ارهاص

سؤال

ارهاص چیست و در منابع چگونه گزارش شده؟

ارهاص

ارهاص به حوادث خارق‌العاده‌ای می‌گویند که همزمان با تولد یا کودکی و پیش از بعثت پیامبران رخ می‌دهد.

جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۰۰.

پیامبر اکرم(ص) در هفدهم ربیع الاول سال عام الفیل (سالی که اصحاب فیل برای خراب کردن کعبه وارد مکّه شدند) در مکه به دنیا آمد. به هنگام ولادت ایشان، اتفاقاتی رخ داد که عالمان اسلام این موارد را به عنوان معجزات الهی و از ارهاصات پیامبر نام برده‌اند از جمله: شکسته شدن بت‌ها، آسیب دیدن طاق کسری، خشک شدن دریاچه ساوه و... .

حوادث بعد از تولد پیامبر

پیامبر اکرم(ص) در هفدهم ربیع الاول،سال عام الفیل در مکه به دنیا آمد. به هنگام تولد ایشان اتفاقاتی رخ داده است که در اصطلاح به آنها "ارهاص" میگویند. در ادامه این حوادث بیشتر توضیح داده خواهد شد:

آسیب دیدن طاق کسری

مشهورترین بنای ساخته‌شده توسط پادشاهان ساسانی، طاق کسری بود که در هنگام تولد پیامبر اکرم به لرزه درآمد و چهار کنگره آن ویران شد. داناترین عالم مجوس، آن شب در خواب دید که شترانی عربی، اسبانی سرکش را می‌کشند و از دجله گذشتند و داخل شهر ایشان شدند و طاق کسری دو تکه شد و آب دجله شکافته شد و در قصر او جاری گردید.

شکسته‌شدن بت‌ها

در آن شب نوری از طرف حجاز ظاهر شد و در عالم پخش شد و به مشرق رسید، هر بتی که در هر جای عالم بود بر رو افتادند و و در صبح آن روز، تخت هر پادشاهی سرنگون شده بود و همه آن‌ها تمام روز را لال بودند و سخن نمی‌توانستند بگویند.حضرت امیر المؤمنین(ع) روایت شده‌است: «چون آن حضرت متولّد شد، بت‌ها که در کعبه گذاشته شده بودند همه به رو افتادند و چون شام شد این ندا از آسمان رسید: «جاءَ الحق و زهق الباطل إنَّ الباطل کان زهوقا»حق آمد و باطل نابود شد همانا باطل نابود شدنی است».

خشک شدن دریاچه ساوه

دریاچه ساوه که سال‌ها آن را در آن زمان می‌پرستیدند، خشک شد.دریاچه‌ای در نزدیکی شهر ساوه که بنابر برخی روایات، همزمان با شب میلاد پیامبر، آب آن فروکش کرده است.برخی از پژوهشگران معاصر، در صحت خشک شدن دریاچه ساوه در شب میلاد پیامبر اکرم(ص) تردید کرده‌اند. از نظر آنان گزارش‌هایی که در این باره وجود دارد ضعیف و مشکوک است؛ همچنین گفته‌اند پیامبر اکرم، مظهر رحمت است نه عذاب تا با تولد او دریاچه‌ای خشک شود.

جعفر سبحانی از مراجع تقلید و تاریخ پژوه براین باور است که تمام حوادث نقل شده هم‌زمان با میلاد پیامبر از جمله خشک شدن دریاچه ساوه در منابع اصیل تواریخ و جوامع حدیث موجود است. وی هم‌چنان یادآور شده که این حوادث پس از سالیان درازی از آن می‌تواند مایه عبرت و وسیله پندو اندرز شود زیرا هدف از آن‌ها ایجاد تکان و توجه در قلب‌های مردمی بود که در بت‌پرستی و ظلم و بیدادگری غرق شده بودند.

بسته‌شدن درهای آسمان بر روی ابلیس

امام صادق(ع) می‌فرمایند: «ابلیس روزانه به هفت آسمان می‌رفت و اخبار آسمانی را می‌شنید؛ وقتی که حضرت عیسی(ع) متولد شد ابلیس را از سه آسمان منع کردند و چون پیامبر اکرم(ص) متولد شد، او را از همه آسمان‌ها منع کردند و شیاطین را با تیرهای شهاب از آسمان‌ها دور کردند، پس قریشی‌ها گفتند که حتماً وقت قیامت رسیده». وقتی رسول خدا متولّد شد، آنان که دسترسی به برخی از امور عالم در زمان پیامبران پیشین داشتند (چنان‌که در داستان حضرت سلیمان و آوردن تخت بلقیس فردی ادعا می‌کند که من آنرا می‌آورم قبل از آنکه تو از جای خود برخیزی)همگی از آسمان رانده شدند.

علامه مجلسی در بحار الانوار می‌فرمایند: «تمام دنیا در آن شب روشن شد و هر سنگ و کلوخی و درختی خندید و آنچه در آسمان‌ها و زمین‌ها بود تسبیح خدا گفتند و شیطان گریخت و مدام با خود می‌گفت: بهترین امّت‌ها و گرامی‌ترین بندگان، محمّد(ص) آمد».

خاموش شدن آتشکده فارس

آتشکده آذرفرنبغ از آتشکده‌های زرتشیان در استان فارس است. این آتشکده را یکی از سه آتشکده مشهورِ پیش از اسلام دانسته‌اند. هزار سال بود که این آتشکده خاموش نشده بود تا اینکه در شب ولادت پیامبر اکرم این معجزه الهی رخ می‌دهد.