صفت مظلوم برای امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
از ویکی پاسخ
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{شروع متن}}سؤال: آيا عبارت "انا مظلوم" كلام امام حسين (عليه السلام) است؟ این کلام در کدام منبع نقل شده است؟ پاسخ اجمالي: در روایات و زیارات پس از نام مبارک امام حسین ((ع)) صفت مظلوم آمده است و از خود حضرت نيز نقل شده كه فرمود: «أَلْقَى اللَّهَ عَزَّ...» ایجاد کرد)
 
جز (ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}سؤال: آيا عبارت "انا مظلوم" كلام امام حسين (عليه السلام) است؟ این کلام در کدام منبع نقل شده است؟
{{شروع متن}}سؤال: آیا عبارت «انا مظلوم» کلام امام حسین (علیه السلام) است؟ این کلام در کدام منبع نقل شده است؟


پاسخ اجمالي:
پاسخ اجمالی:


در روایات و زیارات پس از نام مبارک امام حسین ((ع)) صفت مظلوم آمده است و از خود حضرت نيز نقل شده كه فرمود: «أَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنَا مَظْلُومٌ مُتَلَطِّخٌ بِدَمِي؛ من خدا را مظلوم و خون آلود ملاقات می‌کنم».
در روایات و زیارات پس از نام مبارک امام حسین «ع» صفت مظلوم آمده است و از خود حضرت نیز نقل شده که فرمود: «أَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنَا مَظْلُومٌ مُتَلَطِّخٌ بِدَمِی؛ من خدا را مظلوم و خون آلود ملاقات می‌کنم».


پاسخ تفصيلي:
پاسخ تفصیلی:


یكی از القاب و صفات امـام حسین ((ع)) که در بسیاری از زیـارتنامـه‌هـا و روایات آمده است، صفت «مظلوم» است. مظلوم به کسی گفته می‌شود که مورد ظلم واقع شده است و سیدالشهداء مصداق کامل صفت مظلوم است؛ زیرا مظلومانه کشته شده و به شهادت رسیده‌اند.
یکی از القاب و صفات امام حسین «ع» که در بسیاری از زیارتنامه‌ها و روایات آمده است، صفت «مظلوم» است. مظلوم به کسی گفته می‌شود که مورد ظلم واقع شده است و سیدالشهداء مصداق کامل صفت مظلوم است؛ زیرا مظلومانه کشته شده و به شهادت رسیده‌اند.


امیرالمومنین علی ((ع)) در روایتی صفت مظلوم را درباره امام حسین ((ع)) به کاره برده است؛ اصبغ بن نباته می‌گويد: روزى عليّ (عليه السّلام) دست حسن (عليه السّلام) را گرفته بود و بر ما وارد شد و مى‏گفت: روزى رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) دست مرا بدين گونه گرفته بود و بر جمعيّت ما وارد شد و مى‏گفت: بهترين خلايق و سرور ايشان پس از من، اين برادرم است و او امام هر مسلمانى و مولاى هر مؤمن پس از وفات من است، من‏ مى‏گويم: بهترين خلايق و سرور ايشان پس از من اين فرزندم است و او امام و مولاى هر مؤمن پس از وفات من است، بدانيد كه به او ستم مى‏شود همچنان كه پس از رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) به من ستم شد، «وَ خَيْرُ الْخَلْقِ وَ سَيِّدُهُمْ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنِي أَخُوهُ الْحُسَيْنُ‏ الْمَظْلُومُ‏ بَعْدَ أَخِيهِ الْمَقْتُولُ فِي أَرْضِ كَرْبَلَاءَ أَمَا إِنَّهُ‏ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ سَادَه الشُّهَدَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَه» و پس از فرزندم حسن، بهترين خلايق و سرور ايشان برادرش حسين مظلوم است كه در سرزمين كربلا كشته مى‏شود، بدانيد كه او و اصحابش از سروران شهداء در روز قيامت هستند...».<ref>ابن بابويه، محمد (شیخ صدوق)، كمال الدين و تمام النعمه، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref>
امیرالمؤمنین علی «ع» در روایتی صفت مظلوم را درباره امام حسین «ع» به کاره برده است؛ اصبغ بن نباته می‌گوید: روزی علیّ (علیه السّلام) دست حسن (علیه السّلام) را گرفته بود و بر ما وارد شد و می‌گفت: روزی رسول خدا (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) دست مرا بدین گونه گرفته بود و بر جمعیّت ما وارد شد و می‌گفت: بهترین خلایق و سرور ایشان پس از من، این برادرم است و او امام هر مسلمانی و مولای هر مؤمن پس از وفات من است، من می‌گویم: بهترین خلایق و سرور ایشان پس از من این فرزندم است و او امام و مولای هر مؤمن پس از وفات من است، بدانید که به او ستم می‌شود همچنان که پس از رسول خدا (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) به من ستم شد، «وَ خَیْرُ الْخَلْقِ وَ سَیِّدُهُمْ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنِی أَخُوهُ الْحُسَیْنُ الْمَظْلُومُ بَعْدَ أَخِیهِ الْمَقْتُولُ فِی أَرْضِ کَرْبَلَاءَ أَمَا إِنَّهُ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ سَادَه الشُّهَدَاءِ یَوْمَ الْقِیَامَه» و پس از فرزندم حسن، بهترین خلایق و سرور ایشان برادرش حسین مظلوم است که در سرزمین کربلا کشته می‌شود، بدانید که او و اصحابش از سروران شهداء در روز قیامت هستند…».<ref>ابن بابویه، محمد (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref>


همچنین در میان کلمات دیگر ائمه ((ع)) و زیارات بسیاری از جمله زیارت اربعین، این صفت پس از نام مبارک حضرت آمده است. برای نمونه در کلامی از امام صادق نقل شده: «ابو بصیر مى‏گويد: از حضرت امام باقر يا امام صادق (عليهما السّلام) شنيدم كه مى‏فرمودند: كسى كه دوست دارد محل سكنی و منزلش بهشت باشد، زيارت مظلوم را ترك نكند. عرض كردم: مظلوم كيست؟ حضرت فرمودند: مظلوم، حسين بن على (عليهما السّلام) صاحب كربلا است. كسى كه بخاطر شوق به آن حضرت و محبّت به رسول خدا و فاطمه و حبّ امير المؤمنين (صلوات اللَّه و سلامه عليهم) حضرتش را زيارت كند خداوند او را بر سر سفره‏هاى بهشتى نشانده كه با آن سروران هم غذا باشد در حالى كه مردم در حساب مى‏باشند. <ref>ابن قولويه، جعفر، كامل الزيارات، ترجمه محمدجواد ذهنی تهرانی، نجف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، ص۱۳۷.</ref>
همچنین در میان کلمات دیگر ائمه «ع» و زیارات بسیاری از جمله زیارت اربعین، این صفت پس از نام مبارک حضرت آمده است. برای نمونه در کلامی از امام صادق نقل شده: «ابو بصیر می‌گوید: از حضرت امام باقر یا امام صادق (علیهما السّلام) شنیدم که می‌فرمودند: کسی که دوست دارد محل سکنی و منزلش بهشت باشد، زیارت مظلوم را ترک نکند. عرض کردم: مظلوم کیست؟ حضرت فرمودند: مظلوم، حسین بن علی (علیهما السّلام) صاحب کربلا است. کسی که بخاطر شوق به آن حضرت و محبّت به رسول خدا و فاطمه و حبّ امیر المؤمنین (صلوات اللَّه و سلامه علیهم) حضرتش را زیارت کند خداوند او را بر سر سفره‌های بهشتی نشانده که با آن سروران هم غذا باشد در حالی که مردم در حساب می‌باشند.<ref>ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، ترجمه محمدجواد ذهنی تهرانی، نجف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، ص۱۳۷.</ref>


خود حضرت سیدالشهداء نیز این صفت را درباره خود به کار برده است. شیخ صدوق در کتاب امالی در توصیف و بیان لحظات پیش از شهادت حضرت این عبارات را نقل کرده است: «...حضرت سه تن را كشت و او را از اسب پایین انداختند. حسين ((ع)) به راست و چپ نگريست و كسى را نديد. سر به آسمان برداشت و عرض کرد: خدايا مى‏بينى با پيغمبرزاده‏ات چه مي‌كنند؟ بنو كلاب راه فرات را بر او بستند و در آن لحظه تيرى بگلویش رسيد و از اسبش به زمين افتاد و تير را در آورد و به دور انداخت و كف دست را زير خون گرفت و چون پرشد سر و محاسن خود را با آن خضاب كرد و فرمود: «أَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنَا مَظْلُومٌ مُتَلَطِّخٌ بِدَمِي ثُمَّ خَرَّ عَلَى خَدِّهِ الْأَيْسَرِ صَرِيعا»؛ «من خدا را مظلوم و خون آلود ملاقات می‌کنم و باگونه چپ روى خاك افتاد»<ref>ابن بابويه، محمد، الأمالي(شیخ صدوق)، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۳.</ref>.
خود حضرت سیدالشهداء نیز این صفت را درباره خود به کار برده است. شیخ صدوق در کتاب آمالی در توصیف و بیان لحظات پیش از شهادت حضرت این عبارات را نقل کرده است: «... حضرت سه تن را کشت و او را از اسب پایین انداختند. حسین «ع» به راست و چپ نگریست و کسی را ندید. سر به آسمان برداشت و عرض کرد: خدایا می‌بینی با پیغمبرزاده‌ات چه می‌کنند؟ بنو کلاب راه فرات را بر او بستند و در آن لحظه تیری بگلویش رسید و از اسبش به زمین افتاد و تیر را درآورد و به دور انداخت و کف دست را زیر خون گرفت و چون پرشد سر و محاسن خود را با آن خضاب کرد و فرمود: «أَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنَا مَظْلُومٌ مُتَلَطِّخٌ بِدَمِی ثُمَّ خَرَّ عَلَی خَدِّهِ الْأَیْسَرِ صَرِیعا»؛ «من خدا را مظلوم و خون آلود ملاقات می‌کنم و باگونه چپ روی خاک افتاد».<ref>ابن بابویه، محمد، الأمالی (شیخ صدوق)، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۳.</ref>


همچنین در ماجرای معروف دیر راهب که در مسیر عبور سرهای مبارک شهدا و اسراء کربلا به شام اتفاق افتاده است، چنین آمده است: «هنگامى كه سر امام حسين (عليه السلام) را وارد قِنَّسْرِين كردند، راهبى از صومعه خود متوجه سر مقدس آن حضرت شد و ديد نورى از دهان مبارك امام حسين خارج مي‌شود و بطرف آسمان صعود مي‌كند. آن راهب مبلغ ده هزار درهم آورد و سر مبارک حضرت را از ماموران گرفت و داخل صومعه خويش برد. راهب صدائى شنيد، ولى صاحب آن صدا را نديد. آن گوينده به راهب مي‌گفت: خوشا بحال تو! و خوشا بحال آن كسى كه از حرمت اين حسين آگاه شد. راهب سر خود را بلند كرد و گفت: پروردگارا! تو را بحق عيسى قسم مي‌دهم كه اين سر را مأمور كنى با من تكلم نمايد. آن سر تكلم كرد و گفت: اى راهب! چه می‌خواهی؟ راهب گفت: تو كيستى؟ فرمود: انا بن محمّد المصطفى، و انا بن على المرتضى، و انا بن فاطمه الزهراء، انا المقتول بكربلاء، انا المظلوم‏، انا العطشان، بعدا آن سر مقدس ساكت شد. راهب صورت به صورت امام حسين نهاد و گفت: صورتم را از صورت تو بر نخواهم داشت تا اينكه بگوئى: من روز قيامت شفيع تو خواهم بود. آن سر مقدس بسخن آمد و فرمود: بدين جدم محمّد مصطفى (صلّى اللَّه عليه و آله) باز گرد. راهب گفت: اشهد ان لا اله الا اللَّه و اشهد ان محمدا رسول اللَّه. امام حسين قبول كرد كه شفيع وى شود. هنگامى كه صبح شد موكلين آن سر مبارك را با درهم‏ها از آن راهب گرفتند. وقتى به وادى رسيدند ديدند آن درهم‏ها بسنگ تبديل شده‏اند.<ref>مجلسى، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. جلد ۴۴، ص۳۲۱.</ref>
همچنین در ماجرای معروف دیر راهب که در مسیر عبور سرهای مبارک شهدا و اسراء کربلا به شام اتفاق افتاده است، چنین آمده است: «هنگامی که سر امام حسین (علیه السلام) را وارد قِنَّسْرِین کردند، راهبی از صومعه خود متوجه سر مقدس آن حضرت شد و دید نوری از دهان مبارک امام حسین خارج می‌شود و بطرف آسمان صعود می‌کند. آن راهب مبلغ ده هزار درهم آورد و سر مبارک حضرت را از مأموران گرفت و داخل صومعه خویش برد. راهب صدائی شنید، ولی صاحب آن صدا را ندید. آن گوینده به راهب می‌گفت: خوشا بحال تو! و خوشا بحال آن کسی که از حرمت این حسین آگاه شد. راهب سر خود را بلند کرد و گفت: پروردگارا! تو را بحق عیسی قسم می‌دهم که این سر را مأمور کنی با من تکلم نماید. آن سر تکلم کرد و گفت: ای راهب! چه می‌خواهی؟ راهب گفت: تو کیستی؟ فرمود: انا بن محمّد المصطفی، و انا بن علی المرتضی، و انا بن فاطمه الزهراء، انا المقتول بکربلاء، انا المظلوم‏، انا العطشان، بعداً آن سر مقدس ساکت شد. راهب صورت به صورت امام حسین نهاد و گفت: صورتم را از صورت تو برنخواهم داشت تا اینکه بگوئی: من روز قیامت شفیع تو خواهم بود. آن سر مقدس بسخن آمد و فرمود: بدین جدم محمّد مصطفی (صلّی اللَّه علیه و آله) باز گرد. راهب گفت: اشهد ان لا اله الا اللَّه و اشهد ان محمدا رسول اللَّه. امام حسین قبول کرد که شفیع وی شود. هنگامی که صبح شد موکلین آن سر مبارک را با درهم‌ها از آن راهب گرفتند. وقتی به وادی رسیدند دیدند آن درهم‌ها بسنگ تبدیل شده‌اند.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. جلد ۴۴، ص۳۲۱.</ref>


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی =
  | شاخه فرعی۱ =  
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =  
  | تیترها =
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۵۸

سؤال: آیا عبارت «انا مظلوم» کلام امام حسین (علیه السلام) است؟ این کلام در کدام منبع نقل شده است؟

پاسخ اجمالی:

در روایات و زیارات پس از نام مبارک امام حسین «ع» صفت مظلوم آمده است و از خود حضرت نیز نقل شده که فرمود: «أَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنَا مَظْلُومٌ مُتَلَطِّخٌ بِدَمِی؛ من خدا را مظلوم و خون آلود ملاقات می‌کنم».

پاسخ تفصیلی:

یکی از القاب و صفات امام حسین «ع» که در بسیاری از زیارتنامه‌ها و روایات آمده است، صفت «مظلوم» است. مظلوم به کسی گفته می‌شود که مورد ظلم واقع شده است و سیدالشهداء مصداق کامل صفت مظلوم است؛ زیرا مظلومانه کشته شده و به شهادت رسیده‌اند.

امیرالمؤمنین علی «ع» در روایتی صفت مظلوم را درباره امام حسین «ع» به کاره برده است؛ اصبغ بن نباته می‌گوید: روزی علیّ (علیه السّلام) دست حسن (علیه السّلام) را گرفته بود و بر ما وارد شد و می‌گفت: روزی رسول خدا (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) دست مرا بدین گونه گرفته بود و بر جمعیّت ما وارد شد و می‌گفت: بهترین خلایق و سرور ایشان پس از من، این برادرم است و او امام هر مسلمانی و مولای هر مؤمن پس از وفات من است، من می‌گویم: بهترین خلایق و سرور ایشان پس از من این فرزندم است و او امام و مولای هر مؤمن پس از وفات من است، بدانید که به او ستم می‌شود همچنان که پس از رسول خدا (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) به من ستم شد، «وَ خَیْرُ الْخَلْقِ وَ سَیِّدُهُمْ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنِی أَخُوهُ الْحُسَیْنُ الْمَظْلُومُ بَعْدَ أَخِیهِ الْمَقْتُولُ فِی أَرْضِ کَرْبَلَاءَ أَمَا إِنَّهُ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ سَادَه الشُّهَدَاءِ یَوْمَ الْقِیَامَه» و پس از فرزندم حسن، بهترین خلایق و سرور ایشان برادرش حسین مظلوم است که در سرزمین کربلا کشته می‌شود، بدانید که او و اصحابش از سروران شهداء در روز قیامت هستند…».[۱]

همچنین در میان کلمات دیگر ائمه «ع» و زیارات بسیاری از جمله زیارت اربعین، این صفت پس از نام مبارک حضرت آمده است. برای نمونه در کلامی از امام صادق نقل شده: «ابو بصیر می‌گوید: از حضرت امام باقر یا امام صادق (علیهما السّلام) شنیدم که می‌فرمودند: کسی که دوست دارد محل سکنی و منزلش بهشت باشد، زیارت مظلوم را ترک نکند. عرض کردم: مظلوم کیست؟ حضرت فرمودند: مظلوم، حسین بن علی (علیهما السّلام) صاحب کربلا است. کسی که بخاطر شوق به آن حضرت و محبّت به رسول خدا و فاطمه و حبّ امیر المؤمنین (صلوات اللَّه و سلامه علیهم) حضرتش را زیارت کند خداوند او را بر سر سفره‌های بهشتی نشانده که با آن سروران هم غذا باشد در حالی که مردم در حساب می‌باشند.[۲]

خود حضرت سیدالشهداء نیز این صفت را درباره خود به کار برده است. شیخ صدوق در کتاب آمالی در توصیف و بیان لحظات پیش از شهادت حضرت این عبارات را نقل کرده است: «... حضرت سه تن را کشت و او را از اسب پایین انداختند. حسین «ع» به راست و چپ نگریست و کسی را ندید. سر به آسمان برداشت و عرض کرد: خدایا می‌بینی با پیغمبرزاده‌ات چه می‌کنند؟ بنو کلاب راه فرات را بر او بستند و در آن لحظه تیری بگلویش رسید و از اسبش به زمین افتاد و تیر را درآورد و به دور انداخت و کف دست را زیر خون گرفت و چون پرشد سر و محاسن خود را با آن خضاب کرد و فرمود: «أَلْقَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنَا مَظْلُومٌ مُتَلَطِّخٌ بِدَمِی ثُمَّ خَرَّ عَلَی خَدِّهِ الْأَیْسَرِ صَرِیعا»؛ «من خدا را مظلوم و خون آلود ملاقات می‌کنم و باگونه چپ روی خاک افتاد».[۳]

همچنین در ماجرای معروف دیر راهب که در مسیر عبور سرهای مبارک شهدا و اسراء کربلا به شام اتفاق افتاده است، چنین آمده است: «هنگامی که سر امام حسین (علیه السلام) را وارد قِنَّسْرِین کردند، راهبی از صومعه خود متوجه سر مقدس آن حضرت شد و دید نوری از دهان مبارک امام حسین خارج می‌شود و بطرف آسمان صعود می‌کند. آن راهب مبلغ ده هزار درهم آورد و سر مبارک حضرت را از مأموران گرفت و داخل صومعه خویش برد. راهب صدائی شنید، ولی صاحب آن صدا را ندید. آن گوینده به راهب می‌گفت: خوشا بحال تو! و خوشا بحال آن کسی که از حرمت این حسین آگاه شد. راهب سر خود را بلند کرد و گفت: پروردگارا! تو را بحق عیسی قسم می‌دهم که این سر را مأمور کنی با من تکلم نماید. آن سر تکلم کرد و گفت: ای راهب! چه می‌خواهی؟ راهب گفت: تو کیستی؟ فرمود: انا بن محمّد المصطفی، و انا بن علی المرتضی، و انا بن فاطمه الزهراء، انا المقتول بکربلاء، انا المظلوم‏، انا العطشان، بعداً آن سر مقدس ساکت شد. راهب صورت به صورت امام حسین نهاد و گفت: صورتم را از صورت تو برنخواهم داشت تا اینکه بگوئی: من روز قیامت شفیع تو خواهم بود. آن سر مقدس بسخن آمد و فرمود: بدین جدم محمّد مصطفی (صلّی اللَّه علیه و آله) باز گرد. راهب گفت: اشهد ان لا اله الا اللَّه و اشهد ان محمدا رسول اللَّه. امام حسین قبول کرد که شفیع وی شود. هنگامی که صبح شد موکلین آن سر مبارک را با درهم‌ها از آن راهب گرفتند. وقتی به وادی رسیدند دیدند آن درهم‌ها بسنگ تبدیل شده‌اند.[۴]

منابع

  1. ابن بابویه، محمد (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵۹.
  2. ابن قولویه، جعفر، کامل الزیارات، ترجمه محمدجواد ذهنی تهرانی، نجف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش، ص۱۳۷.
  3. ابن بابویه، محمد، الأمالی (شیخ صدوق)، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۳.
  4. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. جلد ۴۴، ص۳۲۱.