نزدیک کنیم. امروز هیچ‌کس انتظار یک دانشگاه خلق الساعهٔ صد در صد اسلامی را ندارد، اما همه انتظار دارند که جهت حرکت، به سوی ایجاد یک دانشگاه صد در صد اسلامی باشد. این منظور حاصل نخواهد آمد مگر با وحدت عمیق و عملی حوزه و دانشگاه و روحانی و دانشجو و این یک ضرورت و نیاز انقلابی است.
• یکی از عزیزترین دستاوردهای انقلاب اسلامی این بود که دو بخش عظیم فرهنگی (حوزه و دانشگاه) که سال‌ها تلاش شده بود از هم دور باشند با هم متّحد شدند.
• وحدت حوزه و دانشگاه یعنی اینکه در نظام اسلامی، علم و دین باید پا به پای هم حرکت کند. وحدت حوزه و دانشگاه معنایش این نیست که حتماً بایستی تخصص‌های حوزه‌ای در دانشگاه و تخصص‌های دانشگاهی در حوزه دنبال شود، بلکه یعنی اینکه این دو نهاد، به هم وصل و خوش بین باشند و با یکدیگر همکاری نمایند.

آیت‌الله مفتح کیست؟

محمد مفتح (۱۳۰۷–۱۳۵۸ش) روحانی شیعی و از فعالان انقلاب اسلامی ایران بود. مسجد الجواد و مسجد قبا از جمله مراکز فعالیت‌های سیاسی-مذهبی وی بود. بعد از انقلاب عضو شورای انقلاب بود و سرپرستی دانشکده الهیات دانشگاه تهران را برعهده داشت. وی مدتی دبیر جامعه روحانیت مبارز تهران بود. او در سال ۱۳۵۸ش به دست گروهک فرقان به شهادت رسید. در جمهوری اسلامی ایران روز شهادت وی در ۲۷ آذر به روز وحدت حوزه و دانشگاه مشهور است. او در حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.