فروع دین: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
'''تولی و تبری''' | '''تولی و تبری''' | ||
... | دو اصل مهم«تولی» به معنی دوست داشتن دوستان خدا و حامیان عدالت، و«تبری» به معنی بیزاری از ستمگران و دشمنان خدا، اهمیت بسیاری دارد و باعث می شود طرفداران عدالت، علیه ستمگران متحد شوند و ظلم از جامعه ریشه کن شود.<ref>«[https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=42&lid=0&catid=29262&mid=318146 مفهوم تولّی و تبرّی]»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی، انتشار: ۲۱ آبان ۱۴۰۲ش.</ref> تبرّی یعنی پیوند دوستی با دوستان خدا برقرار كردن و پیوند بیزاری با دشمنان خدا برقرار كردن.<ref>«تولّی و تبرّی»، پایگاه جامع استاد شهید مرتضی مطهری، انتشار: ۲۱ آبان ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۱۲ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۵۳
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
فروع دین چیست؟
فروع دین، نماز، روزه، حج، جهاد، خمس، زکات، امر به معروف، نهی از منکر، تولی و تبری را شامل می‌شود.
جایگاه
فروع دين، عبارت است از وظايف و آدابى كه شارع مقدس بر مكلفان در مقام عمل و رفتار، وضع و تشريع كرده است. دانستن آن بخش از فروع دين كه مورد نياز و ابتلا مى‌باشد، مانند نماز، روزه، زكات و خمس بر هر مكلفى واجب است.[۱] پايبندى به فروع دين نيز همچون اصول دين واجب است. فروع دين مجموعه‌اى از وظايف و تكاليف عملى است كه پيامبر(ص) براى سعادت دنيوى و اخروى انسان‌ها از وحى برگرفته و ابلاغ كرده است. برخى از فروع دين، رابطه انسان با خدا را در قالب قوانين و احكام بيان مى‌كنند و وظايفى را براى او پيش مى‌كشند؛ وظايفى همچون نماز، روزه و حج. برخى ديگر به وظايفى كه انسان‌ها در برابر يكديگر دارند نظر دارند و روابط انسانى را تنظيم مى‌كنند؛ مانند جهاد، خمس و بيع[۲]
بخشی مهم از مجموعۀ اعمال و رفتار عبادی در فرهنگ اسلامی با عنوان «فروع دین» شناخته شده است. فروع دین ناظر بر جنبه‌های عملی دیانت اسلام است. در آموزش‌های معمول میان شیعۀ امامی در شمارش این فروع نماز، روزه، زكات، خمس، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منكر، تولّی و تبّری جای دارد، اما نزد مذاهب اهل سنت برخی از این فروع چندان توسعه نیافته، و بر آنها تأكید نشده است.[۳]
مصادیق فروع دین
نماز: در دین اسلام، نخستین و مهم‌ترین وظیفۀ عبادی برای هر فرد مكلف به جای آوردن نماز است كه ۵ نوبت در روز یادآور ایمان و عقیدۀ فرد مسلمان، و وسیله‌ای برای فراهم آوردن نیروهای درونی و معنوی برای اتصال به مبدأ جهان، یعنی خداوند است.
روزه: بر هر مكلف توانا بر امساك، واجب است كه در سراسر ماه رمضان به قصد تعبد و نیت تقرب به خداوند روزه بگیرد و در روزه‌داری بر او واجب است كه از خوردن و آشامیدن و آمیزش جنسی از طلوع فجر صادق تا مغرب شرعی خودداری نماید.
حج: به نص قرآن مجید بر هر فرد مستطیع واجد شرایط واجب است كه یك بار فریضۀ حج را به‌جا آورد و این را «حَجّۀ الاسلام» نامیده‌اند. در حج باید همۀ افراد مستطیع با یك نوع لباس و به دور از هرگونه اختلاف طبقاتی در یك جا گرد آیند و مراسمی را بر پا دارند كه پیش از آن در دوران جاهلیت نیز با تفاوتهایی در روش برپا داشته می‌شده است.
زکات: در قرآن كریم به عنوان یكی از نخستین دستورهای دین اسلام، دهها بار در كنار امر به اقامۀ نماز، امر به پرداخت زكات نیز آمده است. زكات چنانكه از معنای لغوی آن برمی‌آید و با اشارات قرآنی نیز تأیید می‌گردد، افزون بر پرداختی مالی، نوعی «تزكیه» و «پاكسازی» باطنی است. از همین روست كه در نخستین برداشتها از آیات قرآنی، زكات همچون دیگر عبادات است كه نیت و قصد تقرب شرط تحقق و صحت آن محسوب می‌گردد. با این حال، زكات افزون بر جنبۀ عبادت فردی آن، از لحاظ اجتماعی به عنوان راهی برای توزیع ثروت و نیز فراهم آوردن اموالی برای صرف در امور عمومی مسلمانان مطرح بوده است.
خمس: در قرآن كریم از خمس - مالیاتی دیگر - سخن رفته (مائده/ ۸/ ۴۱) كه به غنایم تعلق می‌گیرد و در فقه اهل سنت، بر تعلق این مالیات یك‌پنجم بر غنایم جنگی و برخی موارد محدود دیگر، اقتصار شده است. بر عكس در فقه امامیه، غنیمت یاد شده در آیه بر پایۀ منابع روایی بسیار توسعه داده شده، و موضوعاتی متعدد را دربر گرفته است. مهم‌ترین این موضوعات «منفعت كسب» است كه خمس را به عنوان یك مالیات عمومی در تمامی زمانها و مكانها مطرح ساخته، و در زندگی روزمرۀ مردم جاری ساخته است؛ بدین معنا كه هر مكلف باید درآمد حاصل از كسب خود را در ظرف یك سال مالی محاسبه كند و از آنچه زاید بر مصرف سالیانه، برجای می‌ماند، یك پنجم را به عنوان خمس پرداخت نماید. [۴]
جهاد:
جِهاد، جنگ مشروع در راه خدا و عنوان یکی از ابواب فقه اسلامی است. مهم ترین مفهوم اصطلاحی این واژه در متون دینی، همانند کاربرد عام آن، گونه ای خاص از تلاش است یعنی مبارزه کردن در راه خدا با جان ، مال و داراییهای دیگر خود با هدف گسترش اسلام یا دفاع از آن.[۵]
امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکَر، دو اصطلاح كه در تفاسیر قدیم كلام الٰهی، به امر به تبعیت از حضرت محمد(ص) و دین اسلام، و نهی از كفر به خداوند و تكذیب رسول خدا(ص) و دین او تبیین شده است. می‌توان گفت كه امر به معروف كنشی است برای تحقق آنچه مطابق تعالیم دین و عرف دینداری آشنا و پسندیده است و نهی از منکر واكنشی است برای نابود ساختن آنچه ناآشنا و نک‍وهیده است.[۶]
تولی و تبری
دو اصل مهم«تولی» به معنی دوست داشتن دوستان خدا و حامیان عدالت، و«تبری» به معنی بیزاری از ستمگران و دشمنان خدا، اهمیت بسیاری دارد و باعث می شود طرفداران عدالت، علیه ستمگران متحد شوند و ظلم از جامعه ریشه کن شود.[۷] تبرّی یعنی پیوند دوستی با دوستان خدا برقرار كردن و پیوند بیزاری با دشمنان خدا برقرار كردن.[۸]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ فرهنگ فقه فارسي، زير نظر محمود هاشمى شاهرودى، قم، موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۶۷۹.
- ↑ خطيبي کوشکک، محمد و همکاران، فرهنگ شیعه، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش، ص۳۵۹.
- ↑ جمعی از نویسندگان، «اسلام»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ذیل مدخل.
- ↑ جمعی از نویسندگان، «اسلام»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ذیل مدخل.
- ↑ صرّامی، سیف‌اللّه، و سعید عدالت‌نژاد، «جهاد»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۱، ذیل مدخل.
- ↑ جابری‌زاده، عبدالامیر، «امر به معروف و نهی از منکر»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۰، ذیل مدخل.
- ↑ «مفهوم تولّی و تبرّی»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی، انتشار: ۲۱ آبان ۱۴۰۲ش.
- ↑ «تولّی و تبرّی»، پایگاه جامع استاد شهید مرتضی مطهری، انتشار: ۲۱ آبان ۱۴۰۲ش.