حضرت معصومه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
Article-dot.png
از ویکی پاسخ
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
(ابرابزار)
خط ۴: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
== جایگاه ==
== جایگاه ==
مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّة»
مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّة»


«یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی‏ لِی فِی الْجَنَّةِ‏»
«یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ‏»


لقب معصومه
لقب معصومه


امام هشتم برادر تني آن حضرت او را (كه نامش فاطمه بود)معصومه خواند<ref>مجلسی محمد٬ باقر٬ بحار الانوار٬ بیروت موسسه الوفاء٬ ۱۴۰۳هق٬ ج۱۰۹ ٬ ص۱۶۷.</ref>.
امام هشتم برادر تنی آن حضرت او را (که نامش فاطمه بود) معصومه خواند.<ref>مجلسی محمد، باقر، بحار الانوار، بیروت مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳هق، ج۱۰۹ ، ص۱۶۷.</ref>
 
=== متن سؤال برتری حضرت معصومه ===
حضرت فاطمه معصومه(س) از جهت شخصیت فردی و کمالات روحی در بین فرزندان موسی بن جعفر(س) بعد از برادرش، علی بن موسی الرضا(ع) در والاترین رتبه جای دارد. این در حالی است که شیخ مفید و دیگران فرزندان دختر امام کاظم(ع) حداقل هجده تن بوده‌اند و فاطمه در بین این همه بانوی مکرمه سرآمد بوده است.<ref>. صدوق، عیون‌الاخبار، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ج۱، ص۱۴؛ شیخ مفید، الارشاد، دارالمفید، ج۲، ص ۲۴۴.</ref>
 
حاج شیخ عباس قمی درباره دختران موسی بن جعفر می‌نویسد: «برحسب آنچه به ما رسیده، افضل آنها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی(ع) معروف به حضرت معصومه است».<ref>. شیخ عباس قمی، منتهی‌الامال، انتشارات هجرت، ج۲، ص۲۷۳.</ref>
 
اما شیخ محمد تقی تستری در «قاموسی الرجال» فضیلت وی را نه تنها در بین دختران، بلکه پسران حضرت غیر از امام رضا(ع) بی‌نظیر می‌داند و می‌نویسد: «در میان فرزندان امام کاظم(ع) با آن همه کثرتشان، بعد از امام رضا(ع) کسی هم‌شأن حضرت معصومه(س) نیست.»<ref>. ر.ک. مجله کوثر، شماره ۳۳، شخصیت‌حضرت معصومه.</ref>
 
بی‌گمان این نحوه اظهار نظرها و نگرش به شخصیت فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) بر برداشتهایی استوار است که از متن روایات وارده از ائمه به دست آمده است. روایاتی که مقامهایی را برای فاطمه معصومه(س) برشمرده‌اند مقامی که نظیر آن را برای دیگر برادران و خواهران وی ذکر نکرده‌اند و به این ترتیب نام فاطمه معصومه(س) را در شمار زنان برتر جهان قرار داده‌اند. حال به‌طور اختصار به بررسی بعضی از خصوصیاتی که آن حضرت را از دیگر امام‌زادگان جدا می‌کند می‌پردازیم.
 
۱. شرافت خانوادگی: تأثیر شخصیت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمی‌توان انکار کرد. این تأثیرپذیری در وجود فاطمه معصومه(س) از برجستگی خاصی برخوردار است. آواز هر دو طرف (پدر و مادر) فضایلی را به ارث برد که تنها برادرش علی بن موسی الرضا(ع) آنها را به صورت کامل در خود جمع کرده بود و به نظر می‌رسد بتوان سربرتری شخصیت والای فاطمه معصومه(س) بر دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر(ع) را در همین نکته یافت که فاطمه معصومه(س) مانند برادرش از هر دو طرف پاکیزه‌ترین خصال و ویژگیها را به ارث برد با وجود بانوان دیگری در خاندان امام کاظم(ع) گویی «نجمه» ستاره پر نور بانوان امام کاظم است که به سان پرفروغ‌ترین ستاره‌ها می‌درخشد و به راستی که تمام فروغش را به دو پاکیزه گوهرش، علی بن موسی الرضا(ع) و فاطمه معصومه(س) منتقل کرد.<ref>. کلینی، اصول کافی، چاپ مکتبه الصدوق، تهران، ج۱، ص۴۷۷.</ref>
 
مطالعه سیره ائمه گواهی می‌دهد که طهارت و پاکی مادر شرط اساسی برای گزینش مادران امامان بوده است و سعادتی که نصیب فاطمه معصومه(س) شده این بود که مادرش، مادر امام رضا(ع) نیز بود؛ لذا از هر آلودگی در هر اندازه‌اش به دور ماند.<ref>. طبرسی، اعلام الوری، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ص۳۰۲.</ref>


=== متن سوال برتری حضرت معصومه  ===
۲. شفاعت گسترده: بالاترین جایگاه شفاعت از آن رسول گرامی اسلام است،<ref>. سوره بقره، آیه ۲۵۶.</ref> اما دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می‌تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد: ۱. خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت زهرا(س) ۲. شفیعه روز جزا حضرت فاطمه معصومه(س)
حضرت فاطمه معصومه(س) از جهت شخصيت فردي و كمالات روحي در بين فرزندان موسي بن جعفر(س) بعد از برادرش، علي بن موسي الرضا(ع) در والاترين رتبه‌ جاي دارد. اين در حالي است كه شيخ مفيد و ديگران فرزندان دختر امام كاظم(ع) حداقل هجده تن بوده‌اند و فاطمه در بين اين همه بانوي مكرمه سرآمد بوده است.<ref>. صدوق، عيون‌الاخبار، موسسه الاعلمي للمطبوعات، بيروت، ج۱، ص۱۴؛ شيخ مفيد، الارشاد، دارالمفيد، ج۲،‌ص ۲۴۴.</ref>
حاج شيخ عباس قمي درباره دختران موسي بن جعفر مي‌نويسد: «برحسب آنچه به ما رسيده، افضل آنها سيده جليله معظمه، فاطمه بنت امام موسي(ع) معروف به حضرت معصومه است».<ref>. شيخ عباس قمي، منتهي‌الامال، انتشارات هجرت، ج۲، ص۲۷۳.</ref>
اما شيخ محمد تقي تستري در «قاموسي الرجال» فضيلت وي را نه تنها در بين دختران،‌ بلكه پسران حضرت غير از امام رضا(ع) بي‌نظير مي‌داند و مي‌نويسد: «در ميان فرزندان امام كاظم(ع) با آن همه كثرتشان، بعد از امام رضا(ع) كسي هم‌شأن حضرت معصومه(س) نيست.»<ref>. ر.ك: مجله كوثر، شماره ۳۳،‌ شخصيت‌حضرت معصومه.</ref>
بي‌گمان اين نحوه اظهار نظرها و نگرش به شخصيت فاطمه دختر موسي بن جعفر(ع) بر برداشتهايي استوار است كه از متن روايات وارده از ائمه به دست آمده است. رواياتي كه مقامهايي را براي فاطمه معصومه(س) برشمرده‌اند مقامي كه نظير آن را براي ديگر برادران و خواهران وي ذكر نكرده‌اند و به اين ترتيب نام فاطمه معصومه(س) را در شمار زنان برتر جهان قرار داده‌اند. حال به طور اختصار به بررسي بعضي از خصوصياتي كه آن حضرت را از ديگر امام‌زادگان جدا مي‌كند مي‌پردازيم.
۱ . شرافت خانوادگي: تأثير شخصيت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمي‌توان انكار كرد. اين تأثيرپذيري در وجود فاطمه معصومه(س) از برجستگي خاصي برخوردار است. اواز هر دو طرف (پدر و مادر) فضايلي را به ارث برد كه تنها برادرش علي بن موسي الرضا(ع) آنها را به صورت كامل در خود جمع كرده بود و به نظر مي‌رسد بتوان سربرتري شخصيت والاي فاطمه معصومه(س) بر ديگر فرزندان حضرت موسي بن جعفر(ع) را در همين نكته يافت كه فاطمه معصومه(س) مانند برادرش از هر دو طرف پاكيزه‌ترين خصال و ويژگيها را به ارث برد با وجود بانوان ديگري در خاندان امام كاظم(ع) گويي «نجمه» ستاره پر نور بانوان امام كاظم است كه به سان پرفروغ‌ترين ستاره‌ها مي‌درخشد و به راستي كه تمام فروغش را به دو پاكيزه گوهرش، علي بن موسي الرضا(ع) و فاطمه معصومه(س) منتقل كرد.<ref>. كليني، اصول كافي، چاپ مكتبه الصدوق، تهران، ج۱، ص۴۷۷.</ref>
مطالعه سيره ائمه گواهي مي‌دهد كه طهارت و پاكي مادر شرط اساسي براي گزينش مادران امامان بوده است و سعادتي كه نصيب فاطمه معصومه(س) شده اين بود كه مادرش، مادر امام رضا(ع) نيز بود. لذا از هر آلودگي در هر اندازه‌اش به دور ماند.<ref>. طبرسي، اعلام الوري، دارالكتب الاسلاميه، تهران، ص۳۰۲.</ref>
۲ . شفاعت گسترده: بالاترين جايگاه شفاعت از آن رسول گرامي اسلام است،<ref>. سوره بقره، آيه ۲۵۶.</ref> اما دو تن از بانوان خاندان رسول مكرم شفاعت گسترده‌اي دارند كه بسيار وسيع و جهان شمول است و مي‌تواند همه اهالي محشر را فرا گيرد: ۱ . خاتون محشر، صديقه اطهر، حضرت زهرا(س)           ۲ . شفيعه روز جزا حضرت فاطمه معصومه(س)  
در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا(س) طبق احاديث منقول از اهل سنت و شيعه هيچ شكي نيست. اما در مورد حضرت معصومه(س) از جهت گستردگي شفاعت، هيچ‌كس ـ حداقل هيچ بانويي ـ به شفيعه محشر معصومه نمي‌رسد،‌كه امام جعفر صادق(ع) در اين رابطه مي‌فرمايد: «تدخل بشفاعتها شيعتنا الجنه باجمعهم» با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مي‌شوند.<ref>. سفينه البحار، شيخ عباس قمي، كتابخانه سنائي، تهران، ج۲، ص۳۷۶.</ref>
۳ . ويژگي های ديگر: مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زيارتنامه مخصوص، و ... باعث شده كه حضرت معصومه(س) از ديگر امام‌‌زادگان وبرادران وخواهران پيشي گيرد.<ref>. طبق حديثي از امام رضا(ع) لقب حضرت به حضرت فاطمه دادند و اين دلالت بر عصمت و پاكي آن حضرت دارد. طبق نقل علامه اميني در الغدير، حضرت معصومه(س) ناقل حديث از اجداد خود بوده است از اين روي به وي محدثه مي‌گويند. (علامه اميني، الغدير، ج۱، ص۱۹۶).</ref> و همچون ستاره‌اي درخشان در اين آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصي بشود همان‌طوري كه امام رضا(ع) در فقره‌اي از زيارتنامه آن حضرت مي‌فرمايد:‌ «فان للك عند الله شانا من الشان»<ref>. علامه مجلسي، بحارالانوار،‌مؤسسه الوفاء، بيروت، ج۱۰۲، ص۲۶۶.</ref> يعني تو در محضر الهي شأن و منزلت وصف‌ناپذيري داري، كه بر خاك‌نشينان اين عالم قابل تصور نيست و تنها خدا و پيامبر و اوصياء طاهرينش بر آن واقفند.
۴- کراماتی که از آن حضرت به مسلمانان وعلاقه مندان اهل بيت واهل علم ومراجع عظام رسيده برتری وفضل آن حضرت را به اثبات می رساند که باتامل درابعاد مختلف گوشه هايي از انوار ملکوتی وشعاع آسمانی روشن خواهد شد.


امام رضا(عليه السلام)هرکس خواهرم معصومه را در قم زيارت کند(بامعرفت وشناخت) بهشت براو واجب مي شود.
در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا(س) طبق احادیث منقول از اهل سنت و شیعه هیچ شکی نیست. اما در مورد حضرت معصومه(س) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ‌کس ـ حداقل هیچ بانویی ـ به شفیعه محشر معصومه نمی‌رسد، که امام جعفر صادق(ع) در این رابطه می‌فرماید: «تدخل بشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم» با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.<ref>. سفینه البحار، شیخ عباس قمی، کتابخانه سنائی، تهران، ج۲، ص۳۷۶.</ref>


===متن سوال لقب ستی===
۳. ویژگی‌های دیگر: مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زیارتنامه مخصوص، و … باعث شده که حضرت معصومه(س) از دیگر امام‌زادگان وبرادران وخواهران پیشی گیرد.<ref>. طبق حدیثی از امام رضا(ع) لقب حضرت به حضرت فاطمه دادند و این دلالت بر عصمت و پاکی آن حضرت دارد. طبق نقل علامه امینی در الغدیر، حضرت معصومه(س) ناقل حدیث از اجداد خود بوده است از این روی به وی محدثه می‌گویند. (علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۹۶).</ref> و همچون ستاره‌ای درخشان در این آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصی بشود همان‌طوری که امام رضا(ع) در فقره‌ای از زیارتنامه آن حضرت می‌فرماید: «فان للک عند الله شانا من الشان»<ref>. علامه مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، ج۱۰۲، ص۲۶۶.</ref> یعنی تو در محضر الهی شأن و منزلت وصف‌ناپذیری داری، که بر خاک‌نشینان این عالم قابل تصور نیست و تنها خدا و پیامبر و اوصیاء طاهرینش بر آن واقفند.
اسامى و لقب‌هایى كه براى حضرت معصومه ذكر شده، به قرار ذیل است: طاهره (پاکيزه)، حميده (ستوده)؛ بِرّه (نيکوکار)؛ رشيده (حد يافته)؛ تقّيه (پرهيزگار)؛ رضّيه (خشنود از خدا)؛ مرضيّه (مورد رضايت خدا)؛ سيده صديقه (بانوي بسيار راستگو)؛ سيده رضيّه مرضّيه (بانوي خشنود خدا و مورد رضاي او)؛ هم چنين محدثّه و عابده از صفات و القابي است که براي حضرت معصومه(س) عنوان شده است.<ref>انوار المشعشعین٬ ج۱ ٬ ص۲۱۱.</ref>
با وجود اینکه در زبان عامه مردم واژه ستی به عنوان لقب آن حضرت ستفاده می شود اما باید گفت که عنوان و واژه از القاب آن حضرت نبوده است و فقط به عنوان احترام ابتدای نام آن حضرت آورده می شود. برای فهم بیشتر موضوع باید گفت که ستی یک کلمه کاملا عربی است و اصل آن سیدتی بوده چنان که زبیدی می نویسد: ستی برای خانم استفاده می شود و در اصل سیدتی بوده و برخی حروف آن حذف شده و به صورت ستی در امده است.<ref>زبیدی٬ تاج العروس٬ ج۳ ٬ ص۶۴.</ref> می توان گفت این واژه که در ابتدای نام افراد می آید معادل واژه فارسی؛ خانمم٬ بانوی من ٬ بی بی من٬ سرورم٬ می باشد٬ که در گویش عربی کاربرد فراوان داشته و عنوانی احترام آمیز برای زنان دارد. شیخ عباس قمی هم می نویسد: این واژه (ستی) عربی است و به معنی خانم٬ بی بی به کار می رود و همان سیدتی عربی است.<ref>قمی٬ شیخ عباس٬ منتی الامال٬ قم دلیل ما٬ ج۳ ٬ ص٬۱۵۸۲٬ ۱۳۷۹ش.</ref>
وقتی به تاریخ مراجعه می کنیم می بینیم که حداقل از صدر اسلام این واژه به عنوان احترام به خانمهای والا مرتبه به کار می رفته است. چنان که در باره حضرت این کلمه استفاده شده است.
ام ایمن خادمه حضرت پیامبر(ص) روزی وارد منزل حضرت زهرا(س) می شود و چیز اموری مشاهده می کند برایش عجیب بود لذا به پیامبر(ص) عرضه می دارد: انی قصدت منزل ستی فاطمه الزهراء(س) ... یعنی من برای دیدار فاطمه وارد منزل او شدم دیدم آسیاب خودش می چرخد٬ گهواره حسین خودش تکان می خورد و...<ref>انصاری٬ محمد اسماعیل٬ موسوعه الکبری عن فاطمه الزهراء٬ قم٬ دلیل ما٬ ۱۴۲۸ه.ق٬ ج۸ ٬ ص۳۶۸.</ref> اینجا ام ایمن واژه ستی را برای حضرت زهرا به کار برده است.
همچنین درباره حضرت زینب هم این واژه استفاده می شود چنان که اعراب وقتی به زیارت حضرت زینب می روند آن حضرت را با پیشوند ستی مورد خطاب قرار می دهند. <ref>بیضون٬ لبیب٬ موسوعه کربلا٬ بیروت٬ موسسه اعلمی٬ ۱۴۲۷هق٬ ج۲ ٬ص۶۴۷.</ref> و نیز این عنوان را در باره حضرت رقیه و دیگر منسوبین خاندان عصمت و طهارت به کار می برند.<ref>ر.ک. همان ج۲ ٬ ص۴۲۶.</ref>
همچنین این کلمه را نرجس خاتون٬ مادر گرامی امام زمان(عج) ٬ برای حکیمه خاتون عمه امام حسن عسکری(ع) کار برده است : فقالت نرجس: یا ستی کیف امسیت ؟ فقلت لها: بل انت سیدتی و سیده اهلی. در جریان تولد حضرت امام عصر(عج) که حکیمه خاتون در منزل امام یازدهم بود و منتظر تولد نوزاد نرجس خاتون بودند گفتگویی که بین نرجس و حکیمه صورت می گیرد نرجس حکیمه را با پیشوند ستی خطاب می کند و حکیمه در جواب می گوید تو سرور و بانوی من و خانواده ام هستی.<ref>حسینی٬ ابن شدقم٬ تحفه الازهار٬ تهران٬ میراث مکتوب٬ ۱۳۷۸ش٬ ج۳ ٬ ص۵۰۲.</ref>


بنابراین از مطالب گفته شده می توان چنین نتیجه گرفت که واژه ستی از القاب خاص حضرت معصومه نبوده و کلمه ای است که به عنوان احترام برای خانمهای والا مقام به کار می ورد و ریشه ای عربی دارد که در گذر زمان و در اثر کثرت استعمال از سیدتی به ستی تغییر یافته است و لذا به هیچ وجه اسم فارسی نبوده و ایرانیان هم درباره حضرت معصومه به کار نبرده اند بلکه در زبان عربی از قدیم الایام تا به امروز هم کاربرد داشته و دارد.
۴- کراماتی که از آن حضرت به مسلمانان وعلاقه مندان اهل بیت واهل علم ومراجع عظام رسیده برتری وفضل آن حضرت را به اثبات می‌رساند که باتامل درابعاد مختلف گوشه‌هایی از انوار ملکوتی وشعاع آسمانی روشن خواهد شد.
 
امام رضا (علیه السلام) هرکس خواهرم معصومه را در قم زیارت کند (بامعرفت وشناخت) بهشت براو واجب می‌شود.
 
=== متن سؤال لقب ستی ===
اسامی و لقب‌هایی که برای حضرت معصومه ذکر شده، به قرار ذیل است: طاهره (پاکیزه)، حمیده (ستوده)؛ بِرّه (نیکوکار)؛ رشیده (حد یافته)؛ تقّیه (پرهیزگار)؛ رضّیه (خشنود از خدا)؛ مرضیّه (مورد رضایت خدا)؛ سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)؛ سیده رضیّه مرضّیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)؛ هم چنین محدثّه و عابده از صفات و القابی است که برای حضرت معصومه(س) عنوان شده است.<ref>انوار المشعشعین، ج۱ ، ص۲۱۱.</ref>
 
با وجود اینکه در زبان عامه مردم واژه ستی به عنوان لقب آن حضرت ستفاده می‌شود اما باید گفت که عنوان و واژه از القاب آن حضرت نبوده است و فقط به عنوان احترام ابتدای نام آن حضرت آورده می‌شود. برای فهم بیشتر موضوع باید گفت که ستی یک کلمه کاملاً عربی است و اصل آن سیدتی بوده چنان‌که زبیدی می‌نویسد: ستی برای خانم استفاده می‌شود و در اصل سیدتی بوده و برخی حروف آن حذف شده و به صورت ستی در آمده است.<ref>زبیدی، تاج العروس، ج۳ ، ص۶۴.</ref> می‌توان گفت این واژه که در ابتدای نام افراد می‌آید معادل واژه فارسی؛ خانمم، بانوی من ، بی بی من، سرورم، می‌باشد، که در گویش عربی کاربرد فراوان داشته و عنوانی احترام آمیز برای زنان دارد. شیخ عباس قمی هم می‌نویسد: این واژه (ستی) عربی است و به معنی خانم، بی بی به کار می‌رود و همان سیدتی عربی است.<ref>قمی، شیخ عباس، منتی الامال، قم دلیل ما، ج۳ ، ص٬۱۵۸۲، ۱۳۷۹ش.</ref>
 
وقتی به تاریخ مراجعه می‌کنیم می بینیم که حداقل از صدر اسلام این واژه به عنوان احترام به خانمهای والا مرتبه به کار می‌رفته است. چنان‌که درباره حضرت این کلمه استفاده شده است.
 
ام ایمن خادمه حضرت پیامبر(ص) روزی وارد منزل حضرت زهرا(س) می‌شود و چیز اموری مشاهده می‌کند برایش عجیب بود لذا به پیامبر(ص) عرضه می‌دارد: انی قصدت منزل ستی فاطمه الزهراء(س) … یعنی من برای دیدار فاطمه وارد منزل او شدم دیدم آسیاب خودش می‌چرخد، گهواره حسین خودش تکان می‌خورد و…<ref>انصاری، محمد اسماعیل، موسوعه الکبری عن فاطمه الزهراء، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ه‍. ق، ج۸ ، ص۳۶۸.</ref> اینجا ام ایمن واژه ستی را برای حضرت زهرا به کار برده است.
 
همچنین درباره حضرت زینب هم این واژه استفاده می‌شود چنان‌که اعراب وقتی به زیارت حضرت زینب می‌روند آن حضرت را با پیشوند ستی مورد خطاب قرار می‌دهند.<ref>بیضون، لبیب، موسوعه کربلا، بیروت، مؤسسه اعلمی، ۱۴۲۷هق، ج۲ ٬ص۶۴۷.</ref> و نیز این عنوان را درباره حضرت رقیه و دیگر منسوبین خاندان عصمت و طهارت به کار می‌برند.<ref>ر. ک. همان ج۲ ، ص۴۲۶.</ref>
 
همچنین این کلمه را نرجس خاتون، مادر گرامی امام زمان(عج) ، برای حکیمه خاتون عمه امام حسن عسکری(ع) کار برده است: فقالت نرجس: یا ستی کیف امسیت؟ فقلت لها: بل انت سیدتی و سیده اهلی. در جریان تولد حضرت امام عصر(عج) که حکیمه خاتون در منزل امام یازدهم بود و منتظر تولد نوزاد نرجس خاتون بودند گفتگویی که بین نرجس و حکیمه صورت می‌گیرد نرجس حکیمه را با پیشوند ستی خطاب می‌کند و حکیمه در جواب می‌گوید تو سرور و بانوی من و خانواده ام هستی.<ref>حسینی، ابن شدقم، تحفه الازهار، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۸ش، ج۳ ، ص۵۰۲.</ref>
 
بنابراین از مطالب گفته شده می‌توان چنین نتیجه گرفت که واژه ستی از القاب خاص حضرت معصومه نبوده و کلمه ای است که به عنوان احترام برای خانمهای والا مقام به کار می ورد و ریشه ای عربی دارد که در گذر زمان و در اثر کثرت استعمال از سیدتی به ستی تغییر یافته است و لذا به هیچ وجه اسم فارسی نبوده و ایرانیان هم درباره حضرت معصومه به کار نبرده‌اند بلکه در زبان عربی از قدیم الایام تا به امروز هم کاربرد داشته و دارد.


== زندگی‌نامه ==
== زندگی‌نامه ==
=== متن سوال زندگی‌نامه ===
=== متن سؤال زندگی‌نامه ===
امّا در مورد زندگينامه آن حضرت بايد بگوييم كه تاريخ ولادت آن حضرت به طور دقيق مشخص نيست ولي طبق اسناد به دست آمده ولادت آن حضرت را در مدينه و در سال ۱۷۳ نقل مي‌كنند.<ref>شيخ علي نمازي، مستدرك سفينه، ج۸، ص۲۵۷؛ و كليني، اصول كافي، انتشارات ولي عصر، ج۲، كتاب الحجه.</ref> هنوز بيش از ده سال از عمر شريف حضرت معصومه نگذشته بود كه پدر بزرگوارش را از دست مي‌دهد و تحت تربيت امام رضا(ع) برادر بزرگوارش قرار مي‌گيرد كه با اقامت اجباري امام رضا(ع) در خراسان، حضرت معصومه(س) براي زيارت برادرش از مدينه به مقصد خراسان حركت مي‌كند و وقتي به شهر ساوه مي‌رسند بيمار و رنجور شده و به قم منتقل مي‌شوند و مدت ۱۷ روز در قم و در سراي موسي بن خزرج به عبادت مشغول شده و بعد رحلت مي‌فرمايند.<ref>شيخ مفيد، الارشاد، ج۲، ص۲۴۲؛ و كتاب قم، چاپ مجلس، ص۲۱۳.</ref>
امّا در مورد زندگینامه آن حضرت باید بگوییم که تاریخ ولادت آن حضرت به‌طور دقیق مشخص نیست ولی طبق اسناد به دست آمده ولادت آن حضرت را در مدینه و در سال ۱۷۳ نقل می‌کنند.<ref>شیخ علی نمازی، مستدرک سفینه، ج۸، ص۲۵۷؛ و کلینی، اصول کافی، انتشارات ولی عصر، ج۲، کتاب الحجه.</ref> هنوز بیش از ده سال از عمر شریف حضرت معصومه نگذشته بود که پدر بزرگوارش را از دست می‌دهد و تحت تربیت امام رضا(ع) برادر بزرگوارش قرار می‌گیرد که با اقامت اجباری امام رضا(ع) در خراسان، حضرت معصومه(س) برای زیارت برادرش از مدینه به مقصد خراسان حرکت می‌کند و وقتی به شهر ساوه می‌رسند بیمار و رنجور شده و به قم منتقل می‌شوند و مدت ۱۷ روز در قم و در سرای موسی بن خزرج به عبادت مشغول شده و بعد رحلت می‌فرمایند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۴۲؛ و کتاب قم، چاپ مجلس، ص۲۱۳.</ref>
قم، شهري كه از نظر آب و هوا و مناظر طبيعي در سطح بسيار پاييني قرار دارد. امّا به بركت بانوي بزرگوار در مدت زمان كوتاهي اين شهر به شهري علمي، فرهنگي، و اقتصادي تبديل شد و از نظر اجتماعي و زيست شهري، به يكي از كلان شهرهاي ايران تبديل شده و به خاطر هجوم شيفتگان اهل بيت(ع) به اين شهر به استاني مستقل تبديل شده و از رونق اقتصادي و علمي فرهنگي بسيار بالايي برخوردار است. براي آگاهي بيشتر در مورد شهر قم‌ به كتاب تاريخ مذهبي قم آقاي فقيهي مراجعه بفرماييد.
. اغلب منابع تاريخي كه در مورد زندگاني حضرت معصومه(س) مي‌باشند به اين نكته اذعان دارند كه اكثر دختران امام هفتم(ع) ازدواج نكرده‌اند. مؤلف تاريخ قديم قم مي‌گويد:‌‌ «به من رسيده است كه رضائيه، دختران خود را به شوهر نمي‌دادند».<ref>. قمي، حسن بن محمد بن حسن، تاريخ قديم قم، ترجمه حسن بن علي، تصحيح سيدجلال تهراني، مطبعه مجلسي، ص۲۱۱.</ref>: برخی نوشته اند «تقريباً قطعي است كه حضرت معصومه ازدواج نكرده است»<ref>. محمدي اشتهاردي، محمد،‌حضرت معصومه فاطمه دوم، ص۱۱۶، انتشارات علامه، چاپ دانش، اول، ۷۵.</ref> علت چه بود:
۱- وضع جامعه : برای اهل بیت به حدی اختناق وجود داشت كسي جرأت نمي‌كرد خودش را به علويان نزديك كند و يا به آنها منسوب كند. چه رسد به اينكه با آنها وصلت و ازدواج نمايد زيرا داماد حضرت موسي بن جعفر بودن از نظر دستگاه طاغوتي هارون موجب خطر شديد براي آن داماد مي‌شد
۲- شايد به خاطر عدم كفو و نبودن همسري شايسته غير از آل ابي طالب براي همسري دختران موسي بن جعفر(ع) بود. چرا كه در امر ازدواج كفو و برابر هم بودن زوجين اهميت فراوان دارد اگر دختران موسي بن جعفر(ع) اين را مورد مداقه قرار نمي‌دادند احتمال داشت كه در دست عده‌اي مسلمان منافق گرفتار شوند. چنانچه امام موسي بن جعفر(ع) به دختران و فرزندان خود سفارش كرده بودند كه به رأي و مشورت برادرشان،‌ امام رضا(ع) ازدواج كنند.<ref>. كليني، اصول كافي، ج۱،‌ ص۳۱۷.</ref> و اين سفارش بيانگر آن است كه بايد براي آنها همسر مناسبي باشد با توجه به اينكه در مورد حضرت زهرا(س) امام صادق(ع) فرمودند: اگر خداوند متعال علي(ع) را براي فاطمه(س) نمي‌آفريد در سراسر زمين از حضرت آدم گرفته تا هر انساني بعد از او همسر و همتا و مناسبي براي فاطمه(س) پيدا نمي‌شد.<ref>. اصول كافي، ج۱، ص۲۶۱.</ref>


و حديثي از پيامبر اسلام(ص) نقل شده كه فرمودند: دختران ما براي پسران ما هستند،<ref>. شيخ صدوق، من لايحضره الفقيه، ج۳، باب الاكفاء،‌ ص۳۹۳.</ref> علاوه بر اينها بايد بدانيم كه حضرت معصومه در سنين جواني از دنيا رفته‌اند شايد در صورت استمرار حيات با مورد مناسب ازدواج مي‌نمودند.
قم، شهری که از نظر آب و هوا و مناظر طبیعی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. امّا به برکت بانوی بزرگوار در مدت زمان کوتاهی این شهر به شهری علمی، فرهنگی، و اقتصادی تبدیل شد و از نظر اجتماعی و زیست شهری، به یکی از کلان‌شهرهای ایران تبدیل شده و به خاطر هجوم شیفتگان اهل بیت(ع) به این شهر به استانی مستقل تبدیل شده و از رونق اقتصادی و علمی فرهنگی بسیار بالایی برخوردار است. برای آگاهی بیشتر در مورد شهر قم به کتاب تاریخ مذهبی قم آقای فقیهی مراجعه بفرمایید.


== حضور در ایران ==
. اغلب منابع تاریخی که در مورد زندگانی حضرت معصومه(س) می‌باشند به این نکته اذعان دارند که اکثر دختران امام هفتم(ع) ازدواج نکرده‌اند. مؤلف تاریخ قدیم قم می‌گوید: «به من رسیده است که رضائیه، دختران خود را به شوهر نمی‌دادند»:<ref>. قمی، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قدیم قم، ترجمه حسن بن علی، تصحیح سیدجلال تهرانی، مطبعه مجلسی، ص۲۱۱.</ref> برخی نوشته‌اند «تقریباً قطعی است که حضرت معصومه ازدواج نکرده است»<ref>. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت معصومه فاطمه دوم، ص۱۱۶، انتشارات علامه، چاپ دانش، اول، ۷۵.</ref> علت چه بود:
 
۱- وضع جامعه: برای اهل بیت به حدی اختناق وجود داشت کسی جرأت نمی‌کرد خودش را به علویان نزدیک کند یا به آنها منسوب کند. چه رسد به اینکه با آنها وصلت و ازدواج نماید زیرا داماد حضرت موسی بن جعفر بودن از نظر دستگاه طاغوتی هارون موجب خطر شدید برای آن داماد می‌شد
 
۲- شاید به خاطر عدم کفو و نبودن همسری شایسته غیر از آل ابی طالب برای همسری دختران موسی بن جعفر(ع) بود. چرا که در امر ازدواج کفو و برابر هم بودن زوجین اهمیت فراوان دارد اگر دختران موسی بن جعفر(ع) این را مورد مداقه قرار نمی‌دادند احتمال داشت که در دست عده‌ای مسلمان منافق گرفتار شوند. چنانچه امام موسی بن جعفر(ع) به دختران و فرزندان خود سفارش کرده بودند که به رأی و مشورت برادرشان، امام رضا(ع) ازدواج کنند.<ref>. کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۱۷.</ref> و این سفارش بیانگر آن است که باید برای آنها همسر مناسبی باشد با توجه به اینکه در مورد حضرت زهرا(س) امام صادق(ع) فرمودند: اگر خداوند متعال علی(ع) را برای فاطمه(س) نمی‌آفرید در سراسر زمین از حضرت آدم گرفته تا هر انسانی بعد از او همسر و همتا و مناسبی برای فاطمه(س) پیدا نمی‌شد.<ref>. اصول کافی، ج۱، ص۲۶۱.</ref>
 
و حدیثی از پیامبر اسلام(ص) نقل شده که فرمودند: دختران ما برای پسران ما هستند،<ref>. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۳، باب الاکفاء، ص۳۹۳.</ref> علاوه بر اینها باید بدانیم که حضرت معصومه در سنین جوانی از دنیا رفته‌اند شاید در صورت استمرار حیات با مورد مناسب ازدواج می‌نمودند.
 
== حضور در ایران ==
دعوت‌نامه از امام رضا حقیقت دارد یا نه؟
دعوت‌نامه از امام رضا حقیقت دارد یا نه؟
=== وفات ===
=== وفات ===
==== متن سوال وفات ====
==== متن سؤال وفات ====
وفات حضرت معصومه(ع)
وفات حضرت معصومه(ع)
سال وفات حضرت معصومه(سلام الله عليها) يقيناً سنه ۲۰۱ هجري مي باشد و هرگز قول ديگري نقل نشده است،<ref>تاريخ قم ص۲۱۳، بحار: ۴۸/ ۲۹۰، اعيان الشيعه: ۸/۳۹۱، رياحين الشريعه: ۵/۳۲، دهخدا"ف" ص۲۹، بحرالأنساب ص۱۶۰، انوار المشعشين:۱/۲۰۸، مراقد المعارف: ۲/۱۶۳،منتهي الآمال: ۲/۲۴۲، دائره المعارف الشيعيه: ۳/۲۳۱ و گنجينه دانشمندان: ۱/۱۴.</ref>بركاشي هاي مرقد مطهرش نيز از قرن ها پيش نوشته شده:
"فاطمه دختر موسي بن جعفر(ع) به سال ۲۰۱ هـ . درگذشت".<ref>منتخب درياي سخن ص۳۴ و زندگاني حضرت معصومه ص۳۷.
</ref>
ولي در مورد روز و ماه وفاتش سه قول ابراز شده است:
۱. دهم ربيع الثاني
اين قول از كتاب هاي:"نزهه‌ الأبرار" و"لواقح الأنوار" نقل شده، در برخي از كتب معاصران نيز همين قول انتخاب شده است.<ref>مستدرك سفينه: ۸/۲۵۷.</ref>
۲. دوازدهم ربيع الثاني
مرحوم نمازي در مستدرك سفينه مي فرمايد: و نقل شده كه فاطمه دختر امام كاظم(ع) در دوازدهم ربيع الثاني۲۰۱ هـ . رحلت فرمود.<ref>گنجينه آثار قم: ۱/۴۶۸ و فاطمه بنت الامام موسي ص۹۴.</ref>
۳ـ‌ هشتم شعبان
اين قول را مرحوم منصوري از يك كتاب خطي منسوب به شيخ حر عاملي، به نام:"رساله العربيه العلويه" نقل كرده است.<ref>حياه الست ص۱۱.


</ref>
سال وفات حضرت معصومه (سلام الله علیها) یقیناً سنه ۲۰۱ هجری می‌باشد و هرگز قول دیگری نقل نشده است،<ref>تاریخ قم ص۲۱۳، بحار: ۴۸/ ۲۹۰، اعیان الشیعه: ۸/۳۹۱، ریاحین الشریعه: ۵/۳۲، دهخدا"ف" ص۲۹، بحرالأنساب ص۱۶۰، انوار المشعشین:۱/۲۰۸، مراقد المعارف: ۲/۱۶۳،منتهی الآمال: ۲/۲۴۲، دائره المعارف الشیعیه: ۳/۲۳۱ و گنجینه دانشمندان: ۱/۱۴.</ref>برکاشی‌های مرقد مطهرش نیز از قرن‌ها پیش نوشته شده:
 
«فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) به سال ۲۰۱ هـ. درگذشت».<ref>منتخب دریای سخن ص۳۴ و زندگانی حضرت معصومه ص۳۷.</ref>
 
ولی در مورد روز و ماه وفاتش سه قول ابراز شده است:
 
۱. دهم ربیع الثانی
 
این قول از کتاب‌های: «نزهه الأبرار» و «لواقح الأنوار» نقل شده، در برخی از کتب معاصران نیز همین قول انتخاب شده است.<ref>مستدرک سفینه: ۸/۲۵۷.</ref>
 
۲. دوازدهم ربیع الثانی


== زیارت و زیارت‌نامه حضرت معصومه ==
مرحوم نمازی در مستدرک سفینه می‌فرماید: و نقل شده که فاطمه دختر امام کاظم(ع) در دوازدهم ربیع الثانی۲۰۱ هـ. رحلت فرمود.<ref>گنجینه آثار قم: ۱/۴۶۸ و فاطمه بنت الامام موسی ص۹۴.</ref>
زيارتنامه مخصوص: يكي از شواهد عظمت استثنايي حضرت معصومه(س) زيارتنامه ‌اي است كه در شأن او از امام رضا(ع) صادر شده است.
 
۳ـ هشتم شعبان
 
این قول را مرحوم منصوری از یک کتاب خطی منسوب به شیخ حر عاملی، به نام: «رساله العربیه العلویه» نقل کرده است.<ref>حیاه الست ص۱۱.</ref>
 
== زیارت و زیارت‌نامه حضرت معصومه ==
زیارتنامه مخصوص: یکی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه(س) زیارتنامه ای است که در شأن او از امام رضا(ع) صادر شده است.


== حرم حضرت معصومه ==
== حرم حضرت معصومه ==
[[پرونده:حرم حضرت معصومه.jpg|وسط|650px|نقشه حرم حضرت معصومه(ع)]]
[[پرونده:حرم حضرت معصومه.jpg|وسط|650px|نقشه حرم حضرت معصومه(ع)]]


== گالری ==
== نگارخانه ==
 
== منابع ==
==منابع==
{{پانویس|۲}}
<references />
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =  
  | شاخه اصلی =
  | شاخه فرعی۱ =  
  | شاخه فرعی۱ =
  | شاخه فرعی۲ =  
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۳ =  
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =  
  | تیترها =
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}

نسخهٔ ‏۲۹ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۴۴

سؤال

حضرت معصومه(ع)


جایگاه

مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّة»

«یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ‏»

لقب معصومه

امام هشتم برادر تنی آن حضرت او را (که نامش فاطمه بود) معصومه خواند.[۱]

متن سؤال برتری حضرت معصومه

حضرت فاطمه معصومه(س) از جهت شخصیت فردی و کمالات روحی در بین فرزندان موسی بن جعفر(س) بعد از برادرش، علی بن موسی الرضا(ع) در والاترین رتبه جای دارد. این در حالی است که شیخ مفید و دیگران فرزندان دختر امام کاظم(ع) حداقل هجده تن بوده‌اند و فاطمه در بین این همه بانوی مکرمه سرآمد بوده است.[۲]

حاج شیخ عباس قمی درباره دختران موسی بن جعفر می‌نویسد: «برحسب آنچه به ما رسیده، افضل آنها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی(ع) معروف به حضرت معصومه است».[۳]

اما شیخ محمد تقی تستری در «قاموسی الرجال» فضیلت وی را نه تنها در بین دختران، بلکه پسران حضرت غیر از امام رضا(ع) بی‌نظیر می‌داند و می‌نویسد: «در میان فرزندان امام کاظم(ع) با آن همه کثرتشان، بعد از امام رضا(ع) کسی هم‌شأن حضرت معصومه(س) نیست.»[۴]

بی‌گمان این نحوه اظهار نظرها و نگرش به شخصیت فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) بر برداشتهایی استوار است که از متن روایات وارده از ائمه به دست آمده است. روایاتی که مقامهایی را برای فاطمه معصومه(س) برشمرده‌اند مقامی که نظیر آن را برای دیگر برادران و خواهران وی ذکر نکرده‌اند و به این ترتیب نام فاطمه معصومه(س) را در شمار زنان برتر جهان قرار داده‌اند. حال به‌طور اختصار به بررسی بعضی از خصوصیاتی که آن حضرت را از دیگر امام‌زادگان جدا می‌کند می‌پردازیم.

۱. شرافت خانوادگی: تأثیر شخصیت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمی‌توان انکار کرد. این تأثیرپذیری در وجود فاطمه معصومه(س) از برجستگی خاصی برخوردار است. آواز هر دو طرف (پدر و مادر) فضایلی را به ارث برد که تنها برادرش علی بن موسی الرضا(ع) آنها را به صورت کامل در خود جمع کرده بود و به نظر می‌رسد بتوان سربرتری شخصیت والای فاطمه معصومه(س) بر دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر(ع) را در همین نکته یافت که فاطمه معصومه(س) مانند برادرش از هر دو طرف پاکیزه‌ترین خصال و ویژگیها را به ارث برد با وجود بانوان دیگری در خاندان امام کاظم(ع) گویی «نجمه» ستاره پر نور بانوان امام کاظم است که به سان پرفروغ‌ترین ستاره‌ها می‌درخشد و به راستی که تمام فروغش را به دو پاکیزه گوهرش، علی بن موسی الرضا(ع) و فاطمه معصومه(س) منتقل کرد.[۵]

مطالعه سیره ائمه گواهی می‌دهد که طهارت و پاکی مادر شرط اساسی برای گزینش مادران امامان بوده است و سعادتی که نصیب فاطمه معصومه(س) شده این بود که مادرش، مادر امام رضا(ع) نیز بود؛ لذا از هر آلودگی در هر اندازه‌اش به دور ماند.[۶]

۲. شفاعت گسترده: بالاترین جایگاه شفاعت از آن رسول گرامی اسلام است،[۷] اما دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می‌تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد: ۱. خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت زهرا(س) ۲. شفیعه روز جزا حضرت فاطمه معصومه(س)

در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا(س) طبق احادیث منقول از اهل سنت و شیعه هیچ شکی نیست. اما در مورد حضرت معصومه(س) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ‌کس ـ حداقل هیچ بانویی ـ به شفیعه محشر معصومه نمی‌رسد، که امام جعفر صادق(ع) در این رابطه می‌فرماید: «تدخل بشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم» با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.[۸]

۳. ویژگی‌های دیگر: مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زیارتنامه مخصوص، و … باعث شده که حضرت معصومه(س) از دیگر امام‌زادگان وبرادران وخواهران پیشی گیرد.[۹] و همچون ستاره‌ای درخشان در این آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصی بشود همان‌طوری که امام رضا(ع) در فقره‌ای از زیارتنامه آن حضرت می‌فرماید: «فان للک عند الله شانا من الشان»[۱۰] یعنی تو در محضر الهی شأن و منزلت وصف‌ناپذیری داری، که بر خاک‌نشینان این عالم قابل تصور نیست و تنها خدا و پیامبر و اوصیاء طاهرینش بر آن واقفند.

۴- کراماتی که از آن حضرت به مسلمانان وعلاقه مندان اهل بیت واهل علم ومراجع عظام رسیده برتری وفضل آن حضرت را به اثبات می‌رساند که باتامل درابعاد مختلف گوشه‌هایی از انوار ملکوتی وشعاع آسمانی روشن خواهد شد.

امام رضا (علیه السلام) هرکس خواهرم معصومه را در قم زیارت کند (بامعرفت وشناخت) بهشت براو واجب می‌شود.

متن سؤال لقب ستی

اسامی و لقب‌هایی که برای حضرت معصومه ذکر شده، به قرار ذیل است: طاهره (پاکیزه)، حمیده (ستوده)؛ بِرّه (نیکوکار)؛ رشیده (حد یافته)؛ تقّیه (پرهیزگار)؛ رضّیه (خشنود از خدا)؛ مرضیّه (مورد رضایت خدا)؛ سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)؛ سیده رضیّه مرضّیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)؛ هم چنین محدثّه و عابده از صفات و القابی است که برای حضرت معصومه(س) عنوان شده است.[۱۱]

با وجود اینکه در زبان عامه مردم واژه ستی به عنوان لقب آن حضرت ستفاده می‌شود اما باید گفت که عنوان و واژه از القاب آن حضرت نبوده است و فقط به عنوان احترام ابتدای نام آن حضرت آورده می‌شود. برای فهم بیشتر موضوع باید گفت که ستی یک کلمه کاملاً عربی است و اصل آن سیدتی بوده چنان‌که زبیدی می‌نویسد: ستی برای خانم استفاده می‌شود و در اصل سیدتی بوده و برخی حروف آن حذف شده و به صورت ستی در آمده است.[۱۲] می‌توان گفت این واژه که در ابتدای نام افراد می‌آید معادل واژه فارسی؛ خانمم، بانوی من ، بی بی من، سرورم، می‌باشد، که در گویش عربی کاربرد فراوان داشته و عنوانی احترام آمیز برای زنان دارد. شیخ عباس قمی هم می‌نویسد: این واژه (ستی) عربی است و به معنی خانم، بی بی به کار می‌رود و همان سیدتی عربی است.[۱۳]

وقتی به تاریخ مراجعه می‌کنیم می بینیم که حداقل از صدر اسلام این واژه به عنوان احترام به خانمهای والا مرتبه به کار می‌رفته است. چنان‌که درباره حضرت این کلمه استفاده شده است.

ام ایمن خادمه حضرت پیامبر(ص) روزی وارد منزل حضرت زهرا(س) می‌شود و چیز اموری مشاهده می‌کند برایش عجیب بود لذا به پیامبر(ص) عرضه می‌دارد: انی قصدت منزل ستی فاطمه الزهراء(س) … یعنی من برای دیدار فاطمه وارد منزل او شدم دیدم آسیاب خودش می‌چرخد، گهواره حسین خودش تکان می‌خورد و…[۱۴] اینجا ام ایمن واژه ستی را برای حضرت زهرا به کار برده است.

همچنین درباره حضرت زینب هم این واژه استفاده می‌شود چنان‌که اعراب وقتی به زیارت حضرت زینب می‌روند آن حضرت را با پیشوند ستی مورد خطاب قرار می‌دهند.[۱۵] و نیز این عنوان را درباره حضرت رقیه و دیگر منسوبین خاندان عصمت و طهارت به کار می‌برند.[۱۶]

همچنین این کلمه را نرجس خاتون، مادر گرامی امام زمان(عج) ، برای حکیمه خاتون عمه امام حسن عسکری(ع) کار برده است: فقالت نرجس: یا ستی کیف امسیت؟ فقلت لها: بل انت سیدتی و سیده اهلی. در جریان تولد حضرت امام عصر(عج) که حکیمه خاتون در منزل امام یازدهم بود و منتظر تولد نوزاد نرجس خاتون بودند گفتگویی که بین نرجس و حکیمه صورت می‌گیرد نرجس حکیمه را با پیشوند ستی خطاب می‌کند و حکیمه در جواب می‌گوید تو سرور و بانوی من و خانواده ام هستی.[۱۷]

بنابراین از مطالب گفته شده می‌توان چنین نتیجه گرفت که واژه ستی از القاب خاص حضرت معصومه نبوده و کلمه ای است که به عنوان احترام برای خانمهای والا مقام به کار می ورد و ریشه ای عربی دارد که در گذر زمان و در اثر کثرت استعمال از سیدتی به ستی تغییر یافته است و لذا به هیچ وجه اسم فارسی نبوده و ایرانیان هم درباره حضرت معصومه به کار نبرده‌اند بلکه در زبان عربی از قدیم الایام تا به امروز هم کاربرد داشته و دارد.

زندگی‌نامه

متن سؤال زندگی‌نامه

امّا در مورد زندگینامه آن حضرت باید بگوییم که تاریخ ولادت آن حضرت به‌طور دقیق مشخص نیست ولی طبق اسناد به دست آمده ولادت آن حضرت را در مدینه و در سال ۱۷۳ نقل می‌کنند.[۱۸] هنوز بیش از ده سال از عمر شریف حضرت معصومه نگذشته بود که پدر بزرگوارش را از دست می‌دهد و تحت تربیت امام رضا(ع) برادر بزرگوارش قرار می‌گیرد که با اقامت اجباری امام رضا(ع) در خراسان، حضرت معصومه(س) برای زیارت برادرش از مدینه به مقصد خراسان حرکت می‌کند و وقتی به شهر ساوه می‌رسند بیمار و رنجور شده و به قم منتقل می‌شوند و مدت ۱۷ روز در قم و در سرای موسی بن خزرج به عبادت مشغول شده و بعد رحلت می‌فرمایند.[۱۹]

قم، شهری که از نظر آب و هوا و مناظر طبیعی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. امّا به برکت بانوی بزرگوار در مدت زمان کوتاهی این شهر به شهری علمی، فرهنگی، و اقتصادی تبدیل شد و از نظر اجتماعی و زیست شهری، به یکی از کلان‌شهرهای ایران تبدیل شده و به خاطر هجوم شیفتگان اهل بیت(ع) به این شهر به استانی مستقل تبدیل شده و از رونق اقتصادی و علمی فرهنگی بسیار بالایی برخوردار است. برای آگاهی بیشتر در مورد شهر قم به کتاب تاریخ مذهبی قم آقای فقیهی مراجعه بفرمایید.

. اغلب منابع تاریخی که در مورد زندگانی حضرت معصومه(س) می‌باشند به این نکته اذعان دارند که اکثر دختران امام هفتم(ع) ازدواج نکرده‌اند. مؤلف تاریخ قدیم قم می‌گوید: «به من رسیده است که رضائیه، دختران خود را به شوهر نمی‌دادند»:[۲۰] برخی نوشته‌اند «تقریباً قطعی است که حضرت معصومه ازدواج نکرده است»[۲۱] علت چه بود:

۱- وضع جامعه: برای اهل بیت به حدی اختناق وجود داشت کسی جرأت نمی‌کرد خودش را به علویان نزدیک کند یا به آنها منسوب کند. چه رسد به اینکه با آنها وصلت و ازدواج نماید زیرا داماد حضرت موسی بن جعفر بودن از نظر دستگاه طاغوتی هارون موجب خطر شدید برای آن داماد می‌شد

۲- شاید به خاطر عدم کفو و نبودن همسری شایسته غیر از آل ابی طالب برای همسری دختران موسی بن جعفر(ع) بود. چرا که در امر ازدواج کفو و برابر هم بودن زوجین اهمیت فراوان دارد اگر دختران موسی بن جعفر(ع) این را مورد مداقه قرار نمی‌دادند احتمال داشت که در دست عده‌ای مسلمان منافق گرفتار شوند. چنانچه امام موسی بن جعفر(ع) به دختران و فرزندان خود سفارش کرده بودند که به رأی و مشورت برادرشان، امام رضا(ع) ازدواج کنند.[۲۲] و این سفارش بیانگر آن است که باید برای آنها همسر مناسبی باشد با توجه به اینکه در مورد حضرت زهرا(س) امام صادق(ع) فرمودند: اگر خداوند متعال علی(ع) را برای فاطمه(س) نمی‌آفرید در سراسر زمین از حضرت آدم گرفته تا هر انسانی بعد از او همسر و همتا و مناسبی برای فاطمه(س) پیدا نمی‌شد.[۲۳]

و حدیثی از پیامبر اسلام(ص) نقل شده که فرمودند: دختران ما برای پسران ما هستند،[۲۴] علاوه بر اینها باید بدانیم که حضرت معصومه در سنین جوانی از دنیا رفته‌اند شاید در صورت استمرار حیات با مورد مناسب ازدواج می‌نمودند.

حضور در ایران

دعوت‌نامه از امام رضا حقیقت دارد یا نه؟

وفات

متن سؤال وفات

وفات حضرت معصومه(ع)

سال وفات حضرت معصومه (سلام الله علیها) یقیناً سنه ۲۰۱ هجری می‌باشد و هرگز قول دیگری نقل نشده است،[۲۵]برکاشی‌های مرقد مطهرش نیز از قرن‌ها پیش نوشته شده:

«فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) به سال ۲۰۱ هـ. درگذشت».[۲۶]

ولی در مورد روز و ماه وفاتش سه قول ابراز شده است:

۱. دهم ربیع الثانی

این قول از کتاب‌های: «نزهه الأبرار» و «لواقح الأنوار» نقل شده، در برخی از کتب معاصران نیز همین قول انتخاب شده است.[۲۷]

۲. دوازدهم ربیع الثانی

مرحوم نمازی در مستدرک سفینه می‌فرماید: و نقل شده که فاطمه دختر امام کاظم(ع) در دوازدهم ربیع الثانی۲۰۱ هـ. رحلت فرمود.[۲۸]

۳ـ هشتم شعبان

این قول را مرحوم منصوری از یک کتاب خطی منسوب به شیخ حر عاملی، به نام: «رساله العربیه العلویه» نقل کرده است.[۲۹]

زیارت و زیارت‌نامه حضرت معصومه

زیارتنامه مخصوص: یکی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه(س) زیارتنامه ای است که در شأن او از امام رضا(ع) صادر شده است.

حرم حضرت معصومه

نقشه حرم حضرت معصومه(ع)

نگارخانه

منابع

  1. مجلسی محمد، باقر، بحار الانوار، بیروت مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳هق، ج۱۰۹ ، ص۱۶۷.
  2. . صدوق، عیون‌الاخبار، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ج۱، ص۱۴؛ شیخ مفید، الارشاد، دارالمفید، ج۲، ص ۲۴۴.
  3. . شیخ عباس قمی، منتهی‌الامال، انتشارات هجرت، ج۲، ص۲۷۳.
  4. . ر.ک. مجله کوثر، شماره ۳۳، شخصیت‌حضرت معصومه.
  5. . کلینی، اصول کافی، چاپ مکتبه الصدوق، تهران، ج۱، ص۴۷۷.
  6. . طبرسی، اعلام الوری، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ص۳۰۲.
  7. . سوره بقره، آیه ۲۵۶.
  8. . سفینه البحار، شیخ عباس قمی، کتابخانه سنائی، تهران، ج۲، ص۳۷۶.
  9. . طبق حدیثی از امام رضا(ع) لقب حضرت به حضرت فاطمه دادند و این دلالت بر عصمت و پاکی آن حضرت دارد. طبق نقل علامه امینی در الغدیر، حضرت معصومه(س) ناقل حدیث از اجداد خود بوده است از این روی به وی محدثه می‌گویند. (علامه امینی، الغدیر، ج۱، ص۱۹۶).
  10. . علامه مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، ج۱۰۲، ص۲۶۶.
  11. انوار المشعشعین، ج۱ ، ص۲۱۱.
  12. زبیدی، تاج العروس، ج۳ ، ص۶۴.
  13. قمی، شیخ عباس، منتی الامال، قم دلیل ما، ج۳ ، ص٬۱۵۸۲، ۱۳۷۹ش.
  14. انصاری، محمد اسماعیل، موسوعه الکبری عن فاطمه الزهراء، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ه‍. ق، ج۸ ، ص۳۶۸.
  15. بیضون، لبیب، موسوعه کربلا، بیروت، مؤسسه اعلمی، ۱۴۲۷هق، ج۲ ٬ص۶۴۷.
  16. ر. ک. همان ج۲ ، ص۴۲۶.
  17. حسینی، ابن شدقم، تحفه الازهار، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۸ش، ج۳ ، ص۵۰۲.
  18. شیخ علی نمازی، مستدرک سفینه، ج۸، ص۲۵۷؛ و کلینی، اصول کافی، انتشارات ولی عصر، ج۲، کتاب الحجه.
  19. شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۴۲؛ و کتاب قم، چاپ مجلس، ص۲۱۳.
  20. . قمی، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قدیم قم، ترجمه حسن بن علی، تصحیح سیدجلال تهرانی، مطبعه مجلسی، ص۲۱۱.
  21. . محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت معصومه فاطمه دوم، ص۱۱۶، انتشارات علامه، چاپ دانش، اول، ۷۵.
  22. . کلینی، اصول کافی، ج۱، ص۳۱۷.
  23. . اصول کافی، ج۱، ص۲۶۱.
  24. . شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۳، باب الاکفاء، ص۳۹۳.
  25. تاریخ قم ص۲۱۳، بحار: ۴۸/ ۲۹۰، اعیان الشیعه: ۸/۳۹۱، ریاحین الشریعه: ۵/۳۲، دهخدا"ف" ص۲۹، بحرالأنساب ص۱۶۰، انوار المشعشین:۱/۲۰۸، مراقد المعارف: ۲/۱۶۳،منتهی الآمال: ۲/۲۴۲، دائره المعارف الشیعیه: ۳/۲۳۱ و گنجینه دانشمندان: ۱/۱۴.
  26. منتخب دریای سخن ص۳۴ و زندگانی حضرت معصومه ص۳۷.
  27. مستدرک سفینه: ۸/۲۵۷.
  28. گنجینه آثار قم: ۱/۴۶۸ و فاطمه بنت الامام موسی ص۹۴.
  29. حیاه الست ص۱۱.