دوره‌های اخباریگری: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
== قرن یازدهم و دوازدهم == | == قرن یازدهم و دوازدهم == | ||
مکتب اخباری در دو قرن یازده و دوازده مکتب فکری بلامنازع بیشتر حوزه های علمیه بوده است. دانش اصولِ فقه و اصوليان از جنبش اخبارى لطمات بسيار خوردند<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.</ref> گرايش گسترده اخباری ها به روايات معصومين (ع) و دورى گزيدن از منابع معرفتى ديگر، همانند قرآن و عقل، علت اصلى نام‌گذارى اين گروه به «اخباريان» است.<ref>تاريخ حديث شيعه، طباطبايى، محمد كاظم، ص۲۱۷.</ref> | مکتب اخباری در دو قرن یازده و دوازده مکتب فکری بلامنازع بیشتر حوزه های علمیه بوده است. دانش اصولِ فقه و اصوليان از جنبش اخبارى لطمات بسيار خوردند<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.</ref> گرايش گسترده اخباری ها به روايات معصومين (ع) و دورى گزيدن از منابع معرفتى ديگر، همانند قرآن و عقل، علت اصلى نام‌گذارى اين گروه به «اخباريان» است.<ref>تاريخ حديث شيعه، طباطبايى، محمد كاظم، ص۲۱۷.</ref> در این دوره کتاب های حدیثی بزرگی مانند بحارالانوار، وسائل الشیعه، الوافی و نیز شروحی بر کتب اربعه مانند روضة المتقين، مرآة العقول و ملاذ الأخيار، و صدها كتاب حديثى كوچك و بزرگ ديگر در اين دوره به رشته نگارش در آمد.<ref>تاريخ حديث شيعه در سده هاى دوازدهم و سيزدهم هجرى، صفره، حسين، ج۱، ص۳۳.</ref> | ||
اخباريگرى، از دهه‌هاى نخستين قرن دوازدهم، بر همه مراكز علمى شيعه در ايران و عراق غلبه كرد و به مدّت چند دهه، فقه شيعى را در انحصار خود داشت و آن‌چنان رشد كرد كه در طىّ قرن دوازدهم، عدّه بسيارى از دانشمندان بزرگ شيعه، اخبارى بودند. | |||
مبارزۀ اصولیان و اخباریان كه از سدۀ ۱۱ ق آغاز گردید و با تندروی‌های اخباریان ادامه یافت، در نهایت از سوی مجتهدان و در رأس ایشان آقا وحید بهبهانی به مبارزه‌ای جدی و منسجم بر ضد اخباریگری تبدیل شد.<ref>اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.</ref> | مبارزۀ اصولیان و اخباریان كه از سدۀ ۱۱ ق آغاز گردید و با تندروی‌های اخباریان ادامه یافت، در نهایت از سوی مجتهدان و در رأس ایشان آقا وحید بهبهانی به مبارزه‌ای جدی و منسجم بر ضد اخباریگری تبدیل شد.<ref>اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.</ref> | ||
نسخهٔ ۱۶ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۰۹
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
اخباریگری و ویژگی‌های آن چیست؟
اخباری گری به معنای گرایش هرچه بیشتر به اخبار در عصر غیبت در زمان شیخ صدوق شکل گرفت ولی با اصطلاح امروزی آن در اواخر قرن دهم و آغاز قرن یازدهم هجری و با محمد امین استرابادی احیا شد و پس از دو قرن در زمان وحید بهبهانی رو به افول نهاد.
با وجود افول مکتب اخباری ها، این جریان تأثیر زیادی بر جریان فکری و فقهی و تفکر اجتهادی در شیعه گذاشت که همچنان آثار آن در فقه امروز وجود دارد.
عصر غیبت و پس از آن
هرچند در عصر حضور و در زمان امام صادق(ع) و امام باقر(ع) گرایش‌هایی به نام حدیث‌گرایی بود اما آغاز اخباری گری در عصر غیبت است که با شیخ صدوق آغاز گردید. استرابادی که او را موسس مکتب اخباری می‌دانند خود معتقد است این مکتب با فقهایی مانند علی بن ابراهیم قمی، صدوق، ابن قولویه، کلینی آغاز گردیده است. قرن چهارم را می‌توان اوج قدرت مكتب حدیث‌‌گرای قم به حساب آورد. از فقیهان حدیث‌‌گرا در این دوره، می‌توان كسانی همچون كلینی، علی ابن بابویۀ قمی، ابن قولویه، و شیخ صدوق را بر شمرد كه در تألیف كهن‌ترین مجموعه‌های فقهی‌حدیثی نقش عمده‌ای ایفا نموده‌اند.[۱] در مقابل این عالمان، فقیهانی مانند سید مرتضی، شیخ مفید، شیخ طوسی حضور داشتند.
بنیانگذاری محمد امین استرابادی
محمد امین استرابادی (متوفی ۱۰۳۳) را بنیانگذار مکتب اخباری می‌دانند.[۲] اوج جریان اخباریگری در زمان او شکل گرفت. او متاثر از استاد خود ميرزا محمد استرآبادى که گرایش اخباری داشت بود و نخست كتابى به نام الفوائد المدنية تأليف كرد، و در آن اجتهاد را در استنباط احكام شرعى حوادث واقع مورد انكار قرار داد.[۳]
اخباریگری به صورت یک مکتب با یک سلسله اصول معین که منکر حجیت عقل باشد، و همچنین حجیت و سندیت قرآن را به بهانه اینکه فهم قرآن مخصوص اهل‌بیت پیغمبر است و وظیفه مسلمانان رجوع به احادیث اهل بیت است منکر شود، از محمد امین استرابادی آغاز گردید. اخباریان از این پس است که می گویند اجماع، بدعت اهل تسنن است و از میان ادله اربعه یعنی کتاب و سنت و اجماع و عقل، تنها سنت را حجت می‌دانند. آنها مدعی هستند که همه اخباری که در کتب اربعه آمده صحیح و معتبر بلکه قطعی الصدور است.[۴]
پیش از او افرادی مانند شهید ثانی، صاحب معالم، صاحب مدارک، محقق اردبیلی به تفکر اخباری گرایش اعتدالی داشتند.
برخی گرايش شديد استرابادی به اخبار را عكس العمل شديد در برابر عقل‌گرايى مرحوم محقّق اردبيلى و شاگردان و پيروانش می‌دانند.[۵]
قرن یازدهم و دوازدهم
مکتب اخباری در دو قرن یازده و دوازده مکتب فکری بلامنازع بیشتر حوزه های علمیه بوده است. دانش اصولِ فقه و اصوليان از جنبش اخبارى لطمات بسيار خوردند[۶] گرايش گسترده اخباری ها به روايات معصومين (ع) و دورى گزيدن از منابع معرفتى ديگر، همانند قرآن و عقل، علت اصلى نام‌گذارى اين گروه به «اخباريان» است.[۷] در این دوره کتاب های حدیثی بزرگی مانند بحارالانوار، وسائل الشیعه، الوافی و نیز شروحی بر کتب اربعه مانند روضة المتقين، مرآة العقول و ملاذ الأخيار، و صدها كتاب حديثى كوچك و بزرگ ديگر در اين دوره به رشته نگارش در آمد.[۸]
اخباريگرى، از دهه‌هاى نخستين قرن دوازدهم، بر همه مراكز علمى شيعه در ايران و عراق غلبه كرد و به مدّت چند دهه، فقه شيعى را در انحصار خود داشت و آن‌چنان رشد كرد كه در طىّ قرن دوازدهم، عدّه بسيارى از دانشمندان بزرگ شيعه، اخبارى بودند.
مبارزۀ اصولیان و اخباریان كه از سدۀ ۱۱ ق آغاز گردید و با تندروی‌های اخباریان ادامه یافت، در نهایت از سوی مجتهدان و در رأس ایشان آقا وحید بهبهانی به مبارزه‌ای جدی و منسجم بر ضد اخباریگری تبدیل شد.[۹]
از علمای اخباری این دو قرن می‌توان به محمد تقی مجلسی، ملا عبدالله تونی، شیخ حسین کرکی، ملا محسن فیض کاشانی، ملا محمد طاهر قمی، شیخ حر عاملی، علامه مجلسی، شیخ سلیمان بحرانی، میرزا محمد اخباری، شیخ یوسف بحرانی و… نام برد.
در دوره معاصر نیز فقیهانی هستند که اصولی شناخته می‌شوند اما تفکر و فتوای آنان اخباری است.[۱۰]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.
- ↑ پيدايش، سير تطور و تداوم اخباریگری، فائز قاسم, شريفی محمد، دوفصلنامه كتاب قيم، پاييز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ويژه علوم قرآن و حديث)
- ↑ ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي، جناتی، محمدابراهیم، ج۱، ص۳۰۹
- ↑ ده گفتار، مطهری، مرتضی، ج۱، ص۱۰۴.
- ↑ دائرة المعارف فقه مقارن، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱، ص۱۱۹
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۵۶۹.
- ↑ تاريخ حديث شيعه، طباطبايى، محمد كاظم، ص۲۱۷.
- ↑ تاريخ حديث شيعه در سده هاى دوازدهم و سيزدهم هجرى، صفره، حسين، ج۱، ص۳۳.
- ↑ اخباریان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص۵۳۷.
- ↑ سخنرانی ابوالقاسم علیدوست در نشست بزرگداشت جناب غفران مآب با موضوع ادوار اخباری گری. سایت آیت الله علیدوست http://a-alidoost.ir/persian/lecture/25997/