اعراف
آیا به جز بهشت و جهنم جای دیگری هم در آخرت خواهد بود چگونه جایی است و چه کسانی در آنجا خواهند بود؟
قرآن کریم و روایات ائمه معصومین(ع) اشاره به جایی دارند که میان بهشت و جهنم واقع شده است، نه جزء جهنم است و نه بهشت و اعراف نامیده می‌شود، اعراف گذرگاه سخت و صعب‌العبوری است که بر سر راه بهشت قرار دارد و دو قطب سعادت و شقاوت را از هم جدا می‌کند و همچون زمین مرتفعی میان آن دو، فاصله گردیده، به طوریکه مشرف بر بهشت و دوزخ است و آنها که روی آن قرار دارند، بهشتیان و دوزخیان را مشاهده می‌نمایند و با آنها سخن می‌گویند.[۱]
چه کسانی در آنجا خواهند بود؟
به نظر مرحوم علامه طباطبائی (ره) کسانی در اعراف هستند که از جمله عباد مخلص خداوند می‌باشند و نشانه‌هایی که آیات قرآن برای اعرافیان ذکر نموده فقط بر مردان الهی صدق می‌کند، اینها از مقامات عالیه برخوردار هستند هر دو گروه سعادتمند و شقاوت مند را می‌شناسند و اجازه سخن گفتن با اینها را دارند و توانایی شهادت و شفاعت را نیز دارا هستند. آنها می‌توانند در اعراف به شفاعت بپردازند و با هر یک از بهشتیان و جهنمیان سخنی بگویند[۲] و به نظر دیگران، دو گروه دیگر هم در آنجا هستند: ۱. مسلمانان گنه‌کاری که وارد بهشت نشده‌اند و امید ورود آن را دارند. ۲. آنها که طاعتها و گناهانشان برابر است[۳] اگرچه اعتقاد به وجود اعراف، متوقف بر نقل قرآن کریم و روایات معصومین(ع) است ولی با توجه به اینکه شفاعت نیز از حکمت خداوند سرچشمه می‌گیرد و شفیعان باید افراد والامقامی باشند که از ضعیفان دستگیری نمایند، لذا اشاره کم‌رنگی در اعماق حکم عقل به مسئله اعراف می‌توان یافت،[۴] گویی در قیامت هم که حکومت مطلقه خداوند به‌طور کامل نمایان است، مانند این جهان، گروهی وجود دارند که به تنظیم امور مردم می‌پردازند، بهشتیان را به بهشت و جهنمیان را به دوزخ روانه سازند، و در راه ماندگان شایسته را (به اذن خدا) کمک می‌کنند تا این گذرگاه، سخت را به پیمایند و به سعادت برسند.[۵]
منابع جهت مطالعه بیشتر
۱. مشور جاوید ج۹، بحث اعراف، از آیت الله سبحان.
۲. پیام قرآن، ج۶، بحث اعراف، از آیت الله مکارم چاپ اول، ۱۳۷۰، مدرسه امام امیرالمؤمنین ـ علیه‌السّلام ـ.
منابع
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه. چاپ بیست و یکم، ۱۳۷۸، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، ج۶، ص۹–۱۸۷، سبحانی، جعفر، منشور جاوید، انتشارات مؤسسه سیدالشهداء، چاپ اول، ۱۳۶۹، ج۹، ص۲۵۵.
- ↑ تفسیر المیزان، اسماعیلیان، ج۸، ص۱۲۱ – ۱۲۵.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و یکم، ۱۳۷۸، ج۶، ص۱۸۸؛ و منشور جاوید، ج۱، ص۲۵۴؛ و برهان، ج۲، ص۱۸.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، مدرسه الامام امیرالمؤمنین(ع)، چاپ اول، ۱۳۷۰، ج۶، ص۵۵۴.
- ↑ سبحانی، جعفر، منشور جاوید، انتشارات مؤسسه سیدالشهداء، چاپ اول، ۱۳۶۹، ج۹، ص۳۵۸.