سوره لیل

سؤال

ثواب تلاوت سوره «لیل» و شأن نزول آن چیست؟

درگاه‌ها

سوره لیل، از سوره‌های مکی و جزء سوره‌های مفصلات می‌باشد. این سوره نود و دومین سوره قرآن است و ۲۱ آیه دارد. در مورد فضیلت قرائت این سوره از پیامبر(ص) نقل شده است که هر کسی سوره لیل را قرائت کند خداوند آن قدر به او می‌بخشد که راضی شود و او را از سختی‌ها نجات دهد. این سوره بر اساس شأن نزول آن، در مورد مردی است که حاضر نشد درخت نخل خود را در مقابل نخلی بهشتی که پیامبر برای وی ضمانت می‌کرد به آن حضرت واگذار کند و در نهایت با پیشنهاد مالی توسط شخصی دیگر، آن را فروخت. از همین جهت این سوره درباره بخیلان و سخاوتمندان سخن گفته است.

سوره لیل

معرفی سوره

سوره لیل نود و دومین سوره قرآن، در مکه نازل شده و دارای ۲۱ آیه است‏. این سوره که از سوره‌های مکی است ویژگیهای سوره‌های مکی را دربردارد، مقطعهای آیات کوتاه، محتوای آنها داغ، و عمدتاً ناظر به قیامت و پاداش و کیفر الهی و عوامل و اسباب آن است. در آغاز بعد از ذکر سه سوگند مردم را به دو گروه تقسیم می‌کند: انفاق کنندگان با تقوی، و بخیلانی که منکر پاداش قیامتند، پایان کار گروه اول را خوشبختی و سهولت و آرامش، و پایان کار گروه دوم را سختی و تنگی و بدبختی می‌شمرد. در بخش دیگری از این سوره، بعد از اشاره به این معنی که هدایت بندگان بر خدا است، همگان را از آتش فروزان دوزخ انذار می‌کند. و در آخرین بخش کسانی را که در این آتش می‌سوزند و گروهی را که از آن نجات می‌یابند با ذکر اوصاف معرفی می‌کند.

فضیلت قرائت

حضرت محمد(ص) درباره فضیلت سوره لیل می‌فرماید: «مَنْ قَرَأَهَا أَعْطَاهُ اللَّهُ حَتَّى يَرْضَى وَ عَافَاهُ مِنَ الْعُسْرِ وَ يَسَّرَ لَهُ الْيُسْر؛ هر کسي اين سوره (ليل) را تلاوت کند، خداوند آن قدر به او می‌بخشد که راضي شود و او را از سختی‌ها نجات می‌دهد و مسير زندگی را برای او آسان می‌سازد.»

در روایتی دیگر پیامبر اکرم(ص) در فضیلت تلاوت سوره لیل می‌فرماید: «کسی که این سوره را قبل از خواب پانزده بار قرائت کند، در خوابش جز خوبی نمی‌بیند و دچار پریشانی در خواب نخواهد شد.»

و باز آن حضرت می‌فرماید: «کسی که در نماز عشاء این سوره را بخواند، مانند کسی است که ربع قرآن را در نمازش خوانده باشد و نماز او مورد قبول واقع می‌شود».

شأن نزول سوره

ابن‌عباس درباره شأن نزول سوره لیل می‌گوید: «مردی در میان مسلمانان بود که شاخه یکی از درختان خرمای او بالای خانه مرد فقیر عیال‌مندی قرار گرفته بود. صاحب نخل هنگامی که بالای درخت می‌رفت تا خرماها را بچیند، گاهی چند دانه خرما در خانه مرد فقیر می‌افتاد و کودکانش آن‌ها را برمی‌داشتند. صاحب نخل، خرماها را از دست آن‌ها می‌گرفت، مرد فقیر به پیامبر اکرم(ص) شکایت کرد.

پیامبر(ص) به صاحب نخل فرمود: «این درختی که شاخه‌هایش داخل خانه فلانی آمده به من می‌دهی تا در مقابل آن نخلی در بهشت از آن تو باشد؟ مرد گفت من درختان بسیاری دارم و هیچ‌کدام به خوبی این درخت نیستند (و حاضر به چنین معامله ای نیستم) یکی از یاران پیامبر این کلام را شنید و به پیامبر(ص) عرض کرد: ای رسول خدا اگر من این درخت را از این مرد بخرم همان درخت بهشتی را به من می‌دهی؟ پیامبر فرمود: آری.

آن صحابی رفت و پس از گفتگو با صاحب نخل، آن را در مقابل چهل نخل خرید و آن را به پیامبر(ص) هدیه کرد، پیامبر اکرم نیز آن درخت را به آن مرد فقیر و فرزندانش داد. در این هنگام بود که سوره لیل نازل شد؛ و درباره بخیلان و سخاوتمندان سخن گفت.