دیوان‌سالاران، ناظمان (CommentStreams)، مدیران رابط کاربری، مدیران اشتراک فشاری، پنهانگران، مدیران، trustworthy
۲٬۴۷۵
ویرایش
ابرابزار
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
مالیات در نظام اسلامی به‌عنوان یک پرداخت الزامی است که از سوی دولت از افراد و شرکت‌ها دریافت می‌شود تا هزینه‌های عمومی مانند آموزش، بهداشت، امنیت و رفاه اجتماعی تأمین گردد. مالیات به‌عنوان ابزاری برای گسترش عدالت اجتماعی، تأمین نیازهای مادی و معنوی جامعه و ایجاد تعادل اقتصادی عمل می‌کند. در فقه اسلامی، مالیات به دو دسته تقسیم می‌شود: وجوه شرعی ثابت مانند [[زکات]] و [[خمس در دوران غیبت|خمس]] که بر اساس قرآن و سنت واجب شده‌اند، و مالیات حکومتی (حسبه) که دولت اسلامی برای تأمین نیازهای عمومی وضع می‌کند. در دیدگاه فقهای شیعه و اهل سنت، مالیات‌های | '''مالیات''' در نظام اسلامی به‌عنوان یک پرداخت الزامی است که از سوی دولت از افراد و شرکت‌ها دریافت می‌شود تا هزینه‌های عمومی مانند آموزش، بهداشت، امنیت و رفاه اجتماعی تأمین گردد. مالیات به‌عنوان ابزاری برای گسترش عدالت اجتماعی، تأمین نیازهای مادی و معنوی جامعه و ایجاد تعادل اقتصادی عمل می‌کند. | ||
در فقه اسلامی، مالیات به دو دسته تقسیم می‌شود: وجوه شرعی ثابت مانند [[زکات]] و [[خمس در دوران غیبت|خمس]] که بر اساس قرآن و سنت واجب شده‌اند، و مالیات حکومتی (حسبه) که دولت اسلامی برای تأمین نیازهای عمومی وضع می‌کند. در دیدگاه فقهای شیعه و اهل سنت، مالیات‌های حکومتی، به‌ویژه در صورت ناکافی بودن منابع شرعی مانند زکات و خمس، مشروعیت دارند. بسیاری از فقهای شیعه مانند [[امام خمینی]] و [[محقق حلی]] معتقدند که در [[غیبت امام معصوم]]، [[ولی فقیه]] می‌تواند برای نیازهای عمومی مالیات وضع کند. در قرآن و حدیث نیز آیاتی و روایاتی وجود دارند که بر ضرورت پرداخت هزینه‌های عمومی تأکید دارند، مانند آیه ۲۴۵ سوره بقره که به قرض دادن به خدا اشاره دارد و حدیث پیامبر(ص) که می‌فرماید «همه شما نگهبان هستید و مسئولید». | |||
== تعریف مالیات == | == تعریف مالیات == | ||
مالیات در نظام اسلامی به‌عنوان وسیله‌ای برای گسترش عدالت، برقراری قسط و برآوردن نیازهای مادی و معنوی جامعه تعریف می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب مالیات‌های اسلامی در زندگی و زمانه معاصر|نام=عبد المحمد|نام خانوادگی=کاشیان|ناشر=انتشارات دانشگاه امام صادق|صفحه=11|سال=1400|مکان=تهران}}</ref> به عبارت دیگر مالیات یکی از ارکان اقتصادی دولت‌ها در جوامع مدرن است که برای تأمین هزینه‌های عمومی و توسعه کشور دریافت می‌شود. مالیات را می‌توان به عنوان یک ابزار حکومتی جهت توزیع مجدد ثروت، تأمین هزینه‌های زیرساختی و ایجاد تعادل اقتصادی در جامعه تعریف کرد و همچنین به بیان دیگر، مالیات نوعی پرداخت الزامی است که دولت از افراد و شرکت‌ها دریافت می‌کند تا هزینه‌های عمومی مانند آموزش، بهداشت، امنیت و رفاه اجتماعی را تأمین نماید. این پرداخت‌ها معمولاً بر اساس قانون تعیین می‌شود و انواع مختلفی مانند:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب مالیات‌های اسلامی در زندگی و زمانه معاصر|نام=عبد المحمد|نام خانوادگی=کاشیان|ناشر=انتشارات دانشگاه امام صادق|صفحه=12|سال=1400|مکان=تهران}}</ref> | |||
مالیات در نظام اسلامی به‌عنوان وسیله‌ای برای گسترش عدالت، برقراری قسط و برآوردن نیازهای مادی و معنوی جامعه تعریف می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کتاب | |||
* مالیات بر درآمد | * مالیات بر درآمد | ||
* مالیات بر ارزش افزوده | * مالیات بر ارزش افزوده | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۸: | ||
== از منظر اسلام == | == از منظر اسلام == | ||
در فقه اسلامی، مالیات | در فقه اسلامی، مالیات به‌طور کلی در دو دسته قابل بررسی است:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اقتصاد اسلامی|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|ناشر=انتشارات صدرا|صفحه=۲۱۲|سال=۱۳۸۴|مکان=قم}}</ref> | ||
# وجوه شرعی ثابت: شامل زکات، خمس، جزیه و خراج که در قرآن و سنت مورد تأکید قرار گرفته‌اند. | # وجوه شرعی ثابت: شامل زکات، خمس، جزیه و خراج که در قرآن و سنت مورد تأکید قرار گرفته‌اند. | ||
# مالیات حکومتی (حسبه): وجوهی که حکومت اسلامی برای تأمین نیازهای عمومی جامعه دریافت می‌کند. | # مالیات حکومتی (حسبه): وجوهی که حکومت اسلامی برای تأمین نیازهای عمومی جامعه دریافت می‌کند. | ||
=== وجوه شرعی ثابت === | === وجوه شرعی ثابت === | ||
فقهای شیعه و اهل سنت اتفاق نظر دارند که زکات و خمس از وجوه شرعی ثابت هستند. زکات بر گروه‌های خاصی از اموال مانند گندم، جو، طلا، نقره، گاو و گوسفند واجب است و مصرف آن نیز در قرآن مشخص شده است.<ref group="یادداشت">سوره توبه آیه 60 : | فقهای شیعه و اهل سنت اتفاق نظر دارند که زکات و خمس از وجوه شرعی ثابت هستند. زکات بر گروه‌های خاصی از اموال مانند گندم، جو، طلا، نقره، گاو و گوسفند واجب است و مصرف آن نیز در قرآن مشخص شده است.<ref group="یادداشت">سوره توبه آیه 60: إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاکِینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِی الرِّقَابِ وَالْغَارِمِینَ وَفِی سَبِیلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِیلِ ۖ فَرِیضَةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ. | ||
(مصرف) صدقات | (مصرف) صدقات منحصراً مختص است به (این هشت طایفه): فقیران و عاجزان و متصدیان اداره صدقات و کسانی که باید تألیف قلوب آنها کرد (یعنی برای متمایل کردن بیگانگان به دین اسلام) و آزادی بندگان و قرض‌داران و در راه خدا (یعنی در راه تبلیغ و رواج دین خدا) و به راه درماندگان. این مصارف هشتگانه فرض و حکم خداست، که خدا دانا و بر تمام مصالح خلق آگاه است.</ref> خمس نیز به عنوان مالیات شرعی، شامل یک پنجم درآمدهای خاص مانند غنائم جنگی، معادن و سود سالانه تجارت می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الکافی|سال=1429|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|ناشر=دارالحدیث|جلد=4|صفحه=194|مکان=قم}}</ref> | ||
=== مالیات حکومتی === | === مالیات حکومتی === | ||
یکی از مهم‌ترین مباحث در فقه حکومتی، مشروعیت مالیات‌های حکومتی است. در دوره‌های مختلف، حکومت‌های اسلامی برای تأمین نیازهای عمومی، مالیات‌هایی را بر مردم وضع کرده‌اند که برخی از فقها آن را بر اساس اصل | یکی از مهم‌ترین مباحث در فقه حکومتی، مشروعیت مالیات‌های حکومتی است. در دوره‌های مختلف، حکومت‌های اسلامی برای تأمین نیازهای عمومی، مالیات‌هایی را بر مردم وضع کرده‌اند که برخی از فقها آن را بر اساس اصل «ولایت فقیه» یا «مصلحت عمومی» مشروع می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اقتصاد اسلامی|نام=مرتضی|نام خانوادگی=مطهری|ناشر=انتشارات صدرا|صفحه=212|سال=۱۳۸۴|مکان=قم}}</ref> | ||
==== دیدگاه فقهای اهل سنت ==== | ==== دیدگاه فقهای اهل سنت ==== | ||
بسیاری از فقهای اهل سنت معتقدند که حاکم اسلامی می‌تواند مالیات‌هایی را که به نفع جامعه است، وضع کند. [[ابن تیمیه و اهل سنت|ابن تیمیه]] معتقد است که اگر منابع سنتی مانند زکات و خمس پاسخگوی نیازهای حکومتی نباشند، دولت می‌تواند بر اساس مصالح عمومی مالیات دریافت کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مجموع الفتاوی|سال=۱۴۲۵|نام=احمد بن عبدالحلیم|نام خانوادگی=ابن تیمیه|ناشر=دار ابن حزم|جلد=25|صفحه=72|مکان=بیروت}}</ref><ref group="یادداشت">فقهای اهل تسنن در کلیات پرداخت مالیات، اختلاف شاخصی با فقهای شیعه ندارند.</ref> | بسیاری از فقهای اهل سنت معتقدند که حاکم اسلامی می‌تواند مالیات‌هایی را که به نفع جامعه است، وضع کند. [[ابن تیمیه و اهل سنت|ابن تیمیه]]، از فقیهان وهابی مذهب، معتقد است که اگر منابع سنتی مانند زکات و خمس پاسخگوی نیازهای حکومتی نباشند، دولت می‌تواند بر اساس مصالح عمومی مالیات دریافت کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مجموع الفتاوی|سال=۱۴۲۵|نام=احمد بن عبدالحلیم|نام خانوادگی=ابن تیمیه|ناشر=دار ابن حزم|جلد=25|صفحه=72|مکان=بیروت}}</ref><ref group="یادداشت">فقهای اهل تسنن در کلیات پرداخت مالیات، اختلاف شاخصی با فقهای شیعه ندارند.</ref> | ||
==== دیدگاه فقهای شیعه ==== | ==== دیدگاه فقهای شیعه ==== | ||
بسیاری از فقهای شیعه مانند [[محقق کرکی]] و [[نقش علامه حلی در گسترش تشیع|علامه حلی]] معتقدند که در زمان غیبت امام معصوم (ع)، ولی فقیه اختیار وضع مالیات را دارد. امام خمینی | بسیاری از فقهای شیعه مانند [[محقق کرکی]] و [[نقش علامه حلی در گسترش تشیع|علامه حلی]] معتقدند که در زمان غیبت امام معصوم(ع)، ولی فقیه اختیار وضع مالیات را دارد. امام خمینی در کتاب «البیع» تأکید دارد که حکومت اسلامی می‌تواند برای نیازهای عمومی جامعه مالیات وضع کند، مشروط بر اینکه این امر در چارچوب عدالت و مصلحت عمومی باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=البیع|سال=۱۴۰۶|نام=روح‌الله|نام خانوادگی=خمینی|ناشر=موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی|جلد=2|صفحه=462|مکان=قم}}</ref> همچنین شیخ طوسی در المبسوط بیان می‌کند که در حکومت اسلامی، تأمین هزینه‌های عمومی بر عهده حکومت است و این هزینه می‌تواند از منابع شرعی مانند زکات، خمس و همچنین درآمدهای دیگر مانند مالیات تأمین شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المبسوط|سال=۱۴۰۷|نام خانوادگی=شیخ طوسی|ناشر=دارالکتب الاسلامیه|جلد=2|صفحه=253|مکان=بیروت}}</ref> محقق حلی نیز در [[شرایع الاسلام]] تأکید دارد که در صورتی که منابع شرعی مانند خمس و زکات برای تأمین هزینه‌های حکومت کافی نباشد، اخذ مالیات از مردم تحت عنوان «مصلحت عمومی» مجاز است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرایع الاسلام|سال=1420|نام خانوادگی=محقق حلی|ناشر=موسسه نشر اسلامی|جلد=1|صفحه=245|مکان=بیروت}}</ref> | ||
=== ادله قرآنی و حدیثی === | === ادله قرآنی و حدیثی === | ||
برخی فقها به آیاتی از قرآن استناد می‌کنند که نشان می‌دهد مسلمانان موظف به پرداخت هزینه‌های عمومی جامعه هستند: | برخی فقها به آیاتی از قرآن استناد می‌کنند که نشان می‌دهد مسلمانان موظف به پرداخت هزینه‌های عمومی جامعه هستند: | ||
* آیه ۲۴۵ سوره بقره: {{متن عربی|مَن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً|ترجمه=چه کسی به خدا قرض نیکو می‌دهد تا خدا آن را برای او چندین برابر کند؟}} برخی مفسران این آیه را به حمایت مالی از حکومت اسلامی تفسیر کرده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المیزان|سال=1377|نام=محمدحسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=موسسه اسماعیلیان|جلد=1|صفحه=112|مکان=قم}}</ref> | |||
* آیه | * حدیث پیامبر(ص): {{متن عربی|كُلُكُّم راعٍ و كُلُكُّم مَسؤولٌ عَن رَعِيَتِهِ|ترجمه=همه شما نگهبان هستید و همه در برابر امور تحت نظارت خود مسئولید}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=صحیح مسلم|سال=1414|نام=مسلم|نام خانوادگی=نیشابوری|ناشر=دارالفکر|جلد=1|صفحه=43|مکان=بیروت}}</ref> | ||
* حدیث پیامبر (ص): {{متن عربی|كُلُكُّم راعٍ و كُلُكُّم مَسؤولٌ عَن رَعِيَتِهِ|ترجمه=همه شما نگهبان هستید و همه در برابر امور تحت نظارت خود مسئولید}}<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=صحیح مسلم|سال=1414|نام=مسلم|نام خانوادگی=نیشابوری|ناشر=دارالفکر|جلد=1|صفحه=43|مکان=بیروت}}</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۰: | ||
}} | }} | ||
{{ارزیابی | {{ارزیابی | ||
| شناسه = | | شناسه = شد | ||
| عکس = <!--خالی | شد--> | | عکس = <!--خالی | شد--> | ||
| درگاه = | | درگاه = شد | ||
| ادبیات = | | ادبیات = شد | ||
| پیوند = | | پیوند = شد | ||
| ناوبری = <!--خالی | شد--> | | ناوبری = <!--خالی | شد--> | ||
| تغییرمسیر = <!--خالی | شد--> | | تغییرمسیر = <!--خالی | شد--> | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = شد | ||
| ارزیابی کمی = | | ارزیابی کمی = شد | ||
| ارزیابی کیفی = <!--خالی | شد--> | | ارزیابی کیفی = <!--خالی | شد--> | ||
| اولویت = | | اولویت = ب | ||
| کیفیت = | | کیفیت = خوب | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||