فعالیت‌های امام علی(ع) در دوران خلفا: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۵۷

سؤال

مهمترین فعالیت‌های حضرت علی(ع) در دوران خلفای راشدین چه بود؟

اصطلاح خلفای راشدین، اگر چه اصطلاحی مورد قبول میان همه دانشمندان نیست (چرا که راشد به معنای رشد و کمال دهنده است و ما چنین چیزی را در حکومت سه خلیفه اول مشاهده نمی‌کنیم) اما در عین حال به دوره حکومت سه فرد اول از حاکمان مسلمان و دوره خلافت پنج ساله امیر مؤمنان را دوران خلفای راشدین می‌نامند؛ که جمعاً به سی سال می‌رسد ۲۵ سال از امامت، امیرمومنان در دوران سه خلیفه اول سپری شد، اگر چه امام در این دوره از مصدر قدرت بر کنار بود، اما این دوره، دوره امامت آن حضرت محسوب می‌شد امامت حقی است که قابل غصب از سوی دیگران نیست، حقی اعطاء شد از سوی خداوند برای هدایت امت، مثل حق رسالت؛ از اینروی حق امامت امیر مؤمنان و جایگاه رفیع معنوی آن حضرت برای همه امت اسلام روشن بوده و آن حضرت در این مقام از کیان دین حراست می‌کرد؛ تا دین اسلام از هر گزندی در زمینه عقاید محفوظ باشد.

از اینروی می‌توان اهمّ فعالیت‌های امیر مؤمنان علی(ع) را به این شکل دسته‌بندی کرد.

۱. انجام وظیفه یک امام با شرایط خاص زمانی و مشورت دادن به خلفا

امیر مؤمنان علی(ع) در راستای انجام وظایف الهی خود، حفظ اساس دین و ارکان و اصول اسلام را به همه امور مقدم می‌دانست، در این راستا وظایف بزرگی را انجام داد، ابتدا از اختلاف و تفرقه جلوگیری کرده؛ امام برای تحقق این هدف که حفظ اسلام اساسی‌ترین آرمان نبوی است، هزینه سنگینی را متحمل شد چنان‌که خودش این دوره را تلخ‌ترین دوره حیاتش نامید.^[۱] امام در این سال‌ها در مسائل مهم دنیای اسلام به خلفا مشورت و کمک می‌داد.

۲. تبیین صحیح احکام اسلام و مقابله با انحرافات

در راستای امامت، امام به تبیین احکام درست اسلام با عمل و نظر پرداخت و هرگز در این مسیر الهی کوتاهی نکرد. دعا و مناجات‌ها و عبادت‌های مأثور رسیده به دست ما نمونه ای از این دست است.^[۲]

درباره تبیین احکام، در زمان سه خلیفه قبل از خود مطالب مهمی در منابع ذکر شده که به چند نمونه اشاره می‌شود:

مردی در زمان خلافت ابی بکر شراب خورد، و ابی بکر پس از اطلاع از این کار، به اقامه حد بر او برآمد، و مرد شراب خوار مدعی شد که به حرمت شراب آگاهی نداشتم؛ ابوبکر در حکم این مسئله گیر کرد که اقامه حدود نماید یا ترک کند.

به برخی از مشاوران خود گفت از علی حکم را سئوال کنید، از امام سئوال کردند فرمودند اگر دو شاهد از مهاجر و انصار که مورد اطمینان هستند، به حضورش در میان مسلمانان شهادت بدهند حد را درباره او جاری کن در غیر این صورت از او بخواه توبه کند، ابوبکر بر اساس حکم امام(ع) مرد را پس از عدم شهادت توبه داد و آزاد کرد.^[۳]

۳. دفاع از دین اسلام در مقابل اهل کتاب

در روایتی دیگر نقل شده بعضی از بزرگان و علمای یهود آمدند به پیش ابی بکر، و از او پرسیدند. آیا تو جانشین پیامبری در بین این امت؟ جواب داد، بلی! گفتند ما در تورات خوانده‌ایم جانشینان انبیاء دانشمندترین و داناترین مردمان روزگار خود هستند؛ چند سئوال از تو داریم، آنها را پاسخ بده! آیا خداوند در آسمان است یا زمین، ابوبکر پاسخ داد خداوند در آسمان بر کرسی (تخت) است؛ عالم یهود جواب داد، پس زمین از خداوند خالی است و در برخی از مکان‌ها خدا هست و در بعضی نیست! ابوبکر از سخن مرد و نتیجه کلام خود که او گرفته بود به خشم آمده و گفت این سخن زنادقه است از من دور شو (برو گم شو) وگرنه می کشمت؛ روحانی یهودی با تعجب برگشت در حالی که دین اسلام را مسخره می‌کرد، امیرمومنان با او مواجه شده و فرمود ای یهودی به سئوال تو آگاه شدم که بدون پاسخ برگشتی، پاسخ ما به سئوال شما این است که خداوند منزه از مکان است؛ و در هر جا وجود دارد او به وجود آورنده مکان هاست، بزرگتر از این است که در مکان قرار گیرد اکنون من برای شما از تورات به گفتارم دلیل می‌آورم موسی نشسته بود. ملکی از مشرق آمد، موسی پرسید از کجا آمدی، جواب داد از پیش خداوند سپس ملکی از مغرب آمد؛ موسی پرسید از کجا آمدی، پاسخ داد از جانب خداوند، ملکی دیگر آمد، گفت از آسمان هفتم از پیش خداوند آمدم، ملکی آمد و گفت از زمین هفتم از پیش خدا آمدم، سپس موسی فرمود: منزه است پروردگاری که هیچ مکانی از وجودش خالی نیست یهودی گفت. شهادت می‌دهم که این سخنت حق است و تو سزاوار تری به مقام جانشینی پیامبرت از کسی که بر آن تکیه زده است.^[۴] در این راستا اخبار و روایات معتبری از شیعه و اهل سنت نقل شده که می‌توانید در کتاب‌ها مراجعه کنید.

۴. تربیت برخی از رجال و بزرگان شیعه

یکی از شاخصه‌های بزرگ تمدن اسلامی، این است که انسان‌های بزرگی تربیت کرده است بزرگان همه در سایه آموزه‌های تمدن و اندیشه اسلامی، شخصیت یافته‌اند، بعد نرم‌افزاری تمدن اسلامی این میزان کارآئی داشته که بتواند انسان‌های لایق تربیت کند انسان‌هایی هم چون سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، مالک اشتر و … هریک از اینان بالقوه تمدن ساز و فرهنگ آفرین بودند، امیرمومنان دراین دوره برخی از خواص را به خود نزدیک کرد و در تربیت آنان کوشید، تا رد پای عرفان ناب اسلامی با تحریفات گم نشود آن حضرت در عرصه‌های مختلف به تربیت شاگردان پرداخت و از میان صحابه نخبگانی تربیت داد تا سیره نبوی از بین نرفته و استمرار یابد یارانی چون مالک ابن تیهّان، خزیمه بن ثابت، حبیب بن مظاهر، (صعصعه بن سوحان)^[۵] و محمد بن ابی بکر و… تربیت یافتگان مکتب امیرمومنان علی(ع) بودند، که دامن پاکشان، محل رویش معرفت بوده.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

ـ کتب تاریخی درباره زندگی مولا علی(ع).

ـ دانشنامه امام علی(ع).

منابع

↑ شیخ مفید، الارشاد، قم، آل البیت، ۱۴۱۳ق، ص۲۸۷؛ شیخ مفید، الجمل، گنگره بزرگداشت، ۱۴۱۳ق، ص۱۷۱–۱۷۲.
↑ قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، دعای کمیل، سید بن طاووس اقبال الاعمال، مناجات عشر.
↑ علامه حلی، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات، ۱۴۱۱ق، ص۶۸.
↑ شیخ مفید، همان، ج۱، ص۲۰۲؛ طبرسی، الاحتجاج، مشهد، مرتضی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۰۹.
↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ج۲۴، ص۷۹.

[1] شیخ مفید، الارشاد، قم، آل البیت، ۱۴۱۳ق، ص۲۸۷؛ شیخ مفید، الجمل، گنگره بزرگداشت، ۱۴۱۳ق، ص۱۷۱–۱۷۲.

[2] قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، دعای کمیل، سید بن طاووس اقبال الاعمال، مناجات عشر.

[3] علامه حلی، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات، ۱۴۱۱ق، ص۶۸.

[4] شیخ مفید، همان، ج۱، ص۲۰۲؛ طبرسی، الاحتجاج، مشهد، مرتضی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۰۹.

[5] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ج۲۴، ص۷۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{شاخه
   | شاخه اصلی =
   |شاخه فرعی۱ =
   |شاخه فرعی۲ =
   |شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{سوال}}
-مهمترين فعاليت هاي حضرت علي(ع) در دوران خلفاي راشدين چه بود؟
+مهمترین فعالیت‌های حضرت علی(ع) در دوران خلفای راشدین چه بود؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-اصطلاح خلفاي راشدين، اگر چه اصطلاحي مورد قبول ميان همه دانشمندان نيست ( چرا که راشد به معنای رشد و کمال دهنده است و ما چنین چیزی را در حکومت سه خلیفه اول مشاهده نمی کنیم) اما در عین حال به دوره حکومت سه فرد اول از حاکمان مسلمان و دوره خلافت پنج ساله امير مومنان را دوران خلفاي راشدين مي نامند؛ که جمعاً به سي سال مي رسد ۲۵ سال از امامت، اميرمومنان در دوران سه خليفه اول سپري شد، اگر چه امام در اين دوره از مصدر قدرت بر کنار بود، اما اين دوره، دوره امامت آن حضرت محسوب مي شد امامت حقي است که قابل غصب از سوي ديگران نيست، حقي اعطاء شد از سوي خداوند براي هدايت امت، مثل حق رسالت؛ از اينروي حق امامت امير مومنان و جايگاه رفيع معنوي آن حضرت براي همه امت اسلام روشن بوده و آن حضرت در اين مقام از کيان دين حراست مي کرد؛ تا دين اسلام از هر گزندي در زمينه عقايد محفوظ باشد.
+اصطلاح خلفای راشدین، اگر چه اصطلاحی مورد قبول میان همه دانشمندان نیست (چرا که راشد به معنای رشد و کمال دهنده است و ما چنین چیزی را در حکومت سه خلیفه اول مشاهده نمی‌کنیم) اما در عین حال به دوره حکومت سه فرد اول از حاکمان مسلمان و دوره خلافت پنج ساله امیر مؤمنان را دوران خلفای راشدین می‌نامند؛ که جمعاً به سی سال می‌رسد ۲۵ سال از امامت، امیرمومنان در دوران سه خلیفه اول سپری شد، اگر چه امام در این دوره از مصدر قدرت بر کنار بود، اما این دوره، دوره امامت آن حضرت محسوب می‌شد امامت حقی است که قابل غصب از سوی دیگران نیست، حقی اعطاء شد از سوی خداوند برای هدایت امت، مثل حق رسالت؛ از اینروی حق امامت امیر مؤمنان و جایگاه رفیع معنوی آن حضرت برای همه امت اسلام روشن بوده و آن حضرت در این مقام از کیان دین حراست می‌کرد؛ تا دین اسلام از هر گزندی در زمینه عقاید محفوظ باشد.
-از اينروي مي توان اهمّ فعاليت هاي امير مومنان علي(ع) را به اين شکل دسته بندي کرد.
+از اینروی می‌توان اهمّ فعالیت‌های امیر مؤمنان علی(ع) را به این شکل دسته‌بندی کرد.
-==۱. انجام وظيفه يک امام با شرايط خاص زماني و مشورت دادن به خلفا==
+== ۱. انجام وظیفه یک امام با شرایط خاص زمانی و مشورت دادن به خلفا ==
+امیر مؤمنان علی(ع) در راستای انجام وظایف الهی خود، حفظ اساس دین و ارکان و اصول اسلام را به همه امور مقدم می‌دانست، در این راستا وظایف بزرگی را انجام داد، ابتدا از اختلاف و تفرقه جلوگیری کرده؛ امام برای تحقق این هدف که حفظ اسلام اساسی‌ترین آرمان نبوی است، هزینه سنگینی را متحمل شد چنان‌که خودش این دوره را تلخ‌ترین دوره حیاتش نامید.<ref>شیخ مفید، الارشاد، قم، آل البیت، ۱۴۱۳ق، ص۲۸۷؛ شیخ مفید، الجمل، گنگره بزرگداشت، ۱۴۱۳ق، ص۱۷۱–۱۷۲.</ref> امام در این سال‌ها در مسائل مهم دنیای اسلام به خلفا مشورت و کمک می‌داد.
-امير مومنان علي(ع) در راستاي انجام وظايف الهي خود،حفظ اساس دين و ارکان و اصول اسلام را به همه امور مقدم مي دانست، در اين راستا وظايف بزرگي را انجام داد، ابتدا از اختلاف و تفرقه جلوگيري کرده؛ امام براي تحقق اين هدف که حفظ اسلام اساسي ترين آرمان نبوي است، هزينه سنگيني را متحمل شد چنان که خودش اين دوره را تلخ ترين دوره حياتش ناميد.<ref>شيخ مفيد ،الارشاد، قم، آل البيت، ۱۴۱۳ق، ص۲۸۷؛ شيخ مفيد، الجمل، گنگره بزرگداشت، ۱۴۱۳ق، ص۱۷۱ ـ ۱۷۲.</ref> امام در اين سال ها در مسائل مهم دنياي اسلام به خلفا مشورت و کمک مي داد.
+== ۲. تبیین صحیح احکام اسلام و مقابله با انحرافات ==
+در راستای امامت، امام به تبیین احکام درست اسلام با عمل و نظر پرداخت و هرگز در این مسیر الهی کوتاهی نکرد. دعا و مناجات‌ها و عبادت‌های مأثور رسیده به دست ما نمونه ای از این دست است.<ref>قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، دعای کمیل، سید بن طاووس اقبال الاعمال، مناجات عشر.</ref>
-==۲. تبيين صحيح احکام اسلام و مقابله با انحرافات==
+درباره تبیین احکام، در زمان سه خلیفه قبل از خود مطالب مهمی در منابع ذکر شده که به چند نمونه اشاره می‌شود:
-در راستاي امامت، امام به تبيين احکام درست اسلام با عمل و نظر پرداخت و هرگز در اين مسير الهي کوتاهي نکرد. دعا و مناجات ها و عبادت هاي مأثور رسيده به دست ما نمونه اي از اين دست است.<ref>قمي، شيخ عباس ، مفاتيح الجنان، دعاي کميل، سيد بن طاووس اقبال الاعمال، مناجات عشر.</ref>
+مردی در زمان خلافت ابی بکر شراب خورد، و ابی بکر پس از اطلاع از این کار، به اقامه حد بر او برآمد، و مرد شراب خوار مدعی شد که به حرمت شراب آگاهی نداشتم؛ ابوبکر در حکم این مسئله گیر کرد که اقامه حدود نماید یا ترک کند.
-درباره تبيين احکام، در زمان سه خليفه قبل از خود مطالب مهمي در منابع ذکر شده که به چند نمونه اشاره مي شود:
+به برخی از مشاوران خود گفت از علی حکم را سئوال کنید، از امام سئوال کردند فرمودند اگر دو شاهد از مهاجر و انصار که مورد اطمینان هستند، به حضورش در میان مسلمانان شهادت بدهند حد را درباره او جاری کن در غیر این صورت از او بخواه توبه کند، ابوبکر بر اساس حکم امام(ع) مرد را پس از عدم شهادت توبه داد و آزاد کرد.<ref>علامه حلی، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات، ۱۴۱۱ق، ص۶۸.</ref>
-مردي در زمان خلافت ابي بکر شراب خورد، و ابي بکر پس از اطلاع از اين کار، به اقامه حد بر او بر آمد، و مرد شراب خوار مدعي شد که به حرمت شراب آگاهي نداشتم؛ ابوبکر در حکم اين مسئله گير کرد که اقامه حدود نمايد يا ترک کند.
+== ۳. دفاع از دین اسلام در مقابل اهل کتاب ==
+در روایتی دیگر نقل شده بعضی از بزرگان و علمای یهود آمدند به پیش ابی بکر، و از او پرسیدند. آیا تو جانشین پیامبری در بین این امت؟ جواب داد، بلی! گفتند ما در تورات خوانده‌ایم جانشینان انبیاء دانشمندترین و داناترین مردمان روزگار خود هستند؛ چند سئوال از تو داریم، آنها را پاسخ بده! آیا خداوند در آسمان است یا زمین، ابوبکر پاسخ داد خداوند در آسمان بر کرسی (تخت) است؛ عالم یهود جواب داد، پس زمین از خداوند خالی است و در برخی از مکان‌ها خدا هست و در بعضی نیست! ابوبکر از سخن مرد و نتیجه کلام خود که او گرفته بود به خشم آمده و گفت این سخن زنادقه است از من دور شو (برو گم شو) وگرنه می کشمت؛ روحانی یهودی با تعجب برگشت در حالی که دین اسلام را مسخره می‌کرد، امیرمومنان با او مواجه شده و فرمود ای یهودی به سئوال تو آگاه شدم که بدون پاسخ برگشتی، پاسخ ما به سئوال شما این است که خداوند منزه از مکان است؛ و در هر جا وجود دارد او به وجود آورنده مکان هاست، بزرگتر از این است که در مکان قرار گیرد اکنون من برای شما از تورات به گفتارم دلیل می‌آورم موسی نشسته بود. ملکی از مشرق آمد، موسی پرسید از کجا آمدی، جواب داد از پیش خداوند سپس ملکی از مغرب آمد؛ موسی پرسید از کجا آمدی، پاسخ داد از جانب خداوند، ملکی دیگر آمد، گفت از آسمان هفتم از پیش خداوند آمدم، ملکی آمد و گفت از زمین هفتم از پیش خدا آمدم، سپس موسی فرمود: منزه است پروردگاری که هیچ مکانی از وجودش خالی نیست یهودی گفت. شهادت می‌دهم که این سخنت حق است و تو سزاوار تری به مقام جانشینی پیامبرت از کسی که بر آن تکیه زده است.<ref>شیخ مفید، همان، ج۱، ص۲۰۲؛ طبرسی، الاحتجاج، مشهد، مرتضی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۰۹.</ref> در این راستا اخبار و روایات معتبری از شیعه و اهل سنت نقل شده که می‌توانید در کتاب‌ها مراجعه کنید.
-به برخي از مشاوران خود گفت از علي حکم را سئوال کنيد، از امام سئوال کردند فرمودند اگر دو شاهد از مهاجر و انصار که مورد اطمينان هستند، به حضورش در ميان مسلمانان شهادت بدهند حد را درباره او جاري کن در غير اين صورت از او بخواه توبه کند، ابوبکر بر اساس حکم امام(ع) مرد را پس از عدم شهادت توبه داد و آزاد کرد.<ref>علامه حلي، کشف اليقين، موسسه چاپ و انتشارات، ۱۴۱۱ق، ص۶۸.</ref>
+== ۴. تربیت برخی از رجال و بزرگان شیعه ==
+یکی از شاخصه‌های بزرگ تمدن اسلامی، این است که انسان‌های بزرگی تربیت کرده است بزرگان همه در سایه آموزه‌های تمدن و اندیشه اسلامی، شخصیت یافته‌اند، بعد نرم‌افزاری تمدن اسلامی این میزان کارآئی داشته که بتواند انسان‌های لایق تربیت کند انسان‌هایی هم چون سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، مالک اشتر و … هریک از اینان بالقوه تمدن ساز و فرهنگ آفرین بودند، امیرمومنان دراین دوره برخی از خواص را به خود نزدیک کرد و در تربیت آنان کوشید، تا رد پای عرفان ناب اسلامی با تحریفات گم نشود آن حضرت در عرصه‌های مختلف به تربیت شاگردان پرداخت و از میان صحابه نخبگانی تربیت داد تا سیره نبوی از بین نرفته و استمرار یابد یارانی چون مالک ابن تیهّان، خزیمه بن ثابت، حبیب بن مظاهر، (صعصعه بن سوحان)<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ج۲۴، ص۷۹.</ref> و محمد بن ابی بکر و… تربیت یافتگان مکتب امیرمومنان علی(ع) بودند، که دامن پاکشان، محل رویش معرفت بوده.
-==۳. دفاع از دين اسلام در مقابل اهل کتاب==
-در روايتي ديگر نقل شده بعضي از بزرگان و علماي يهود آمدند به پيش ابي بکر، و از او پرسيدند. آيا تو جانشين پيامبري در بين اين امت؟ جواب داد، بلي! گفتند ما در تورات خوانده ايم جانشينان انبياء دانشمند ترين و داناترين مردمان روزگار خود هستند؛ چند سئوال از تو داريم، آنها را پاسخ بده! آيا خداوند در آسمان است يا زمين، ابوبکر پاسخ داد خداوند در آسمان بر کرسي (تخت) است؛ عالم يهود جواب داد، پس زمين از خداوند خالي است و در برخي از مکان ها خدا هست و در بعضي نيست! ابوبکر از سخن مرد و نتيجه کلام خود که او گرفته بود به خشم آمده و گفت اين سخن زنادقه است از من دور شو (برو گم شو) وگرنه مي کشمت؛ روحاني يهودي با تعجب برگشت در حالي که دين اسلام را مسخره مي کرد، اميرمومنان با او مواجه شده و فرمود اي يهودي به سئوال تو آگاه شدم که بدون پاسخ برگشتي، پاسخ ما به سئوال شما اين است که خداوند منزه از مکان است؛ و در هر جا وجود دارد او به وجود آورنده مکان هاست، بزرگتر از اين است که در مکان قرار گيرد اکنون من براي شما از تورات به گفتارم دليل مي آورم موسي نشسته بود. ملکي از مشرق آمد، موسي پرسيد از کجا آمدي، جواب داد از پيش خداوند سپس ملکي از مغرب آمد؛ موسي پرسيد از کجا آمدي، پاسخ داد از جانب خداوند، ملکي ديگر آمد، گفت از آسمان هفتم از پيش خداوند آمدم، ملکي آمد و گفت از زمين هفتم از پيش خدا آمدم، سپس موسي فرمود: منزه است پروردگاري که هيچ مکاني از وجودش خالي نيست يهودي گفت. شهادت مي دهم که اين سخنت حق است و تو سزاوار تري به مقام جانشيني پيامبرت از کسي که بر آن تکيه زده است.<ref>شيخ مفيد، همان، ج۱، ص۲۰۲؛ طبرسي، الاحتجاج، مشهد، مرتضي، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۰۹.</ref> در اين راستا اخبار و روايات معتبري از شيعه و اهل سنت نقل شده که مي توانيد در کتاب ها مراجعه کنيد.
-==۴. تربيت برخي از رجال و بزرگان شيعه==
-يکي از شاخصه هاي بزرگ تمدن اسلامي، اين است که انسان هاي بزرگي تربيت کرده است بزرگان همه در سايه آموزه هاي تمدن و انديشه اسلامي، شخصيت يافته اند، بعد نرم افزاري تمدن اسلامي اين ميزان کارآئي داشته که بتواند انسان هاي لايق تربيت کند انسان هايي هم چون سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، مالک اشتر و ... هريک از اينان بالقوه تمدن ساز و فرهنگ آفرين بودند، اميرمومنان دراين دوره برخي از خواص را به خود نزديک کرد و در تربيت آنان کوشيد، تا رد پاي عرفان ناب اسلامي با تحريفات گم نشود آن حضرت در عرصه هاي مختلف به تربيت شاگردان پرداخت و از ميان صحابه نخبگاني تربيت داد تا سيره نبوي از بين نرفته و استمرار يابد ياراني چون مالک ابن تيهّان، خزيمه بن ثابت، حبيب بن مظاهر، (صعصعه بن سوحان) <ref>ابن عساکر، تاريخ مدينه دمشق، بيروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق، ج۲۴، ص۷۹.</ref> و محمد بن ابي بکر و... تربيت يافتگان مکتب اميرمومنان علي(ع) بودند، که دامن پاکشان، محل رويش معرفت بوده.
 {{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
-ـ کتب تاريخي درباره زندگي مولا علي(ع) .
+== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
+ـ کتب تاریخی درباره زندگی مولا علی(ع).
-ـ دانشنامه امام علي(ع) .
+ـ دانشنامه امام علی(ع).
 {{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس}}
 {{تکمیل مقاله
   | شناسه =
   | تیترها =
   | ویرایش =
   | لینک‌دهی =
   | ناوبری =
   | نمایه =
   | تغییر مسیر =
   | بازبینی =
   | تکمیل =
   | اولویت =
   | کیفیت =
 }}
 {{پایان متن}}